این مقاله در چندین بخش تهیه شده است که پس ازتوضیح مختصری راجع به اهداف پایان نامه کارشناسی ارشد / رساله دکتری در بخش ۲، به توضیح چکیده و فصول در یک پایان نامه در بخش ۳ پرداخته می شود. هر قسمت در این بخش با اهداف آن شروع می شود و با ساختار و نحوه تنظیم آن، از نظر شکل و محتوا ، ادامه می یابد. در بخش۴ ، به تشریح ساختار کلی پایان امه و اجرای تشکیل دهنده آن پرداخته می شود. ویرایش و مسایل فنی متن پایان نامه نیز موضوع بخش های ۵ و ۶ این مقاله می باشد.

 
۲- اهداف پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری

هدف اصلی ارائه پایان نامه یا رساله، آشنایی عملی دانشجویان با روش تحقیق علمی است. شناخت بهتر و دقیق تر مبانی علمی موضوعات تخصصی، تسلط بر نحوه ی گردآوری، تنظیم و تحلیل اطلاعات علمی و بهره گیری از منابع معتبر و جدید، مهم ترین دست آورد فعالیت های تحقیقاتی در قالب رساله و پایان نامه است. علاوه بر این ، تحقیقات انجام شده می تواند نقشی بسزا در تکمیل یافته های پیشین و پیشبرد دانش بشری ایفا نماید.

این مساله برای به ثمر رساندن و تدوین پایان نامه و رساله ی دکتری عمومیت دارد، اما تفاوت عمده بین دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری در نگرش به موضوع تحقیق است. دانشجو در تحقیق دکتری باید یافته های خود را با بررسی فلسفی و کاوش عمیق دلایل دست آوردها همراه کند، به عبارت دیگر در رساله دکتری باید به مبانی و اصول جدید در علم دست یافت، در حالی که شاید این نگرش بر دانشجوی کارشناسی ارشد چندان حاکم نباشد و دانشجوی کارشناسی ارشد بدون دستیابی به یک فلسفه جدید علمی، فقط به ارائه و تحلیل نتایج بسنده کند.

 
۳- چکیده و فصول

در این بخش ساختار و نحوه ی تنظیم چکیده و فصل های پایان نامه کارشناسی ارشد/ رساله دکتری پرداخته شده است. به منظور فهم بهتر مطلب، ابتدا ضوابط کلی نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد/ رساله دکتری و سپس هدف، محتوا و ضوابط هر عنوان به تفکیک بیان شده است. منظور از ضوابط ، نکاتی است که رعایت آنها الزامی است.

 
۱-۳- ضوابط کلی نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد/ رساله دکتری

در تهیه و تدوین پایان نامه کارشناسی ارشد/ رساله دکتری ، نکات زیر باید رعایت شود:

    مطالب باید فقط در چارچوب موضوع تحقیق باشد و از ارائه ی مطالب متفرقه اجتناب شود.
    مطالب باید کاملا واضح، منظم و قابل فهم باشند. فصل ها به گونه ای مرزبندی شوند که مطالب از نظر محتوا کاملا تفکیک شوند.
    هر فصل باید حاوی مقدمه و نتیجه گیری ، هر یک در حدود یک صفحه باشد.
    از تکرار داده ها و نتایج به صورت موازی در قالب نمودار و جدول اجتناب شود، فقط در صورت استفاده از نمودار، داده ها حتما پیوست نیز در قالب جدول ارائه شوند.
    تعداد صفحات اصلی پایان نامه ی کارشناسی ارشد حداکثر ۱۰۰ صفحه و رساله ی دکتری حداکثر در ۱۶۰ صفحه باشد. در صورت صلاحدید واحد دانشگاه مربوطه می تواند تعداد صفحات افزایش یابد.

۲-۳- چکیده و کلمات کلیدی
الف- هدف:

شرح مختصر نتایج و یافته های تحقیق است.

درنگارش چکیده باید به فلسفه ی آن توجه کرد. چکیده فقط شامل ارائه ی یافته های اصلی تحقیق است تا خواننده در کوتاه ترین زمان، هدف و یافته های تحقیق را به سهولت درک کند.
ب- محتوا:

به ترتیب شامل موارد زیر است:

    اهمیت موضوع: اشاره ای مختصر به اهمیت موضوع تحقیق دارد( حدود دو سطر)
    روش تحقیق: ذکر روش تحقیق است ( حدود شش سطر)
    نتایج و یافته ها: اشاره ای مختصر به یافته های اصلی و نهایی تحقیق و نوآوری آن دارد ( حدود شش سطر)

پ) ضوابط:

– در متن چکیده، از ارجاع بع منابع و اشاره به جداول و نمودارها اجتناب شود.

– در صورت نیاز به معرفی حوزه ی تحقیق و مبانی تئوری آن، حداکثر در پاراگراف اول از چکیده ارائه شود.

– فقط به ارائه ی روش تحقیق و نتایج نهایی و محوری بسنده و از ارائه ی موضوعات و نتایج کلی اجتناب شود.

– کلمات و یا عبارات کلیدی که در این بخش توضیح داده می شود، باید کاملا محوری و مرتبط با موضوع تحقیق باشند.

– تعداد کلمات یا عبارات کلیدی حداکثر می تواند پنج کلمه یا عبارت باشد.

– چکیده باید حداکثر در ۳۰۰ کلمه تنظیم شود.