کرونا از حدود ۱۹ ماه پیش تاکنون با پنج جهش مردم را در سراسر دنیا درگیر کرده و هر جهش، یک مشکل نو برای مردم به وجود آورده است؛ این بار، در واریانت‌های جدید مشکل عفونت «قارچ سیاه» چهره این ویروس مرگبار را تاریک‌تر کرده است.

هر بار که این ویروس رنگ عوض می‌کند، ترس در وجود افرادی که وحشت از این میهمان ناخوانده کنگر خورده و لنگر انداخته دارند، بیشتر می‌شود، این بار قارچ سیاه، بازی رنگ کروناست که به نوعی عفونت قارچی است که افراد دارای سیستم ایمنی پایین و بیماران دیابتی و فشارخون بالا را بیشتر درگیر می‌کند.

قارچ سیاه یا «موکورمایکوزیس» یک عفونت قارچی غیرمسری و قابل درمان است که در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا و نقص سیستم ایمنی دارند بیشتر نمایان می‌شود، همچنین تضعیف سیستم ایمنی براثر ابتلا به کرونا در افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، ممکن است منجر به ابتلا به قارچ سیاه شود.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های عفونی آمریکا می‌گوید قارچ سیاه در کپک و مواد آلی پوسیده در خاک وجود دارد و از طریق استنشاق یا بریدگی و زخم‌های پوستی وارد بدن انسان می‌شود و روی سینوس‌ها تاثیر می‌گذارد. 

یک علت ابتلای بیماران یا بهبودیافتگان کرونا می‌تواند این باشد که قارچ از طریق مرطوب ‌کننده‌ها یا دستگاه‌های اکسیژن حاوی آب آلوده به بیماران منتقل شده باشد. عفونت اما از طریق فرد به فرد قابل سرایت نیست. علت نامگذاری نیز آن است که لکه سیاهی بینی بیماران را فرا می‌گیرد.

این عفونت قارچی بسیار تهاجمی است و باید به سرعت مداوا شود. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های عفونی آمریکا، نرخ مرگ و میر ابتلا به این عفونت را ۵۴ درصد اعلام کرده که رقمی هشدار دهنده است. 

در مورد علایم قارچ سیاه باید گفت این عفونت روی سینوس‌ها، مغز و ریه‌ها تاثیر می‌گذارد و می‌تواند در افراد دیابتی یا دارای نقص شدید ایمنی مانند بیماران سرطانی خطرناک باشد. پزشکان می‌گویند ممکن است ارتباطی میان این بیماری و داروهای استروئید (کورتون) که برای درمان کووید به کار می‌رود وجود داشته باشد. بطور معمول بدن قادر به دفع این آلودگی قارچی هست و کسانی که دارای یک سیستم ایمنی بشدت ضعیف هستند، مثلا بیمارانی که پیوند عضو داشته‌اند یا بیماران سرطانی، احتمالا نمی‌توانند در برابر آن مقاومت کنند.

قارچ سیاه در افراد سالم ایجاد عفونت نمی‌کند

دکتر ایلاد علوی فلوشیپ بیماری‌های عفونی در بیماران مبتلا به نقص ایمنی و پیوند گفت: موکورمایست‌ها (قارچ سیاه) در سراسر محیط به ویژه در گرد و غبار، خاک، چوب پوسیده و  محیط‌های مرطوب وجود دارد و پیوسته از طریق تنفس وارد بدن ما می‌شود اما در افراد سالم قادر به ایجاد عفونت نیست.

وی افزود: قارچ سیاه در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده، سرطان، نوتروپنی، پیوند عضو و در صورت مصرف طولانی مدت با دوز بالای استروئیدها می‌توانند منجر به موکورمایکوزیس (عفوت قارچ سیاه) شوند.

این متخصص، تشخیص به موقع را در کنترل و مدیریت این بیماری که همراه با مرگ و میر بالایی است، بسیار مهم عنوان کرد و اظهار داشت: برای تشخیص موکورمایکوزیس از روش‌های آزمایشگاهی، نمونه برداری بافتی و روش‌های تصویربرداری مغز، سینوس‌ها و ریه‌ها استفاده می‌شود.

وی مدیریت ریسک فاکتورها و تجویز داروهای ضدقارچ  از جمله آمفوتریسین B لیپوزومال و در صورت نیاز اقدامات جراحی را جزو برنامه های درمانی این بیماری عنوان کرد و اضافه کرد: شروع درمان منوط به نتایج تست های تشخیصی نبوده و لازم است درمان‌های مناسب در اسرع وقت شروع شود.

وی خاطرنشان کرد: مدیریت ریسک فاکتورها به ویژه کنترل دقیق قند خون بیمار و تجویز منطقی و مناسب کورتیکواستروئیدها در کووید ۱۹ علاوه بر کمک به درمان موکورمایکوزیس، نقش مهمی در پیشگیری از بروز این بیماری دارند.

قارچ سیاه فرصت طلب 

دکتر محمد مهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز درباره قارچ سیاه به ایرنا گفت: «موکورمایکوزیس» یا همان قارچ سیاه یک عفونت قارچی جدی است که فرصت طلب بوده و در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، نقص ایمنی بدن دارند، شایع است.

وی درباره چگونگی ورود این بیماری به بدن انسان یادآور می شود: قارچ سیاه در افراد مبتلا به کرونا که در بیمارستان به مدت طولانی بستری هستند نیز دیده می شود و این عفونت از طریق بینی، دهان و چشم وارد بدن می شود و خوردن غذای آلوده نیز در بروز قارچ سیاه نقش دارد.

گویا با اشاره به اینکه این عفونت از حدقه چشم به مغز سرایت کرده و می تواند ریه ها و دستگاه گوارش را نیز درگیر کند، خاطرنشان می کند: یکی از علایم حمله قارچ به رگ‌های خونی است که منجر به تشکیل لخته‌های خون و مرگ بافت اطراف آن به دلیل از دست دادن خون‌رسانی می‌شود.

وی اضافه کرد: اگر این عفونت مغز را درگیر کند، در این صورت علایم ممکن است شامل سردرد یک طرفه در پشت چشم، درد صورت، تب و گرفتگی بینی باشد که به ترشحات سیاه و سفید و سینوزیت حاد همراه با تورم چشم تبدیل می‌شود. علایم بیماری قارچ سیاه ریوی نیز شامل تب، سرفه، درد قفسه سینه و تنگی نفس است و می تواند به صورت تاول یا زخم و ضایعات پوستی ظاهر و ناحیه آلوده سیاه شود.

بیماری قارچ سیاه در برخی بیماران کرونایی

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در خصوص بیماری قارچ سیاه گفت: بیماری قارچ سیاه در برخی از بیماران کرونایی دیده می شود که متاسفانه به علت تزریق کورتون ها و یا وضعیت بیماری خود فرد ممکن است زمینه بروز بیماری قارچ سیاه شکل بگیرد.

علیرضا رییسی اظهار داشت: بررسی‌های ما نشان می‌دهد در بیماران کرونایی که مدت بستری آنها طولانی شده تعدادی از بیماران به بیماری قارچ سیاه مبتلا می شوند و اکنون بیماری کرونا در کشور روند نزولی گرفته و اگر تا آبان ماه سرعت واکسیناسیون را بیشتر کنیم می‌توانیم با خیال راحت‌تری وارد فصل سرما شویم.

فوت ۳۰ درصد مبتلایان به قارچ سیاه 

دکتر صالح محبی فوق تخصص گوش، حلق و بینی بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) به ایرنا گفت: ۳۰ درصد مبتلایان به قارچ سیاه که به دلیل ابتلا به کرونا دچار این بیماری شدند، به دلیل درگیری مغز با آن، جان خود را از دست داده‌اند،۵۰ درصد مبتلایان به قارچ سیاه با اقدامات درمانی کنترل شدند و ۲۰ درصد دیگر مبتلایان تحت اعمال جراحی قرار گرفتند.

