کتاب نقشه یک راهنما برای مبتدیان جهت تحقیق در مطالعات ترجمه اثر جنی ویلیامز و آندرو چسترمن به عنوان راهنمایی برای دانشجویانی که نیاز به انجام تحقیق در مطالعات ترجمه و ارائه آن به صورت کتبی یا شفاهی دارند، طراحی شده است.

این کتاب، مقدمه‌ای بر مطالعات ترجمه نیست؛ بلکه فرض بر این است که خوانندگان آن نوعی آشنایی اولیه با این رشته دارند و قصد دارد تا مقدمه‌ای گام به گام در انجام تحقیق ارائه دهد، در حوزه‌ای که به خاطر ماهیت میان رشته‌ای بودنش می‌تواند محقق بی‌تجربه‌ای را در مقابل مجموعه حیرت‌آوری از موضوعات و روش‌ها قرار دهد. ما این کتاب را نقشه نامیده‌ایم، چون به شما کمک می‌کند تا راه خود را از میان سرزمینی بی قاعده و جدید بیابید.

هدف کتاب نقشه یک راهنما برای مبتدیان جهت تحقیق در مطالعات ترجمه (The map: a beginner's guide to doing research in translation studies)، برای یک محیط دانشگاهی که در آن دانشجو برای اولین بار کار تحقیق در مطالعات ترجمه را به عهده می‌گیرد، از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. نقشه به عنوان متنی مقدماتی، در وهلهٔ اول دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد علوم انسانی و کارشناسی ارشد علوم پایه را، خواه به صورت تدریس و یا به صورت برنامه‌های اصلی تحقیقاتی و نیز دانشجویان دکتری را که تجربهٔ کمی از تحقیق در مطالعات ترجمه دارند مخاطب قرار می‌دهد. ما از این مراتب دانشگاهی، با آگاهی از این موضوع که این‌ها خاص فرهنگ هستند، استفاده می‌کنیم و قصدمان تنها نشان دادن سطوح کلی پیشرفت است.

قبل از مبادرت به انجام تحقیق، لازم است قدری تجربهٔ عملی از ترجمه داشته باشید، خواه در کلاس ترجمه و یا در یک محیط حرفه‌ای. یک پژوهشگر مطالعات ترجمه بدون تجربه ترجمهٔ عملی بیشتر شبیه مسافر فضولی است که همانطور که می‌دانیم نه تنها وجهه‌اش را از دست می‌دهد بلکه (حرفش) بی‌اعتبار و بی اثر شده و حتی ممکن است از وسیله نقلیه به بیرون انداخته شود. اگر هرگز در فرآیند ترجمه درگیر نبوده‌اید، درک فرآیندهای فکری، انتخاب‌ها، محدودیت‌ها و سازوکارهای ترجمه برای شما سخت خواهد بود، گرچه غیر ممکن نیست. مانند دیگر زمینه‌های فعالیت بشری، در مطالعات ترجمه نیز اصول نظری و عملی جدایی ناپذیرند. خصومت و بدگمانی‌های متقابلی که پیشتر بین حرفهٔ مترجمی و جامعهٔ تحقیقاتی مطالعات ترجمه وجود داشته است در سال‌های اخیر جای خود را به رابطهٔ سودمندتری داده است. مدل تحقیقاتی " کنش" که اخیراً توسط هتیم، جنی ویلیامز (Jenny Williams) و آندرو چسترمن (Andrew Chesterman) ارائه شده، راه‌حل‌هایی را برای غلبه بر این دودستگی بیهوده پیشنهاد می‌نماید.

نیاز به انجام تحقیق در مطالعات ترجمه خواه ناشی از حس کنجکاوی طبیعی شما یا به سبب کسب مدارج بالاتر و یا از روی تمایل عمومی برای پیشرفت شخصی باشد، یکی از اولین قدم‌هایی که باید برداشته شود، شناخت ایدهٔ کلی مورد علاقهٔ شماست. اگر می‌خواهید در این کار موفق شوید علاقه شخصی و اشتیاق شما به موضوع ضروری است.

شما ممکن است علاقه‌مند به افزایش درک عمومی از ترجمه و یا پیشرفت جنبه‌ای از ترجمهٔ عملی خود باشید. در مورد اول، تحقیق شما منتهی به نظریه‌های بهتر و راه‌هایی برای بهتر نگاه کردن به ترجمه می‌شود و در مورد دوم، منجر به بهبود کیفیت ترجمه و یا احتمالاً بهبود وضع خود مترجمان خواهد شد. تحقیقات کاربردی از این نوع، رهنمون‌هایی را برای ترجمه عملی بهتر که مبتنی بر مطالعه ترجمه‌های حرفه‌ای موفق است، ارائه می‌نماید. این تحقیقات همچنین می‌توانند به کمک شواهدی از ترجمه‌های حرفه‌ای قابل قبول ادعاهای تجویزی را بیازمایند و یا احتمالاً آن‌ها را اصلاح نمایند.

