کتاب هارمونی کاربردی اثر نیکلای ریمسکی کرساکف، موسیقی اواخر قرن نوزدهم را به تصویر می‌کشد، همان زمانی که روسیه با نوابغ بزرگی چون چایکوفسکی، کرساکف و گروه پنج نفره به دنیا شناسانده می‌شد.

تاریخ موسیقی امروز کرساکف را در ارکستراسیون صاحب سبک و معلمی توانا می‌داند که نوابغ مشهوری را تربیت کرده است. کتاب هارمونی کاربردی (Practical Manual of Harmony) اعتبار خود را در طول زمانی بیش از یک قرن حفظ کرده و با وجود محدودیت‌های تاریخی زمان خود همچنان از کتاب‌های مهم در آموزش علوم آهنگسازی برای هنرجویان موسیقی است. این کتاب را نه یک تئوریسین بلکه آهنگسازی خلاق و هوشمند به رشته تحریر درآورده است. هارمونی کاربردی برای دانشجویان مقطع لیسانس و فوق لیسانس موسیقی (رشته آهنگسازی) می‌تواند مفید باشد. در صورتی که در کنار آن با علوم موسیقی و نوازندگی پیانو نیز آشنا باشند.

نیکلای ریمسکی کرساکف (Nikolai Rimsky Korsakov)، در ۶ سالگی با آموزش پیانو به دنیای موسیقی راه یافت و در ۹ سالگی نخستین قدم‌ها را برای کمپوزیسیون برداشت. در ۱۲ سالگی وارد مدرسه دریانوردی سن پترزبورگ شد اما نتوانست در این رشته از خود استعدادی نشان دهد. از سال ۱۸۶۱ زیر نظر بالاکریف سنفونی اپوس 1 را نوشت و سپس استاد کمپوزیسیون کنسرواتوار سن پترزبورگ در رشته‌های هارمونی، کنترپووان و ارکستراسیون شد. از کارهای اصلی او می‌توان به ۱۵ اپرا، سوئیت شهرزاد، سوئیت خروس طلایی، هارمونیزاسیون ۱۵۰ آواز روسی، کاپریچیو اسپانیول، کنسرتو پیانو و... اشاره کرد.

وارطان ساهاکیان (مترجم کتاب) از نوجوانی موسیقی را با ساز پیانو شروع و سپس در رشته آهنگسازی تحصیل کرد. از آثار او می‌توان به تنظیم آریاهای ویوالدی، موسیقی کرال مذهبی، موسیقی رباعیات خیام، تنظیم آثار فولکلوریک ایرانی، ۲ راپسودی روی تم‌های ارمنی، موسیقی بنی آدم اعضای یکدیگرند برای کر و ارکستر (ضبط شده در ارکستر صدا و سیما) و ساخت موسیقی برای فیلم، تئاتر و انیمیشن اشاره کرد.

