خطوط اعتباری بانکی؛ شاهرگ «جهش تولید»

خطوط اعتباری بانکی؛ شاهرگ «جهش تولید»

تنظیم و تقویت اعتبارات بانکی برای بنگاه‌های اقتصادی ضرورتی است که می‌تواند منجر به جهش تولید در کشور شود، به شرطی که پیش‌نیازهایی همچون شفافیت، نظارات و اعتبارات کافی تامین شوند.

بنگاه‌های اقتصادی، برای جهش تولید همواره نیازمند امکانات مختلفی هستند. اگر یک بنگاه اقتصادی بخواهد تولیدات خود را از لحاظ کمی یا کیفی ارتقاء ببخشید، بایستی بتواند سرمایه‌ای مناسب را فراهم آورده و سپس با اختصاص این سرمایه به امر تولید، با بکارگیری نیروهای متخصص، تامین مواد اولیه، تهیه دستگاه‌های تولید کالای مورد نظر و مانند آن، دست به بهبود کیفیت و کمیت تولید خود بزند. ناگفته پیدا است که برای تهیه تمامی این موارد، بایستی سرمایه مالی کافی فراهم شود.

بدیهی است که شرکت‌ها برای یک «جهش در تولید» باید منابعی را فراهم آورند که بسیار بیشتر از شرایط عادی است. برای این منظور دو روش کلی تامین منابع وجود دارد: روش اول تامین منابع از طریق «منابع درونی» است و روش دوم تامین منابع از طریق «منابع بیرونی». منظور از منابع درونی، منابع خود مالک یا اطرافیان او است. ناگفته پیدا است که این امر زمانی محقق می‌شود که مالک یا اطرافیان، دارای منابع کافی باشند. روش دیگر تامین منابع نیز از سه طریق ممکن است: «منابع خارجی»، «منابع داخلی» یا «منابع دولتی». در شرایط تحریم، دست‌یابی به منابع خارجی بسیار دشوار است. از همین رو منابع داخلی یا دولتی در اولویت قرار خواهند گرفت.

بدیهی است که در شرایط دشوار کنونی و مخارج متعددی که به دلیل معضلاتی چون بیماری کرونا یا حوادث طبیعی ایجاد شده است، دولت منابع محدودی دارد و بهتر است شرکت‌ها از طریق منابع داخلی که شامل «بازار سرمایه»، «صندوق‌ها و نهادهای مالی» و «بازار پول» هستند، نقدینگی خود را تامین نماید.

«بانک‌ها» و «منابع بانکی» همواره یکی از مهمترین منابعی هستند که می‌توانند نقدینگی لازم برای جهش تولید در بنگاه‌های تولیدی را فراهم آورند. اما منابع بانکی نیز محدود هستند. بانک‌ها باید در چنین شرایطی دست به انتخاب بزنند و بهترین شرکت‌ها را برای اختصاص منابع خود جهت رشد شتابان انتخاب کنند. برای این منظور همانطور که رئیس‌کل بانک مرکزی در آخرین اظهارات خود اعلام کرده‌اند نیاز است که «خطوط اعتباری لازم برای بانک‌ها به نحوی که مشخصاً به افزایش ظرفیت واحدهای تولیدی در قالب وام های جدید اقدام کنند، ایجاد شود». ایجاد خطوط اعتباری به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که بتوانند با انعطاف بیشتری از کسب و کارها حمایت کرده و باعث افزایش ظرفیت تولید شوند.

اما در این اقدامات، آسیب‌ها و خطراتی نیز سر راه است. بر اساس بررسی های مرکز پژوهش‌های مجلس مشکلاتی وجود دارد که باعث می‌شود نتایجی که پیش از این انتظار می‌رفته است، حاصل نشود. برخی مواقع دخالت‌های بیرون از یک بانک باعث می‌شوند که یک بانک برای اعتباردهی به یک تولیدکننده تحت فشار قرار بگیرد یا آنکه ارزیابی‌های دقیقی از عملکرد یک تولید کننده برای اختصاص اعتبار صورت نپذیرد، در این مواقع ممکن است این اعتباردهی منجر به بروز فسادهایی شوند که در نهایت به ضرر تولید خواهند بود.

به همین دلیل است که وظیفه نظارتی بانک مرکزی به عنوان ناظر اصلی شریان‌های مالی و اعتباری کشور بیش از پیش اهمیت می‌یابد و مشخص است که اگر بانک مرکزی به صورت دقیق بر جریان‌های مالی نظارت نکند، ممکن است اعتباردهی‌های صورت گرفته به نتایح مطلوب و مورد نظر نرسند.

علاوه بر آن در بسیاری از مواقع بانک‌ها به ظاهر اعتبارات به دست‌آورده را بخش تولید اختصاص می‌دهند، اما در عمل این اعتبارات صرف سوداگری شده یا مورد سودجویی واقع می‌شوند. بسیاری از پرونده‌های فساد مالی در یک دهه‌ی گذشته نیز ناشی از همین سودجویی‌ها بوده‌اند و مشخص شده است که افراد سفارش شده، اعتباراتی را که قرار بوده است صرف افزایش تولید شوند را خرج مصارف شخصی یا خرید و فروش در بازار مسکن، خودرو و طلا کرده و سودهای کلانی به جیب زده‌اند.

از همین رو است که رئیس‌کل بانک مرکزی تاکید کرده است که در سال جاری باید این اعتبارات به صورت مشخص صرف افزایش تولید شوند. برای همین منظور بایستی بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های نظارتی با افزایش نظارت هرچه بیشتر خود، ضمن ممانعت از سودجویی‌ها و تخلفات، تمام تلاش خود را صورت دهند که منابع مالی را به بنگاه‌های مناسب رسانده و از این طریق منابع مالی و اعتباری را در رگ‌های اقتصادی کشور جاری نمایند. امری که در نهایت می‌تواند به تحقق هرچه بیشتر شعار «جهش تولید» بیانجامد.

منابع:

-مرکز پژوهش‌های مجلس، آسیب شناسی نظام بانکی ۱۲. الگوها و مبانی نظری رابطه بانک و بنگاه و تحلیل آن در نظام بانکی ایران، ۱۳۹۵

- مرکز پژوهش‌های مجلس، آسیب شناسی نظام بانکی ساماندهی تجهیز و تخصیص منابع قرض الحسنه بانک ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی (ویرایش دوم)، ۱۳۹۵

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه