بیماری آسم یکی از چالش‌های بهداشتی در دنیاست که اثرات ناشی از کارافتادگی و عوارض ناشی از این بیماری از یک سو و از سوی دیگر هزینه‌های هنگفت برای کنترل و درمان مناسب این بیماری از سوی دیگر می‌تواند صدمات روحی و روانی قابل توجه‌ای برای فرد بیمار داشته باشد.

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی تخمین زده می شود حدود ۲۳۵ میلیون نفر در جهان به بیماری آسم مبتلا باشند و در سال ۲۰۱۵ حدود ۳۳۸ هزار  مرگ در اثر بیماری آسم اتفاق افتاد که اغلب این مرگ و میر در میان بیماران با سنین بالاتر بوده است.

طبق مطالعات انجام شده شیوع آسم در کشور طی سالیان اخیر افزایش یافته است اگرچه این مساله فراگیر بود و به گفته مصطفی معین رییس انجمن آسم و آلرژی سالانه ۱۵ میلیون نفر در سطح جهان را دچار ناتوانی می کند.

آسم از جمله بیماری‌های شایعی است که برای تمامی گروه‌های سنی از شیرخوارگی تا کهولت مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. در حال حاضر در حدود ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان از این بیماری رنج می‌برند و طی ۲۰ سال اخیر این بیماری در میان گروه‌های سنی مختلف، بخصوص کودکان افزایش چشمگیری داشته است. اگرچه آلرژی بیماری خطرناکی نیست، می‌تواند مشکلات بسیاری را برای بیماران و هزینه زیادی را برای جامعه ایجاد کند و به‌طور کلی کنترل آسم درحین سادگی احتیاج مداوم به کنترل و پیگیری دارد، که ممکن است سال‌ها طول بکشد.

مصطفی معین رئیس انجمن آسم و آلرژی ایران در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی از شیوه زندگی روستایی به شهری در دنیای امروز، شاهد گسترش بیماری‌های غیرواگیر و مزمن همچون آسم و آلرژی نسبت به گذشته هستیم، طوری که هرساله بین پنج تا هفت درصد به میزان شیوع آسم افزوده می‌شود.

وی می‌افزاید: آسم درحقیقت تنگی برگشت پذیر راه‌های هوایی است که در زمان حمله بیمار دچار تنگی مجاری تنفسی و تنگی نفس می‌شود و بیماری واگیرداری نیست اما نقش وراثت دراین بیماری اهمیت زیادی دارد  و در صورت وجود سابقه آسم درخانواده باید به فکر اصلاح محیط زندگی در جهت کاهش و کنترل عوامل بیماری زا باشیم.

این فوق تخصص آسم و آلرژی تاکید می‌کند: تماس محیطی با دود سیگار، تماس شغلی با آلاینده‌ها، آلودگی هوا و تغییر الگوی زندگی مردم و روی آوردن بیش از حد به زندگی شهرنشینی و دوری از طبیعت و استفاده از مواد غذایی آماده که در آن‌ها به وفور از مواد افزودنی استفاده می‌شود.

معین ادامه می‌دهد: از مهم‌ترین علائم آسم سرفه خشک متناوب و بازدم صدادار است که با فعالیت فیزیکی و افزایش تعداد تنفس، هوای سرد و خشک، محرک‌های هوایی، عفونت‌های ویروسی و تماس شغلی تشدید می‌شود، خس خس سینه، سرفه و تنگی نفس و کاهش فعالیت فیزیکی از علائم ظاهری این بیماری است و این علائم در شب و صبح زود تمایل به شدید تر شدن دارد و از طرفی عوامل روحی و عاطفی نیز در تشدید علائم این بیماری دخالت مستقیم دارند.

وی می‌گوید: کنترل آسم درحین سادگی احتیاج مداوم به پیگیری دارد که ممکن است سال‌ها طول بکشد و مبتلایان به این بیماری باید به توصیه‌های پزشکی و نحوه صحیح استفاده از داروی تجویز شده  توجه کنند و از آنجایی که  شایع‌ترین داروهای مصرفی در طب کودکان در کشور آنتی بیوتیکها هستند که مصرف آنها پنج  برابر استاندارد جهانی است و درصد ابتلا به بیماریهای آلرژیک و آسم را در کودکان ۴/۵ برابر افزایش می‌دهد.

معین تصریح می‌کند: آنتی بیوتیک‌ها مواد شیمیایی هستند که رشد باکتری‌ها را کند کرده و آنها را از بین می‌برند که در صورت استفاده بجا، با کمک دفاع سیستم ایمنی بدن موجب بهبودی عفونتهای خطرناک و در صورت مصرف نابجا عوارضی چون حساسیتها، مشکلات گوارشی، کبدی و کلیوی ایجاد خواهند کرد.

وی اظهار می دارد: آسم در ۹۰ درصد کودکان و ۵۰ درصد بزرگسالان از نوع آلرژیک است و گرده‌های گل و گیاه، وجود حشرات، محتویات بالش‌ها از پرمرغ و پشم گوسفند، همزیستی با سگ و گربه و آلودگی هوا از مهمترین عوامل بروز آلرژی و آسم است.

محمدرضا مسجدی فوق تخصص ریه نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید:  تحقیقات نشان می‌دهد، بیماری آسم در مناطقی که کمبود ویتامین D  وجود دارد شایع است و  بهتر است مادران در طول دوران بارداری شیر کافی نوشیده و از مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین D دریافت کنند تا خطر ایجاد بیماری آسم در کودکشان کمتر شود. همچنین کودکان مادرانی که دچار استرس، اضطراب و افسردگی هستند ۱/۳ بار بیشتر به آسم مبتلا می‌شوند. استرس باعث تغییر رفتار مادران می‌شود و در سال‌های اول زندگی کودک منجر به تغییراتی در سیستم گوارشی او می‌شود.

وی می‌افزاید: تهویه مناسب محیط زیست و استفاده از کف پوش‌های چوبی و سرامیک به جای فرش و موکت که محل تجمع گرد و خاک، هیره‌ها و سایر آلرژی‌ها هستند می‌تواند در پیشگیری این بیماری موثر باشد. عدم نگهداری حیوانات مودار مثل سگ و گربه و اجتناب از مواد خوشبوکننده و عطریات تند و تیز و عدم نگهداری از گلهای معطر و همچنین اجتناب از محیط‌های آلوده به دود سیگار از توصیه‌های بهداشتی در مورد بیماران مبتلا به آسم است چون این مواد غالبا از محرکهای آسم به شمار می‌روند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار می‌دارد: عملکرد ریوی کودکان مبتلا به آسم که درست درمان شده‌ اند و درمان به موقع از داروهای مناسب  باعث کنترل آسم در آنها می شود و نیمی از کودکان مبتلا به آسم در سنین بلوغ بدون علامت هستند.

مسجدی اضافه می‌کند: سابقه خانوادگی آسم و در معرض دود سیگار قرار گرفتن از مهمترین عوامل خطر بیماری آسم در کودکان است و تشخیص و درمان دیر هنگام یا نادرست این بیماری، همکاری نکردن بیماران از دلایل اصلی افزایش مرگ و میر در اثر بیماری آسم در جهان است.