کتاب سواد اطلاعاتی در مدارس نوشته‌ی وحیده کاشی نهنجی به بررسی و معرفی مواردی اعم از انواع سواد و مفاهیم سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان، فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و یادگیری، انواع مدارس مبتنی‌ بر فناوری و کتابخانه‌ها و مدارس هوشمند می‌پردازد.

در عصری به سر می‌بریم که اطلاعات، رشدی انفجارگونه دارد و دسترسی ناکافی به اطلاعات سبب می‌شود تا در بسیاری از زمینه‌ها احساس ناتوانی کنیم و کارایی لازم را نداشته باشیم. بر همین اساس یکی از وظایف هر انسان امروزی، یادگیری و آموزشِ تامین نیازهای اطلاعاتی است که به آن سواد اطلاعاتی نیز می‌گویند؛ سواد اطلاعاتی نیز به عادتی فراگیر تبدیل نمی‌شود مگر از دوران کودکی و دانش‌آموزی و به روشی صحیح و برنامه‌ریزی شده. چنین وظیفه‌ای بیش و پیش از همه بر عهده‌ نهاد آموزش و پرورش هر کشور است و بدون برنامه‌ریزی‌های راهبردی/ استراتژیک و منظم ناممکن خواهد بود.

در بخشی از کتاب سواد اطلاعاتی در مدارس می‌خوانیم:

مهم‌ترین دلایل تأسیس مدارس هوشمند عبارتند از:

أ‌لف. امروزه به علت رشد فناوری‌های رایانه‌ای، سرعت نقل و انتقالات اطلاعاتی و مسئله‌ انفجار دانش، اطلاعات و دانش به سهولت و سرعت می‌تواند در اختیار همگان قرارگیرد و دیگر مانند گذشته مدرسه تنها چارچوبی نیست که معلم بخواهد دانش، مهارت و ارزش‌ها را در آن به دانش‌آموزان منتقل کند، بلکه چارچوب‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و وسائل ارتباط جمعی در شکل‌پذیری پنداره‌های دانش‌آموزان نقشی تعیین‌کننده دارند. یکی از تبعات این امر بالا رفتن سطح دانش متعارف دانش‌آموزان است که هماهنگی با دوره‌های آموزشی را بر هم می‌زند. در چنین شرایطی استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و انفورماتیکی در مدارس هوشمند، امکان به روز نمودن اطلاعات علمی معلمان و ارتقاء مهارت‌های تدریس ایشان را فراهم می‌آورد به طوری که آن‌ها می‌توانند با استفاده از امکانات موجود در این مدارس برآورد صحیح‌تر و دقیق‌تری از دانش متعارف دانش‌آموزان کسب نموده و دوره‌های آموزشی و مطالب درسی را با دانش متعارف دانش‌آموزان آن‌ها هماهنگ سازند.

ب‌. از سوی دیگر برنامه‌های آموزشی در مدارس سنتی، اکثرا به صورت معلم محور بوده و با استعدادها، توانایی‌ها، نیازها و شیوه‌های یادگیری دانش‌آموزان که هر یک آهنگ مخصوص خود را دارد، متناسب نیستند. مدارس هوشمند به دلیل برنامه‌های درسی انعطاف‌پذیر، امکان تدریس با شیوه‌های نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامه‌ها و روش‌های آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش‌آموز (با در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی و توجه بیشتر به نیازها، علائق و استعدادهای آنان) می‌توانند در جهت از بین بردن و یا کاهش‌ دادن این شکاف آموزشی مؤثر و مفید فایده باشند و در واقع هر دانش‌آموز بسته به استعداد خود می‌تواند آموزش ببیند و یا به عبارت دیگر سیستم آموزش نسبت به استعداد دانش‌آموزان متغیر است.

ت‌. جامعه‌ اطلاعاتی آینده نیازمند افرادی است که بتوانند فناوری اطلاعات را خلاقانه در جهت رشد و توسعه به کار برند. در این عصر بی‌بهره مانده‌ انسان از دانش، بینش و مهارت‌های روز، به بیکاری، نابرابری‌های اجتماعی و در نتیجه پیدایش نارضایتی و تنش می‌انجامد و مدارس هوشمند نیز عمدتا در جهت تأمین این نیازها برنامه‌ریزی شده‌اند چرا که در این مدارس دانش‌آموزان می‌آموزند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق شبکه‌های اطلاعاتی استخراج نمایند، چگونه در مورد آن‌ها بیندیشند و چگونه حاصل یافته‌های خود را در جهت حل مسائل و مشکلات خود و توسعه و پیشرفت جوامع‌شان به کارگیرند.

