مقاله نوشته و یا یادداشتی است که به تجزیه و تحلیل یک موضوع خاص می پردازد که معمولا این موضوع در عنوان مقاله مطرح می گردد.
    مقاله یکی از روش ها و یا میتوان گفت ابزاری است که محقق و پژوهشگر می تواند نتایج تحقیقات خود را در قالب آن ارائه دهد و کلیه افراد جامعه و یا افراد گوناگون را از نتایج تحقیقات خود مطلع نماید.

 

هنگام نگارش یک مقاله، محقق و یا پژوهشگر در حال بیان یک مسئله و یا مشکل ای جهت بررسی نقطه نظرات شخصی، آنالیز و تجزیه و تحلیل آن ، نتیجه گیری و تفسیر نتایج حاصل و در نهایت نشان دادن و اثبات مجموعه ای از اطلاعات مبتنی بر حقاق علمی و روش ها می باشد.

مقالات بر اساس محتویات و روش تحقیق و همچنین بر اساس اعتبار می تواند به چندین دسته تقسیم بندی شوند که در ذیل به برخی از انواع مهم آن اشاره شده است:

    مقالات بر پایه استدلال ( استدلالی)
    مقالات بر پایه توصیفات ( توصیفی)
    مقالات بر پایه تحلیل (تحلیلی)
    مقالات بر پایه اکتشافات ( اکتشافی)
    مقالات بر پایه تحقیقات دیگر پژوهشگران ( مروری)

نقطه مشترک بین همه انواع مقالات معرفی شده در بالا این می باشد که کلیه مقالات ، هدف مشترکی را دنبال می کنند و آن این می باشد که یک حقیقت علمی را که از روش های مختلف می تواند اثبات شده باشد برای خواننده مطرح نمایند.

 

هر مقاله علمی متشکل از بخش هایی می باشد که معمولا به آن ساختار مقاله می گویند که در ادامه به معرفی بخش های اصلی هر یک از مقالات با توجه به نوع تحقیق پرداخته خواهد شد.

 
اجزا و ساختار تشکیل دهنده مقاله علمی
عنوان مقاله

عنوان در مقاله، یکی از بخش های کلیدی مقاله می باشد که می تواند باعث جذب خواننده و یا دفع آن شود. در عنوان مقاله می بایست به طور خلاصه، مضمون اصلی پژوهش و یا تحقیق اشاره شود. عنوان مقاله باید کوتاه و گویا و تنها بیانگر متغیرهای اصلی پژوهش و تحقیق باشد. بهینه ترین تعداد کلمات در عنوان را حداکثر دوازده واژه بیان کرده‏اند اما بعضا شاهد تعداد کلمات بیشتری در مقالات شاهد هستیم که این موضوع می تواند بخاطر گستردگی موضوع تحقیق و استفاده از پارامترهای زیاد در مقاله بوده باشد.

 
نام نویسنده و یا نویسندگان و سازمان وابسته

بعد از عنوان مقاله ، نام نویسنده (مؤلف)  یا  نویسندگان (مؤلفان)  ذکر می‏شود و در سطر زیر آن، نام دانشگاه یا مؤسسه که هر یک از نویسندگان در آن مشغول به کار و یا پژوهش هستند، می‏آید. اگر پژوهش و تحقیق به کمک دو یا چند نفر صورت گرفته باشد و همه آنها به یک دانشگاه یا مؤسسه وابسته باشند، نام مؤسسه یک‏بار، آن هم به دنبال نام نویسندگان ذکر می‏شود. اما اگر هر یک از نویسندگان و یا مولفان  به سازمان و یا دانشگاه و یا مرکز تحقیقاتی خاصی وابسته باشند، باید بعد از نام هر یک از آنان، بلافاصله نام مؤسسه‏ای که به آن وابسته‏اند، ذکر شد. ترتیب قرار گرفتن نام نویسندگان به دنبال یکدیگر، معمولاً متناسب با میزان مشارکت و سهمیم بودن  آنان در انجام پژوهش است؛ اما اگر میزان مشارکت همه افراد در اجرای پژوهش یکسان باشد، اسامی آنان به ترتیب حروف الفبا در دنبال هم قرار می‏گیرد.

 
چکیده

چکیده، بخشی از مقاله می باشد که معمولا پس از عنوان مقاله مورد توجه خواننده قرار می گیرد و هر خواننده قبل از ورود به بدنه اصلی مقاله به خواندن این بخش می پردازد. چکیده مقاله ، خلاصه ای جامع از محتوای یک گزارش تحقیق و  پژوهش است که همه مراحل و اجرای اصلی پژوهش را در خود دارد. هدف‏ها، پرسش‏ها، روش‏ها، یافته‏ها و نتایج پژوهش، به اختصار، در چکیده مقاله آورده می‏شود. در چکیده باید از ذکر هرگونه توضیح اضافی. خودداری شود. مطالب چکیده باید فقط به صورت گزارش (بدون ارزشیابی و نقد) از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) به صورت فعل ماضی تهیه شود. به هیچ وجه نباید از ارجاع در این بخش استفاده شود و نباید نقل قول از پژوهشگران دیگر و یا از نتایج دیگران در این بخش صحبت شود.

چکیده در حقیقت بخشی کامل، جامع و مستقل از اصل گزارش در نظر گرفته می‏شود و نباید پیش از انجام گزارش، پژوهش تهیه شود. طول چکیده برای مقاله، بستگی به روش‏های خاص هر مجله دارد و معمولاً بین صد تا ۱۵۰کلمه پیشنهاد شده است.

