کتاب هویت مبانی، نظریات، انواع و چشم‌ اندازها اثری جامع و کاربردی است که در پاسخ به بنیادیترین پرسش بشر یعنی «من کیستم؟» به رشته تحریر درآمده است. مژگان نیکنام با بیان نظریات و دیدگاه‌های علمی، به بررسی ابعاد و وجوه گوناگون مفهوم «هویت» می‌پردازد.

درباره کتاب هویت مبانی، نظریات، انواع و چشم‌اندازها:

من کیستم؟

چگونه به این پرسش پاسخ می‌دهید؟ چه عواملی را در شکل‌گیری هویت خود مؤثر می‌دانید؟

با توجه به اینکه هویت یکی از سازه‌های اساسی روان انسان است و به زبان ساده هرگاه فردی به پرسش «من کیستم» پاسخ دهد، تصویری از هویت خویش ارائه داده است و نیز این پاسخ می‌تواند طیف گوناگونی از اطلاعات فردی را دربرگیرد، بررسی این نکته که اساسا مفهوم هویت چیست و چگونه در افراد گوناگون معنی می‌‎شود از اهمیت بالایی برخوردار است.

ساختار کتاب هویت مبانی، نظریات، انواع و چشم‌اندازها، به گونه‌ای می‌باشد که در یازده فصل، تنظیم شده و نویسنده در فصل اول و دوم به بررسی ریشۀ هویت و تعاریف مختلف آن پرداخته است. در فصل‌های بعدی نظریات مختلف روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفی در حیطه هویت معرفی شده و در فصل‌های پایانی به موضوع چالش‌برانگیز هویت ایرانی و اسلامی و هویت قومی و ملی اهتمام ورزیده است.

مژگان نیکنام که این اثر را با الهام از رسالۀ دکتری‌اش تدوین کرده است، سعی بر سامان‌دهی و انسجام مبانی نظری، دیدگاه‌ها و ابعاد مختلف هویت در تمام رشته‌های مختلف علمی دارد.

کتاب کتاب هویت مبانی، نظریات، انواع و چشم‌اندازها به چه کسانی توصیه می‌شود؟

خواندن این کتاب به تمامی علاقمندان مباحث اجتماعی و روانشناسی پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب کتاب هویت مبانی، نظریات، انواع و چشم‌اندازها می‌خوانیم:

فرایند شکل‌گیری هویت:

مکان و زمان به‌عنوان منابع ساخته شدن هویت در صحنه اجتماع، اهمیت کانونی دارند. چرا‌که هویت‌های اجتماعی جمعی در چهارچوب سرزمین، طی یک فرایند اجتماعی تداوم می‌یابد و تداوم اجتماعی مستلزم فرض کردن یک گذشته معنی‌دار است. گذشته به‌طور فردی، خاطره و به‌طور جمعی، تاریخ است. درباب مسئله سرزمین، ممکن است حتی حالتی ذهنی داشته باشد که باید طبق اسطوره به آن بازگشت کند، یا آنکه یک ساختار سازمانی باشد که نمودار آن مطابق با یک الگوی جایگاهی است. به‌عبارت دیگر یک مجموعه انسانی خاص که ابتدا به شکل خونی و فامیلی باهم پیوند داشتند، در طول زمان در یک منطقه یا سرزمین معین درصورت یکجانشینی و یا سرزمین‌های معین درحالت کوچ‌گری در تعامل با هم‌دیگر، کم‌کم روابط و تعاملات و ابزار ایجاد روابط را که مهم‌ترین آن‌ها زبان است یاد می‌گیرند و شکل یک مجموعه انسانی با فرهنگ و زبان معین و مشخص به خود پیدا می‌کنند.

به مرور زمان برای خود و سرزمین‌شان نام و عنوان یافته و به‌دلیل تعاملات گسترده درونی، احساس تعلق نسبت به هم‌دیگر و به‌گروه که ممکن است حالت عشیره، طایفه یا قوم و در‌نهایت با ادغام در‌هم، شکل ملت به خود بگیرد، پیدا می‌کنند و بدین طریق دارای ‌شناسنامه و هویت جمعی و گروهی می‌گردند. در این بین با توسعه جامعه مورد‌نظر مسئله تقسیم کار، طبقه اجتماعی و اقتصادی و... پیش می‌آید و تحت‌تاثیر این روابط در داخل هویت بزرگ قومی-ملی هویت‌های طبقاتی، صنفی، خانوادگی و فامیلی، شهری و... شکل می‌گیرد. بدین ترتیب لایه‌های مختلف هویتی شکل یافته و فرد طی تولد و رشد در خانواده و اجتماع، این لایه‌ها را درک و درونی کرده و امکان تعریف خود با کمک این لایه‌های هویتی در اجتماعات و مجموعه‌های انسانی را پیدا می‌کند و امکان ایجاد تعامل صحیح با دیگران برایش فراهم می‌گردد. حال اگر این هویت فردی و لایه‌های هویتی جمعی به شکل صحیح فرم نیابند و یا تحت‌تاثیر عوامل خارجی یا داخلی مخدوش گردند، این امکان برای تعیین موقعیت خود در جامعه از بین رفته و فرد دچار آوارگی و سردرگمی می‌گردد؛ پیرامون این مقوله در بحث بحران هویت صحبت خواهیم کرد.

فهرست مطالب
فصل 1: مفروضه‌های اساسی هویت انسان
فصل 2: تعاریف
فصل 3: نظریه‌های روان‌شناختی و رشدی هویت
فصل 4: نظریه‌های اجتماعی
فصل 5: هویت از منظر فلسفه
فصل 6: هویت ایرانی- اسلامی
فصل 7: هویت و مساله جهانی شدن
فصل 8: هویت قومی ملی سیاسی
فصل 9: هویت جنسی
فصل 10: هویت مجازی
فصل 11: آینده پژوهش‌های هویت