دولت دوازدهم با تمام فراز و فرودها به خط پایانی خود نزدیک می‌شود، آن چیزی که باید به آن توجه داشت این است که قضاوت در مورد عملکرد این دولت به ویژه در عرصه اقتصادی نباید بدون دیدن عوامل خارجی و موانع داخلی ارزیابی شود.

شرایط جنگ اقتصادی، بسیاری از برنامه‌ها و اولویت‌های دولت دوازدهم را تغییر داد با این همه، در دولت دوازدهم، حاکمیت قانون و رعایت حقوق اساسی ملت و بسترسازی برای حفظ منافع عمومی، اهدافی بودند که از دید بخش حقوقی دولت، دور نماندند. به طور کلی باید اذعان داشت که داوری در مورد عملکرد کلی دولت و عملکرد حقوقی آن مستلزم ملاحظه عوامل خارجی و بین‌المللی مانند تحریم‌های کمرشکن و عوامل طبیعی کم‌سابقه و نیز شیوع بیماری کرونا است.

رسانه‌های اعتدالی

دولت دوازدهم زورق خِرَد بر امواجی ناآرام

روزنامه ایران یادداشتی به قلم  لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهوری منتشر کرد و نوشت: نوبت خــــدمتگــزاری دولت دوازدهم نیز پایان گرفت. این دولت ســـخت‌تــرین فشــــار بین‌المللی را تاب آورد تا توان ملی در پس مقاومت و نوآوری‌ها، از بین نرود. در این چهار سال، سختی‌های تحمیل شده از بیرون مانع از بی‌مهری‌ها نسبت به دولت در درون کشور، نشد. دولت دوازدهم با جیب تهی از درآمدهای متعارف و مورد انتظار، خدماتی ماندگار و یادگارهای پایدار برای بسترهای توسعه‌ای کشور فراهم کرد. محیط زیست در این دوران سخت، پاس داشته شد و قهر آشکار طبیعت که به صورت سیل و خشکسالی گسترده و مکرر، پدیدار شد، به شکلی آبرومند تدبیر شد. بهداشت و سلامت در حال تهدید  جدی، به اولویت‌های اساسی تبدیل شد و طرح تحول سلامت به اجرا درآمد. در عرصه بین‌المللی و داخلی موفقیت‌های سیاسی و به ویژه حقوقی بزرگ و کم مانندی به دست آمد و در سایر حوزه‌ها از جمله حوزه‌های زیرساختی نیز پیروزی‌ها و موفقیت‌های دولت، کم نبود. آن چه به لحاظ حقوقی درباره دولت دوازدهم قابل توجه است، قاعده حاکمیت عقل و منفعت جمعی بر هر تصمیم و اقدام حقوقی است. در این مدت، دولت و معاونت حقوقی در عرصه داخلی با اتخاذ سیاست مدارا و تعقل به ارائه لوایح ارزشمندی مانند مدیریت تعارض منافع در خدمات عمومی، شفافیت، آزادی اجتماعات، قواعد قانون‌نویسی، اصلاح قانون انتخابات، اصلاح قانون جذب دانشجو (و حذف وضعیت ستاره دار درباره آنان) و اصلاح قانون اسناد و رقبات وقفی و تعداد زیادی از لوایح حاوی تضمین و اجرای حقوق اساسی و شهروندی، تعامل با قوای دیگر و ارائه رویکردی مبتنی بر فلسفه حقوق و قاعده‌گذاری و تأمین و تضمین حقوق ملت، پرداخت و چه در عرصه بین‌المللی، تدبیر مذاکره برای تبیین و تثبیت مواضع حق و بیان دیدگاه به جای پرهیز از آن، هشدار عدم توسل به زور و طرح دعوی در مراجع دادخواهی بین‌المللی، راهکارهای مدنی مطلوبی بوده که دولت از آن طریق در تأمین منافع عمومی، کوشیده است.

