با شتاب از پله ها بالا می روم اما فراموش می کنم به دنبال چه آمده ام.  درِ یخچال را باز می کنم اما نمی دانم چه می خواهم.  نام همکارم را هم فراموش کرده ام.  آیا این مشکلات نشان دهنده آلزایمر است؟

آلزایمر یا زوال عقل چیست؟

بیماری آلزایمر به مشکل بزرگ عمومی در سطح جهان تبدیل شده است و ابتلا به آن سیر صعودی دارد. هم اکنون در هر ۳.۲ ثانیه، یک‌ نفر در نقطه‌ای از جهان به این بیماری مبتلا می‌ شود.

آلزایمر، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که به تدریج توانایی ‌های ذهنی بیمار را تحلیل می ‌برد. بارزترین تظاهر زوال عقل، اختلال حافظه ‌است که معمولا به تدریج ایجاد می شود و پیشرفت می ‌کند.

اختلال حافظه به فراموشی وقایع و آموخته‌ های اخیر محدود می ‌شود، هر چند به تدریج خاطرات قدیمی هم آسیب می‌ بینند.

آلزایمر و نگرانی

آمار در حال افزایش ابتلا به آلزایمر در جهان و رشد روز افزون این بیماری در میان خانواده ها باعث شده است که افراد با مشاهده برخی مشکلات در حافظه خود نگران شوند که آیا آلزایمر در انتظارشان است و چه اقداماتی را برای جلوگیری از آن به کار بندند.

مطالعه ای که در پایگاه اینترنتی دیلی میل منتشر شده است، نشان می دهد که مشکلات حافظه می تواند علایم اولیه ابتلا به زوال عقل باشد. محققان دانشگاه کالیفرنیا در این مطالعه متوجه شدند که احتمال زوال عقل در زنان مورد مطالعه که مشکلاتی در رابطه با حافظه داشتند، در سال های بعدی زندگی ۷۰ درصد بیشتر بود.

مشکلات عادی حافظه

فراموش کردن علت بالا رفتن از پله، صرف چند دقیقه زمان برای یادآوری محل پارک خودرو، فراموشی در برقراری تماس تلفنی با یک دوست زمانی که در خانه سرگرم رسیدگی به امور کودکان شلوغ و پر سر و صدا هستید، مرتب کردن وسایل و ناتوانی در یافتن فوری آنها، فراموش کردن نام افرادی که تازه ملاقات کرده اید و از یاد بردن مساله ای جزئی که یک دوست روز پیش آن را یادآوری کرده است، از مشکلات عادی حافظه به شمار می روند.

چرا این اتفاق می افتد؟

به نوشته دیلی میل، دکتر اولیور کاکرل متخصص مغز و اعصاب در کلینیک مایو معتقد است: حافظه آنی و کوتاه مدت انسان به راحتی قابل آشفته شدن است.

وی افزود: مغز انسان می داند که یادآوری یک کار بی اهمیت مانند این که چند ساعت دیگر برای آوردن یک کتاب باید به طبقه بالا برود، ضرورتی ندارد، بنابراین این حافظه را پاک می کند تا فضا برای کارهای مهم تر باز شود. به همین دلیل است که برخی اوقات نمی توانیم به یاد آوریم که چرا وارد یک اتاق شده ایم.

دکتر ماری جیسون مدیر تحقیقات آلزایمر انگلیس نیز در خصوص چرایی فراموشی اطلاعات بدیهی و ساده توضیح داد: مغز باید تصمیم بگیرد که آیا اطلاعات جدید ارزش فراخوانی را دارند یا خیر. اگر چنین باشد، مغز آن را در حافظه طولانی مدت انسان قرار می دهد و اگر این ارزش را نداشته باشد، آن را پاک می کند. تنش، غم و کمبود خواب نیز می توانند بر حافظه انسان تاثیر بگذارند زیرا حافظه سعی می کند که همه چیز را یکباره انجام دهد.
 

مشکلات حافظه که تا حدودی جای نگرانی دارند

به نوشته دیلی میل، علایمی همچون فراموش کردن نام بستگان و دوستان نزدیک، مشکل در شناسایی چهره ها، رنگ ها، اشکال و لغات، تکرار یک پرسش پس از نیم ساعت، یافتن وسایلی که در مکان های نادرست قرار گرفته اند، مانند جا گذاشتن کلیدها در قفل و فراموش کردن محل آنها، اندکی نگران کننده هستند.
 

چرا این اتفاق می افتد؟

بسیاری از این علایم می توانند نشانه افسردگی، تنش و نبود تمرکز ذهن باشد. با این وجود، این علایم می توانند نشانه های اولیه هشدار دهنده زوال عقل و یا آلزایمر نیز باشند.

یک نوع آلزایمر وجود دارد که حافظه را تحت تاثیر قرار نمی دهد، اما به بخشی از مغز که مسوول پردازش بینایی است، آسیب می زند.

متخصصان مغز و اعصاب می گویند: تعداد زیادی از بیماران به دلیل این که نمی توانند نام افراد را به یاد آورند، به مطب پزشکان مراجعه می کنند اما نکته مهم این است که اگر آنها از مشکلات حافظه ای خود مطلع باشند، در آن صورت بعید است که به زوال عقل مبتلا شده باشند.
 

مشکلات حافظه ای که بابت آنها باید به پزشک مراجعه کرد

درخواست برای یک فنجان چای در حالی که فرد نمی داند تازه یک فنجان چای صرف کرده است، فراموش کردن نام نوه خود در حالی که خاطرات دوران کودکی وی فراموش نشده است، نداشتن ایده برای انجام کارهای روزمره، گیجی در درک ساختار خانوادگی برای مثال ابهام در این که نوه متعلق به کدام فرزندش است، قضاوت نادرست مانند پوشیدن ژاکت در تابستان، نشناختن دوستان و اعضای خانواده، قرار دادن وسایل در مکان های عجیب و غریب مانند قرار دادن کتری در زیر تخت خواب و یا کیف پول در یخچال و احساس سردرگمی درباره زمان و مکان مانند آشنا نبودن مکان هایی که بارها به آن تردد صورت گرفته است از مشکلاتی هستند که بابت آنها باید به پزشک مراجعه کرد.

آلزایمر بر هیپوتالاموس تاثیر می گذارد؛ هیپوتالاموس بخشی از مغز بوده که مسوول حافظه کوتاه است. حافظه طولانی مدت معمولا تحت تاثیر قرار نمی گیرد. افراد مبتلا به آلزایمر نمی توانند حافظه های کوتاه مدت خود را به حافظه طولانی مدت تبدیل کنند، در نتیجه این خاطرات از بین می روند.
 

راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر

بروز آلزایمر را می توان با رعایت مستمر بهداشت روانی و جسمی در طول زندگی، کنترل کرد  یا به تاخیر انداخت. تغییر شیوه زندگی، گنجاندن ورزش در برنامه روزانه، استفاده از رژیم غذایی سالم، مصرف میوه و سبزیجات، مصرف مغزها، فعال نگاه داشتن مغز و فراگیری یک کار جدید در میانسالی مانند فراگیری یک زبان جدید باعث افزایش ارتباط میان سلول های مغز و سالم تر ماندن آنها می شود.  

اجتناب از تنهایی و مشارکت در فعالیت های اجتماعی از دیگر راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر است.