پژوهشگران دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف موفق شدند یک سیاه‌چاله ابرپرجرمی را کشف کنند که یک میلیون برابر خورشید جرم دارد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی شریف، در پژوهشی جدید منجمان این دانشگاه؛ زینب کلانتری دانشجوی دکتری کیهان‌شناسی، سهراب راهوار و دکتر رضا رحیمی تبار استادان دانشکده فیزیک دانشگاه شریف به‌همراه اعلی ابراهیم از دانشگاه سلطان قابوس عمان، فورانگر گامایی Gamma-ray burst را مشاهده کرده‌اند که توسط یک ابرسیاهچاله با جرم حدود یک میلیون برابر خورشید همگرا شده است.

تصویر برگرفته از فورانگر گاما با دو پالس دریافتی به فاصله زمانی حدود ۴۰ ثانیه

زینب کلانتری دانشجوی دکتری کیهان‌شناسی دانشگاه صنعتی درباره  کشف سیاه‌چاله ابرپرجرم، گفت: با استفاده از داده‌های ماهواره فرمی، پژوهشگران دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف توانستند یک «فورانگر گاما» را شناسایی کنند که  از نزدیکی یک سیاه چاله‌ای با جرمی یک میلیون برابر جرم خورشید عبور کرده است. فورانگر گاما به فوران پرتوی گاما گفته می‌شود که از فرا کهکشان به ما می‌رسند.

این پژوهشگر دانشگاه صنعتی شریف تصریح کرد: ماهواره فرمی که توسط ناسا در سال ۲۰۰۸ به مداری دور زمین پرتاب شده است، فوران‌های گاما را ثبت می‌کند؛ برای این فورانگر که از کنار سیاه‌چاله عبور کرده است، هم‌گرایی گرانشی رخ داده است؛ براساس نظریه نسبیت عام انیشتین، اثر همگرایی گرانشی زمانی اتفاق می‌افتد که نور از کنار اجرام سنگین عبور کند و مسیر نور منحرف شود.

وی گفت: نتایج این پژوهش ابتدا در سال ۲۰۲۱ مجله معتبر استروفیزیکال ژورنال و نتایج تایید مجدد وجود این ابرسیاه چاله، هفته گذشته در همان مجله منتشر شده است.

فورانگرهای گاما پرانرژی‌ترین رویدادهای فراکهکشانی هستند. این رویدادها اولین بار در دهه شصت میلادی کشف شدند. در دهه‌های اخیر با شروع به کار تلسکوپ‌های فضایی گاما همانند سویفت Swift و فرمی Fermi آشکارسازی این رویدادها بسیار افزایش یافته است. به‌طوری که نقشه همسانگردی از این فورانگرها تهیه شده و مدل‌های بهتری برای ویژگی و منشا آن­ها به دست آمده است.