تخریب‌ها و مانع تراشی‌ها به مردم ضرر خواهد رساند

خبرگزاری خبرآنلاین به بازتاب سخنان محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهوری پرداخت و آورد: دولت دوازدهم برغم وجود همه سختی‌ها و مشکلات، همه تلاش خود را انجام داد که تولید و روند توسعه کشور متوقف نشود و مردم مشکلات کمتری را در زندگی و معیشت خود متحمل شوند... هدف اصلی دشمن از اعمال تحریم و فشار اقتصادی به ملت ایران، فروپاشی نظام بود اما مردم با مقاومت و ایستادگی خود و مدیران کشور با تلاش و فداکاری در کنار رهنمودهای مقام معظم رهبری مانع از تحقق هدف دشمن شدند. هرچقدر دفتر رئیس جمهور و مجموعه نهاد فعال‌تر، پویاتر، برنامه ریزتر و چابک‌تر باشد می‌تواند پیشران تحول در کل دولت بوده و موجب شود چرخ مدیریت اجرایی کشور سرعت گیرد.

قدردانی از دولت دوازدهم و استقبال از دولت سیزدهم

روزنامه جمهوری اسلامی یادداشتی به قلم مسیح مهاجری مدیر مسوول روزنامه جمهوری اسلامی منتشر کرد و نوشت: به دولت‌ها در نظام جمهوری اسلامی دو گونه نگاه وجود دارد؛ نگاه شخصی و نگاه ملی. احزاب، افراد وابسته به جناح‌ها و جریان‌ها و اشخاص خودمحور به دولت موردنظر خودشان نگاه مثبت دارند و آن را خیر مطلق می‌دانند. این، همان نگاه شخصی است، نگاهی که بر ارزش واقعی و معیاری تکیه ندارد. کسانی که منافع ملی و مصالح عمومی را بر خواسته‌های شخصی خود ترجیح می‌دهند، به دولت‌ها نگاه مطلق ندارند بلکه خوب و بد و مثبت و منفی آنها را در کنار هم می‌بینند و تلاش می‌کنند نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را نقد منصفانه کنند تا به نقاط قوت تبدیل شوند. این، همان نگاه ملی است، نگاهی که بر ارزش واقعی تکیه دارد و براساس معیارها قضاوت می‌کند. صاحبان نگاه ملی هرگز هیچ دولتی را مطلقاً سیاه یا مطلقاً سفید نمی‌بینند. از نظر آنها قضاوت درباره هر دولتی بعد از جمع‌بندی عملکرد آن دولت میسر است. نتیجه جمع‌بندی را می‌توان در معدلی که به کارنامه دولت‌ها داده می‌شود مشاهده کرد و طبعاً قضاوت منصفانه اینست که گفته شود این دولت در این چند مورد ضعیف عمل کرده و در آن چند مورد قوی بوده است.

رسانه‌های اصلاح‌طلب

دولت روحانی؛ بدشانس‌ترین دولت تاریخ

روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم داریوش قنبری استاد دانشگاه منتشر کرد و نوشت: دولت روحانــی با مشـــکلات دولــت قبل سکاندار امور اجرایی کشور شد و شاید بتوان شعار و نماد معروف «کلید» را مبتنی بر خردگرایی و دلیلی بر حل مسائل دولت احمدی‌نژاد دانست. روحانی در شرایطی وارد پاستور شد که شش قطعنامه شورای امنیت بر کشور تحمیل شده و به بن‌بستی رسیده بود که مهمترین تلاش خود را بر این اصل که بتواند اثر و شر تحریم‌ها را از سر کشور کم کند، قرار داد. روحانی در دوره اول ریاست‌جمهوری با توجه به حاکمیت خردگرایی و عقلانیت در آمریکا به موفقیت ‌نسبی قابل‌توجهی دست یافت و توانست اثر قطعنامه‌ها را کم کند. از این‌رو، به‌نظرمی‌رسد کلیدش در قفل چرخید و ایران توانست از تحریم‌های شورای امنیت خلاص شود که از جمله اتفاقات نادری بود که می‌توانست برای کشوری تحت‌فصل هفتم، رخ دهد و به یک عضو عادی جامعه بین‌المللی تبدیل شود. تلاش‌هایی هم صورت گرفت که کشور از مواهب اقتصادی برجام استفاده کند و اقداماتی در جهت جذب سرمایه‌های خارجی صورت گرفت و دلار در چهار سال اول ریاست‌جمهوری تثبیت شد.