وی با بیان اینکه قارچ سیاه بیماری شناخته شده ای است، اظهار داشت: این قارچ جریان خونی را که بافت عفونی از آن می‌گذرد، مسدود می‌کند و این بافت مرده است که به جای خود قارچ باعث تغییر رنگ پوست افراد می شود.

صالحی، مصرف زیاد کورتون را باعث بروز قارچ سیاه در مبتلایان به کرونا دانست و ادامه داد: وقتی که فرد مبتلا به کرونا، قندخون و سطح اکسیژنش بالا باشد، بروز قارچ سیاه به ویژه در ناحیه سینوس ها، مغز و چشم زیاد خواهد بود و باعث شعله‌ورشدن بیماری می شود.

وی تصریح کرد: درمان این بیماری سخت بوده و اولویت،  تشخیص، نمونه برداری، برداشتن ترشحات و درمان طبی و استفاده از داروهای ضد قارچ است.

قارچ سیاه به صورت همه‌گیری بروز نمی‌کند

دکتر داوود یادگاری متخصص بیماری‌های عفونی نیز به ایرنا گفت: قارچ سیاه به صورت همه گیری بروز نمی‌کند.و در ایران هم همه گیر نشده و جای نگرانی نیست .

وی با بیان اینکه به دنبال شیوع همه گیری کرونا، این بیماری در مبتلایان به کرونا در هند مشاهده شد و اخیرا در ایران نیز موارد ابتلا به قارچ سیاه هفته ای دو مبتلا در بیمارستان های کشور مشاهده شده و باید سریع تشخیص و اقدامات درمانی انجام شود.

متخصص بیماری های عفونی تصریح کرد: باید توسط یک تیم پزشکی شامل متخصصان عفونی، گوش، حلق و بینی و چشم، اقدامات درمانی انجام شود.

یادگاری توضیح داد: قارچ سیاه معمولاً از دهان یا بینی شروع می‌شود و از طریق چشم وارد سیستم عصبی مرکزی می‌شود، تورم یک طرفه صورت، سردرد، احتقان در بینی و سینوس، ضایعات سیاه به سرعت در حال رشد در سراسر بینی یا قسمت فوقانی دهان، تب و تورم چشم می‌تواند در اثر سینوس یا مغز ایجاد شود.

به گفته این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ممکن است چشم‌ها برآمده باشند و تب، سرفه، درد قفسه سینه و دشواری در تنفس یا خلط خونی و نیز در هنگام درگیری ریه‌ها و شکم درد، حالت تهوع، استفراغ و خونریزی در هنگام درگیری دستگاه گوارش ایجاد شود.

یادگاری تصریح کرد: این بیماری حالت تهاجمی دارد و اگر به موقع تشخیص و درمان نشود با ورود به بافت و جدار عروق، منجر به بروز ترشحات سیاه رنگ شده و به خصوص صورت دچار تیرگی و کمبودی می شود، اولین علایم بروز قارچ سیاه درد اعصاب در ناحیه چشم و بینی است و حتی باعث برون زدگی چشم، خونریزی بینی و کام می شود و خطر تهاجمی به مغز دارد.

این پزشک اظهار داشت: داروهای درمان قارچ سیاه کمیاب و بسیار گران است و باید به مدت طولانی مصرف شود، در غیر اینصورت، چشم یا سینوس های فرد مبتلا باید تخلیه شوند.

یادگاری افزود: افرادی که به کرونا مبتلا می شوند اگر کورتون برای آنها مورد استفاده قرار می گیرد باید قندخونشان بصورت مرتب کنترل شود تا دچار قارچ سیاه نشوند.

حال امیدواریم که با تسریع واکسیناسیون دیگر شاهد واریانت‌ها یا جهش‌های جدید کرونا در کشور نباشیم البته تسریع در واکسیناسیون همراه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم هنوز یک ضرورت است.