 
واژگان و یا کلمات کلیدی

معمولاً در انتهای چکیده، واژگان کلیدی مقاله بیان می شود. این بخش به خواننده کمک کنند، پس از خواندن چکیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. انتخاب کلمات کلیدی مرتبط با موضوع مقاله می تواند به پژوهشگر و یا خواننده ای که در مجلات و یا موتورهای جستجو در رابطه با یک موضوع خاص سرچ می کند دسترسی سریع و راحت تری به مقاله شما داشته باشد. معمولاً با توجه به حجم و محتوای مقاله، پنج تا هفت واژه کلیدی در هر مقاله بیان می‏شود.

 
ساختار مقاله و بدنه اصلی مقاله

پس از نگارش و تهیه عنوان و چکیده و کلمات کلیدی به بخش اصلی مقاله که مراحل و نتایج محقق و پژوهشگر در آن اشاره می شود پرداخته خواهد شد.

 
مقدمه

هر مقاله و یا گزارش علمی با یک مقدمه شروع می‏شود و آن، که در پژوهش های که منتج از پایان نامه و یا رساله ی دانشگاهی می باشد ، خلاصه‏ای از فصل اول و دوم پایان نامه‏ها و رساله‏هاست که به طور مختصر به بیان کلیات تحقیق و بررسی مختصری از پیشینه آن می‏پردازد.

در مقدمه مقاله علمی مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادی و کاربردی به صورت مختصر بیان می‏گردد و سپس به بررسی سوابق پژوهشی که به طور مستقیم به موضوع تحقیق مرتبط است، پرداخته می‏شود. در بخش مقدمه بیشینه ای از تحقیاتی که دیگر پژوهشگران در حوزه مورد نظر فعالیت کرده اند پرداخته می شود و همچنین به صورت اختصار به نتایج حاصل از تحقیقات صورت گرفته توسط ایشان اشاره و بعضا با تحقیقات یکدیگر مقایسه نیز می شود. معمولا در این بخش اشاره صورت گرفته بر تحقیقات دیگر پژوهشگران بر اساس سال تحقیق از گذشته تا به حال نوشته می شود. بدین صورت که در ابتدای مقدمه به مقالات در تاریخ های دورتر و در انتهای مقدمه به مقالات روز اشاره می شود.

 
طرح بحث و روش تحقیق

هدف اساسی از بیان روش آن است که به گونه‏ای دقیق، چگونگی انجام پژوهش، گزارش گردد تا خواننده بتواند آن را تکرار نماید و همچنین درباره اعتبار نتایج داوری کند؛ بنابراین نویسنده باید همه مراحل اجرا، از جمله آزمودنی‏ها، ابزارهای پژوهش، طرح پژوهش، روش اجرا و روش تحلیل داده‏ها را بیان کند.

در این بخش به صورت کامل روش جمع آوری اطلاعات و یا نتایج بدست آمده مورد بحث و اشاره قرار می گیرد. در تحقیقات تجربی که مبنی بر آزمایشات آزمایشگاهی می باشد، اسامی تجهیزات مورد استفاده به همراه مشخصات دستگاه ها از نطر دقت و توانایی می بایستی اشاره شود. این بخش بگونه ای می بایستی نوشته شود که برای خواننده هیچ گونه سوالی در رابطه با نحوه چگونگی نتایج حاصله ایجاد نشود.

 
نتایج

در برخی از نوشته ها بخش نتایج را با بخش نتیجه گیری در قالب یک بخش اشاره می نمایند، در صورتی که این اشتباه بزرگی در نگارش مقالات علمی می باشد. .  در مقالات ISI و مقالاتی که دارای رتبه علمی بالایی هستند معمولا نتایج حاصل از تحقیق که معمولا بصورت جدول، نمودار و یا هر یک از ابزارهای دیگر  اشاره می شود در بخشی با عنوان نتایج به خواننده نشان داده می شود.

در این بخش توانایی مولف می بایست در به نمایش گذاشتن مطالب بالا باشد، چرا که حاصل کلیه زحمات و تلاش های خود را قرار است در این بخش به خواننده نشان دهد و هر چه این بخش کامل و نتایج بصورت واضح نشان داده شود ، دید مثبتی بر خواننده خواهد گذاشت.

 
نتیجه گیری

در این بخش، توصیف کلامی مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده‏است، ارائه می‏شود. مانند بخش چکیده که شرح مختصری از کلیات مقاله دارد در این بخش نیز شرح مختصری از نتایج حاصله از این پژوهش و در برخی از موارد پیشنهاد در راستای ادامه تحقیقات برای دیگر محققان و خواننده ذکر می شود. در این قسمت محقق باید به نتیجه معقول، منطقی و مستدل برسد. نداشتن تعصب و سوگیری غیرمنصفانه در نتیجه‏گیری، ارتباط‏دادن نتایج با مباحث مطرح شده در پیشینه، ارائه راهبردها و پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده، مشخص‏کردن نقش نتایج در پیشبرد علوم بنیادی و کاربردی و امثال آن، از جمله مواردی است که محقق باید به آنهاتوجه داشته باشد.

 
ارجاعات

اعتبار یک مقاله علمی و  پژوهشی علاوه بر صحت و دقت داده‏ها و نتایج حاصل از آنها، به منابع و مراجعی است که از اطلاعات آنها در تحقیق استفاده شده است. ارجاعات از موارد مهم ساختار یک مقاله علمی است، به وسیله آن، چگونگی استفاده از اندیشه‏های دیگران را به خواننده معرفی می‏نماید. هر چه در ارجاعات از منابع به روزتر و معتبر تری استفاده شود، اعتبار مقاله نگارش شده بیشتر می شود.