گرانیگاه تحول دولت کجاست؟

روزنامه شرق یادداشتی به قلم امیر ثامنی رئیس گروه آمایش سرزمین سازمان برنامه و بودجه کشور منتشر کرد و نوشت: پربیراه نیست اگر «دولت» را ماشین حرکت «جامعه» در مسیر «توسعه» به منظور رسیدن به مقصد «رفاه و رضایت عمومی» بدانیم. بیش از یک قرن از مونتاژ «ماشین مشتی‌ممدلی» دولت با کپی‌برداری از غرب و بدون توجه به اقتضائات و ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه ایرانی گذشته و در این مدت جامعه‌ سرگردان ایرانی سوار بر این ماشین «قراضه»، «سنگین»، «پرمصرف» و «آلاینده» در جاده سنگلاخی و پرپیچ‌وخم «توسعه»، باری به هر جهت در حال حرکت است. اما با دورشدن مستمر این ماشین از مقصد نهایی، مسافران خشمگین و ناراضی ایراد را بیشتر متوجه راننده و دست‌فرمان او می‌دانند. از همین رو هر هشت سال یک بار راننده ماشین را تعویض کرده و راننده قبلی را، ناشی و ناکاربلد می‌دانند و این داستان هر هشت سال تکرار می‌شود ... اما به راستی مشکل اصلی کجاست؟ جاده؟ راننده؟ مسافران یا خود ماشین؟ دولت سیزدهم در شرایطی تا چند صباح دیگر با شعار «دولت مردمی و ایران قوی» بر مسند قوه مجریه و رانندگی این ماشین قرار خواهد گرفت که انباشت شدید بحران‌ها و تنگناهای فراروی دولت در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی و موج فروخفته نارضایتی‌های زیر پوست جامعه، به حدی است که دیگر با رویکردها، ساختارها و سازوکارهای فعلی دولت که برای بیش از چندین دهه پیامدی جز تعمیق و تشدید مسائل کشور و انتشار ناامیدی و نارضایتی نداشته است، نمی‌توان به اداره امور کشور پرداخت  بنابراین تحول در نظامات بنیادی و عملکردی دولت اعم از نظریه پایه کشورداری، نظام سیاست‌گذاری توسعه ملی، نظام مسائل، موضوعات و اولویت‌ها، نظام برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی، نظام اداری و استخدامی، نظام ساختار و اندازه دولت، نظام تقسیم کار ملی و نظام مدیریت سرمایه‌های انسانی (حقوق، دستمزد و انتصابات) اجتناب‌ناپذیر است؛ تحول چندبعدی و عمیق که تنها از عهده دولت‌ها برنمی‌آید و مستلزم همراهی و همکاری سایر قوا (قوه مقننه و قضائیه) در فراهم‌سازی بسترها و الزامات است.

هیچ کس جواب نمی‌دهد؟

روزنامه اعتماد یادداشتی به قلم مهرداد احمدی‌شیخانی منتشر کرد و نوشت: در انتخاباتی که پشت سر گذاشتیم، چند گروه رای وجود داشت. اول گروهی که به فرد منتخب رای دادند، دوم کسانی که رای باطله دادند، سوم آنهایی که به کاندیداهای همسو با برنده انتخابات رای دادند، چهارم آنهایی که با تلاش برای حفظ دستاوردهای حاصل از انتخابات‌ پیشین، از بین کاندیداهای موجود به آن کسی که به فرد پیروز دورتر بود، رای دادند و پنجم کسانی که رای ندادند. این دسته پنجم اما خود چند گروه هستند. اول آنهایی که مانند مردم همه کشورهای دیگر، سرشان گرم کار خودشان است و حتی ممکن است اصلا ندانند چیزی به نام انتخابات وجود دارد و اهمیت هم برای‌شان ندارد که انتخاباتی باشد یا نباشد. این گروه همیشه بوده و همیشه هم خواهند بود، دوم آنهایی که دلیلی برای رای دادن نداشتند، سوم آنهایی که معتقد به عدم مشارکت بودند و چهارم آنهایی که مشخصا بر تحریم انتخابات تاکید داشتند. این چهار گروه در انتخابات شرکت نداشتند ولی فقط سه دسته از آنها هستند که رای ندادن‌شان به معنای حضور در انتخابات است، حضور از وجه منفی. در بین این سه گروه، بسیار کسانی هستند که در بعضی از انتخابات گذشته شرکت داشتند ولی به هر دلیل انتخابات این‌بار را واجد حضور خود نمی‌دیدند و حتی عدم حضور را لازم تشخیص دادند.