فهرست مطالب
فهرست
مقدمه
فصل اول: تذکرات اولیه
آکوردهاى پایه‌ای
آکوردهاى هفتم
مدهاى طبیعى و آلتره شده
آکوردهاى اصلى و ثانوى یا فرعى
آکوردهاى پایه‌ای
آکوردهاى هفتم
ارتباط آکوردهاى پایه‌ای
حرکت بخش‌ها
تکرارها هارمونى بسته و باز
حالت ملودیکى آکوردهاى پایه‌ای
وصل‌هاى هارمونیکى و ملودیکى در آکوردهاى پایه‌ای
حرکت‌هاى ممنوع و غیر مجاز
فصل دوم: هارمونیزه‌ کردن آکوردها در یک تنالیته
ترکیبات مطبوع
وصل آکوردهاى درجه I به IV و I به V و به عکس
وصل آکوردهاى درجات IV و V
وصل آکورد معکوس اول (6) با آکوردهاى پایه‌ای I - IV و I - V
وصل آکورد معکوس اول درجه (IV6) IV با آکورد پایه‌ای درجه V
وصل آکورد پایه‌ای درجه IV با آکورد معکوس اول درجه (V6) V
وصل بین دو آکورد معکوس اول درجات IV و V
کادنس‌هاى کامل، آتنتیک و پلاگال
کادنس کامل با حرکت نمایان و زیرنمایان
کادنس کامل به همراه آکورد معکوس دوم (46) درجه I
آکورد معکوس دوم (46) با گذر
نیمه کادنس
عبارت هارمونیکى
پرش‌هاى چهارم و پنجم در ملودى و بخش‌هاى وسط
پرش‌هاى نت‌هاى ترتیان (پرش سوم) در ملودى
پرش‌هاى نت‌هاى ترتیان (پرش سوم) در باس
آکورد معکوس اول درجه VII کاسته
آکورد پایه‌ای و آکورد معکوس اول درجه II
آکورد درجه VI (کادنس شکسته)
آکورد پایه‌ای درجه III در گام ماژور
آکورد پایه‌ای درجه III در گام مینور طبیعى
(کادنس فریژین، نوع اول)
آکورد پایه‌ای درجه VII در مینور طبیعى
(کادنس فریژین، نوع دوم)
هارمونیزه ‌کردن کرال‌ها
(بدون مدولاسیون)
آکورد پایه‌ای IV در مینور و آکورد معکوس اول درجه II
(مد ماژور هارمونیک)
ترکیبات نامطبوع
آکورد هفتم نمایان
حالت پایه‌ای
معکوس‌هاى آکورد هفتم نمایان
آکورد هفتم درجه VII با فواصل کوچک و کاسته
آکورد هفتم درجه II و معکوس‌هایش
انواع کادنس‌هاى پلاگال
به‌کارگیرى آکوردهاى هفتم براى هارمونیزه‌ کردن کرال‌ها
آکورد نهم
وصل همه آکوردهاى پایه‌ای یک مد
توالى‌هاى کوارت کوئینتان
توالى‌هاى سکوند ترتیان
توالى‌هایى در فاصله دوم و سوم از یکدیگر
وصل بین تمام آکوردهاى هفتم در یک مد
توالى‌هایى با آکوردهاى هفتم
نکته تکمیلى
استفاده آزاد از تمام آکوردهاى گام
فصل سوم: مدولاسیون
(تذکرات اولیه)
گام‌هاى همسایه یا ارتباط درجه I
مدولاسیون بدون حرکت کروماتیک
روش‌هاى غیر مستقیم
استفاده از آکورد تغییریافته درجه IV در گام مینور ملودیک
مدولاسیون مستقیم به آکورد پایه‌ای (تنیک) گام بعدى
ارتباط غلط در کروماتیک، ارتباط غلط بخش‌ها
مدولاسیون کروماتیک
استفاده از آکورد پایه‌ای تغییریافته درجه IV در گام مینور ملودیک
انتقال‌ها و انحراف‌ها
استفاده از مدولاسیون در جهت هارمونیزه‌ کردن ملودى‌ها
ارتباط مرحله دوم، طرح‌هاى مدولاسیونى
استثناءها
مدولاسیون کامل
مدولاسیون ناقص
تنالیته‌هاى دور
پدال
فصل چهارم: (حرکت ملودیک)
نت‌هاى گذر
تذکرات کلى
نت‌هاى گذر دیاتونیکى
نت‌هاى گذر کروماتیکى
نت نویسى گام‌هاى کروماتیک
نت‌هاى گذر کروماتیک به صورت تکى، دوتایى، و غیره
نت‌هاى پهلویى یا (بُرودرى)
تأخیرها
تذکرات کلى
تأخیرهاى پایین‌رونده
تأخیرهاى بالارونده و مرکب
نکته تکمیلى
تأخیرهاى فواصل اکتاو یا هشتم کاسته یا یکم افزوده
طرح دقیق ملودیکى
کرال‌هاى طراحى شده و ملودى‌هاى هارمونیزه شده که شامل طرح
ملودیکى هستند
طرح دقیق ملودیکى
طرح آزاد ملودیکى
قوانین کلى
فصل پنجم: مدولاسیون آنارمونیکى و ناگهانى
آکوردهایى که به صورت کروماتیکى اصلاح شده‌اند.
آکورد هفتم نمایان غیرمعمول و آکورد هفتم کاسته غیرمعمول درجه II
آکورد ماژور روى درجه II پایین‌رونده و آکورد هفتم نمایان با پنجم پایین‌رونده
آکوردهایى با یک فاصله پنجم افزوده
آکوردهایى با یک فاصله ششم افزوده
روش‌هایى براى مدولاسیون آنارمونیکى
آکوردهاى آنارمونیک با یک فاصله ششم افزوده
آکورد هفتم کاسته آنارمونیکى
آکورد پایه‌ای افزوده آنارمونیکى
حرکت‌هاى نامعمول
تذکرات کلى
کادنس‌هاى نامعمول
a) در گام ماژور
b) در گام مینور
حرکت‌هاى نامعمول آکوردهاى هفتم نمایان
کاربرد حرکات نامعمول در مدولاسیون اتفاقى
هارمونیزه‌ کردن کرال‌ها
نکته تکمیلى (I)
تذکرات طراحى هارمونیک و طراحى نت پدال
نکته تکمیلى (II)
انحراف‌هاى اصلى از قوانین سخت یا حرکت دقیق بخش
نکته تکمیلى (III)
استفاده از حرکات نامعمول شبه توالى
نتیجه
یک عبارت مدولاسیون‌شده (روى تم اصلى)
تمرین‌ها