در بخشی از کتاب نقشه یک راهنما برای مبتدیان جهت تحقیق در مطالعات ترجمه می‌خوانید:

چند نوع تحقیق مرتبط با زندگی و شرایط کاری مترجمان حرفه‌ای را می‌توان تحت این عنوان گروه‌بندی نمود. این‌ها، روش‌های مطالعهٔ جامعه شناسی ترجمه را بیان می‌دارند.

یکی از این روش‌ها، مشاهدهٔ یک مترجم یا مترجمان مفروض در طی یک زمان معین در کار هر روزه و گاهی ترکیب این روش تحقیقی با روش مصاحبه است. ممکن است شما علاقه‌مند به آشنایی با روند کاری مترجمان باشید؛ اینکه چگونه وقت‌شان را بین وظایف مختلف تقسیم می‌کنند، چگونه از منابع مرجع یا متون موازی استفاده می‌نمایند، هنگامی که خسته می‌شوند با چه کسی تماس می‌گیرند، چه مقدار قهوه صرف می‌کنند، چه موقع و چگونه متونشان را اصلاح (تجدید نظر) می‌نمایند؟ چگونه با جدیدترین ایده‌ها و پیشرفت‌ها به روز می‌شوند؟ آیا از کمک‌های رایانه‌ای، مانند برنامه‌های حافظهٔ ترجمه یا اینترنت بهره می‌گیرند؟ آیا مترجمان ادبی، متفاوت از مترجمان انواع دیگر متون کار می‌کنند؟ (برای آشنایی با پیشنهادات بیشتر نگاه کنید به ماسوپ 2000)

ارزش مهم این تحقیق، در این است که به ما اجازه می‌دهد تا فرضیه‌هایی در مورد چگونگی رفتار مترجمان تنظیم کرده؛ آن‌ها را بیازمائیم، اما این ارتباطی بدیهی با تربیت مترجم نیز دارد. آیا مترجمان حرفه‌ای توصیه‌هایی را که معلمان قبلاً به آن‌ها کرده‌اند واقعاً به کار می‌برند - مثلاً توصیه‌هایی درباره خواندن متن مبدأ از اول؟ چگونه می‌توانیم به بهترین نحو اطلاعاتی را در مورد زندگی کاری مترجمان واقعی در یک برنامه آموزشی (تربیت مترجم) بگنجانیم؟ مترجمان حرفه‌ای در مورد آموزش‌های قبلی خود (پرسشنامه و غیره) چه فکری می‌کنند؟ تحقیق از این نوع، در سطح سازمانی باز هم گسترده شده و راهکارهای ترجمه‌ای و سیاست‌های شرکت‌ها، نمایندگی‌ها، شهرها و غیره را نیز در بر می‌گیرد. چگونه مراکز مختلف رسمی، فعالیت‌های ترجمه‌ای خود را سازماندهی می‌نمایند؟ چه سیاست‌هایی را در قبال نیازهای ارتباطی چند زبانهٔ خود در پیش می‌گیرند؟ در وهلهٔ اول، چگونه این نیازها را تجزیه و تحلیل می‌نمایند؟ چگونه از کارمندان داخلی (شرکتی) و آزاد (مستقل) خود استفاده می‌نمایند؟ از چه نوع سیستم‌های کنترل کیفیت استفاده می‌کنند؟ آیا اصلاً دربارهٔ ترجمه صحبتی به میان می‌آورند؟ یا اینکه ترجیح می‌دهند از اسناد و متون چند زبانه صحبت کنند؟ تحقیق از این نوع، احتمالاً ترکیبی از مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه است (برای مثال نگاه کنید به لمبرت 1996).

تعمیم چنین روشی می‌تواند تحقیق درمورد بهترین کار ترجمه باشد که شامل مطالعهٔ فرآیندهای کاری مترجمان (یا متخصصان اسناد و متون چند زبانه) و کوشش در جهت مرتبط ساختن این فرآیندها با کیفیت ترجمه است. چه نوع روش‌های کاری منتهی به بهترین کیفیت می‌شود؟ بدیهی است برای انجام چنین تحقیقی، به روشی برای تجزیه و تحلیل راهبردهای کاری، همچنین روشی برای سنجش کیفیت نیاز دارید. تاکنون، تحقیقات نظام‌مند کمی در این زمینه صورت گرفته است (با این حال نگاه کنید به اسپرانگ 2000).