فهرست مطالب
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: انواع سواد
سواد
سواد رسانه‌ای
سواد علمی
سواد دیجیتالی
سواد اینترنتی
فصل دوم: سواد اطلاعاتی دانش‌آموزی
چارچوب نظری سواد اطلاعاتی دانش‌آموزی
مفهوم باسواد اطلاعاتی
استراتژی سواد اطلاعاتی
نیاز اطلاعاتی و باسواد اطلاعاتی
سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان
تاثیر سواد اطلاعاتی بر دانش‌آموزان
سواد اطلاعاتی و یادگیری دانش‌آموزان
یادگیری مبتنی بر منابع در سواد اطلاعاتی
مشکلات سواد اطلاعاتی در آموزش دانش‌آموزان
فصل سوم: فناوری‌های اطلاعات و فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و یادگیری
تعاریف آموزش‌الکترونیکی
مدل‌های یادگیری
مدل مکان‌های یادگیری
مدل‌ فضاهای یادگیری
یادگیری ساختار دانش و توانایی حل مسئله
یادگیری مبتنی‌بر جامعه
محیط‌های آموزشی و یادگیری مبتنی‌بر فناوری اطلاعات
خود‌یادگیری
یادگیری از راه دور
کلاس مجازی
یادگیری گروهی
نقش حیاتی فناوری الکترونیکی در آموزش و پرورش
روش یادگیری الکترونیک
راهکارهای استفاده از یادگیری الکترونیکی
وعده‌های فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در آموزش
کاربردهای فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در آموزش
کاربرد پخش برنامه‌ی رادیو و تلویزیون در امر آموزش
تله‌کنفرانس و کاربردهای آن در آموزش
کاربرد کامپیوتر و اینترنت برای تعلیم و تعلم
چالش‌های کلیدی در ادغام فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات در آموزش
چالش‌های ظرفیت‌سازی
پیشرفت حرفه‌ای معلمان به عنوان اساس کاربرد آموزشی فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات
نقش چندرسانه‌ای‌ها در فرایند یادگیری
تأثیر چندرسانه‌ای‌ها در آموزش
نقش فاوا در آموزش
فصل چهارم: انواع مدارس و کتابخانه‌ها
فناوری و آموزش نوین
ضرورت داشتن یک صفحه‌ وب برای مدرسه
محتوای سایت مدرسه بهتر است چه باشد؟
انواع مدارس
مدارس چندرسانه‌ای
مدارس پروژه محور
مدارس مطلوب
مدارس هوشمند
تبدیل مدارس کنونی به مدارس چندرسانه‌ای
راه‌حل‌های ممکن برای برآوردن نیازهای مدارس چندرسانه‌ای
نقش کتابخانه‌ها درتوسعه‌ دانش و آموزش
کتابخانه‌های مجازی
کتابخانه‌های مجازی و یادگیری
همکاری بین مدرسان و کتابداران آموزش دهنده
فصل پنجم: مدرسه هوشمند
مدرسه هوشمند چیست؟
مهم‌ترین دلایل تأسیس مدارس هوشمند
زیرساخت‌ها و لوازم تأسیس مدرسه‌ هوشمند
تفاوت نظام آموزشی سنتی و هوشمندانه
چالش‌ها و مشکلات مدارس هوشمند
دانش‌آموزان مدارس هوشمند
معلمان مدارس هوشمند
مدرسه هوشمند و مجازی
پیش‌زمینه‌ ورود کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی به مدارس هوشمند
ارکان مدرسه‌ هوشمند
پنج گام هوشمندسازی مدارس
جمع‌بندی تجربیات کشورها در زمینه‌ی هوشمندسازی مدارس
اهداف برنامه‌ درسی
جمع‌بندی نهایی
منابع
سایت‌های مورد استفاده