رشته تحقیقی دیگری بر روی تجزیه و تحلیل آنچه که خود مترجمان در مورد کارشان می‌گویند یا می‌نویسند تأکید دارد. مطالب در این زمینه شامل مقدمه و سخن پایان (پس گفتار) مترجمان، پانویس‌های آن‌ها، نوشته‌های‌ شخصی و یادداشت‌های آنان، مصاحبه‌هایی با آن‌ها، برنامه‌های تلویزیونی در مورد مترجمان، مفسران (مترجمان شفاهی) و غیره می‌شود. مترجمان در مورد کارشان و نیز در مورد خودشان به عنوان یک مترجم، چگونه فکر می‌کنند؟ چه نوع سرمشقی به نظر می‌رسد که در ذهنشان داشته باشند؟ طرز تلقی آن‌ها، چگونه با شرایط ویژه کاری آن‌ها و یا با کیفیت کارشان مرتبط است؟ چه کسی را به طور خاص تمجید می‌کنند؟ بدیهی است که این نوع تحقیق به وضعیت مترجمان به عنوان افرادی که ارزش مطالعه را دارند کمک کرده و منزلت اجتماعی آن‌ها را بالا می‌برد. این به نوبهٔ خود می‌تواند بر آنچه که مردم جامعه دربارهٔ مترجمان فکر می‌کنند و در نتیجه بر سخنان عمومی در مورد مترجمان، یعنی اینکه مردم در مورد ترجمه چه می‌گویند یا چه فکری می‌کنند، تأثیر بگذارد.

فهرست مطالب
مقدمه
فصل 1: حوزه‌های تحقیقاتی ترجمه
تحلیل متن و ترجمه
2-1 ارزیابی کیفیت ترجمه
3-1 انواع ترجمه
4-1 ترجمه‌ی چندرسانه ای
5-1 ترجمه و فناوری
6-1 تاریخ ترجمه
7-1 اخلاق ترجمه
8-1 مجموعه اصطلاحات و فهرست لغات
9-1 ترجمه ی شفاهی
10-1 فرآیند ترجمه
11-1 تربیت مترجم
12-1 حرفه ی مترجمی
فصل 2: از ایده ی اولیه تا طرح
1-2 ایده‌ی اولیه را اصلاح نمایید
2-2 با کسی که می‌داند صحبت کنید
3-2 منابع دیگر را بررسی نمایید
4-2 به طوردقیق بخوانید
5-2 یادداشت‌های کاملی برداشته و طبقه‌بندی آن‌ها را آسان نمائید
6-2 ثبت کاملی ازکتاب‌شناسی داشته باشید
7-2 زمان را در نظر داشته باشید
8-2 محدوده‌ی پروژه‌ی خود را تعیین نمائید
9-2 با استاد راهنمایتان کار کنید
10-2 برنامه‌ریزی هیجانی/ روانی
11-2 برنامه‌ریزی فناوری اطلاعات
12-2 یادداشت‌های تحقیقاتی خود را به طور منظم بنویسید
13-2 طرح تحقیق
فصل 3: الگوهای نظری ترجمه
1-3 الگوهای تطبیقی
2-3 الگوهای فرآیندی
3-3 الگوهای عِلی
فصل 4: انواع تحقیق
1-4 تحقیق ذهنی و تجربی
2-4 مشخصات تحقیق تجربی
3-4 زیرطبقات تحقیق تجربی: تحقیق طبیعت گرایانه درمقابل تحقیق آزمایشی
4-4 تحقیق کیفی در مقابل تحقیق کمی
5-4 مثال‌هایی از روش‌های تحقیق تجربی
6-4 تحقیق کاربردی
فصل 5: پرسش‌ها، ادعاها، فرضیات
1-5 پرسیدن سؤال‌ها
2-5 طرح یک ادعا
3-5 چهار نوع فرضیه
4-5 آزمودن فرضیه
فصل 6: روابط میان متغیرها
1-6 رابطه‌ها
2-6 متغیرهای متنی و بافتی
3-6 متغیرهای مشروح در کار تحقیقاتی(نمونه‌هایی از متغیرها در...)
فصل 7: انتخاب و تحلیل داده‌ها
1-7 انواع داده‌ها
2-7 معرف بودن
3-7 مقوله‌بندی
4-7 استفاده از آمار
فصل 8: نوشتن گزارش تحقیقاتی
1-8 نوشتن را زود شروع کنید، زیاد، و پیوسته بنویسید
2-8 قواعد اسنادی در متن
3-8 در مورد خواننده‌ی متن خود فکر کنید: کوتاه و ساده بیان کنید
4-8 ساختاری منطقی ارائه دهید
5-8 هر کسی خسته می شود
6-8 اثبات کنید یا کنار بگذارید
7-8 شروع کردن و خاتمه دادن
8-8 بازخورد و بازنگری (تجدیدنظر)
فصل 9: ارائه‌ی شفاهی تحقیق
1-9 ساختار
2-9 ارائه
3-9 کمک‌های دیداری
فصل 10: ارزیابی تحقیق
1-10 خودارزیابی
2-10 ارزیابی داخلی
3-10 ارزیابی خارجی
4-10 نمونه‌ی نقطه ضعف‌ها
5-10 چاپ و بعد از آن
واژه‌نامه