همه چیز را نگفتم

روزنامه همدلی در گزارشی به بازتاب سخنان حسن روحانی رئیس جمهوری پرداخت و نوشت: «در گذشته با مردم صحبت و اعلام کردیم چیزی برخلاف واقعیت نبوده است و آنچه واقعیت بود را به مردم گفتیم. البته بخشی از واقعیت را به مردم نگفتیم و از نظر من نمی‌شد آنها را بیان کنیم، به دلیل این‌که آنها را مفید نمی‌دانستم.»روحانی با بیان این‌که مردم به خوبی آگاهی دارند که شرایط این دولت در ۴ سال اول با ۴ سال دوم یکسان نبود، گفت: «در ۴ سال اول از لحاظ داخلی، بین‌المللی، سرمایه اجتماعی، امید مردم به آینده شرایط بهتری داشتیم، ولی در ۴ سال دوم شرایط کمی متفاوت بود.»رئیس جمهور افزود: «در ۴ سال اول در دوران تعامل با جهان بودیم و به خودمان کاملاً اطمینان داشتیم که حریف قدرت‌های بزرگ در مذاکره هستیم و یک در میلیون هم تردید نداشتم که در مذاکره با جهان شکست نمی‌خوریم و شکست نخوردیم و دیدید که با دیپلمات‌ها و حقوقدان‌های توانمند در مقاطع حساس به پیروزی رسیدیم و آثار این پیروزی‌ها را شاهد بودید.»روحانی با اشاره به این‌که اگر جنگ تحمیلی اقتصادی نبود روند موفقیت‌ها را ادامه می‌دادیم، گفت: «در شرایط سخت تحریم و جنگ اقتصادی واردات ۲ هزار و ۵۰۰ نوع کالا از جمله خودرو را ممنوع کردیم و نتیجه این ممنوعیت واردات، گرانی این کالاها بود.»

در دوران روحانی از منجنیق فلک سنگ فتنه می‌بارید

خبرگزاری ایسنا به بازتاب سخنان علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی پرداخت و آورد: در دوران ریاست جمهوری آقای روحانی از منجنیق فلک سنگ فتنه می بارید. دولت تدبیر و امید سینه خویش را سپر بلای ملت و کشور کرد. هیچ یک از دولت‌های جمهوری اسلامی ایران با این حجم از بلایا رو به رو نبوده است. سیل و زلزله از یک سو و اعمال تحریم ها و فشارها و شیوع ویروس کرونا معجونی سخت و زهر آگینی پدید آورد. بروز و ظهور برخی بداخلاقی های سیاسی در داخل بر سختی این امور افزود. به یمن الطاف الهی شرایط لازم برای دستیابی دو پیروزی چشم گیر فراهم آمد. اول پیشبرد مذاکرات که به واسطه راهنمایی های رهبری و مدیریت آقای روحانی شرایطی پدید آمد که دشمنان ما در خواست‌هایشان ناکام شوند. دوم اینکه بعد از بدعهدی ایالت متحده و خروجش از برجام بسیاری از سیاستمداران دنیا منتظر شرایط علاج ناپذیر این دولت بودند اما باید گفت این دولت در میدان جنگ طاقت فرسا از پا در نیامد.

رسانه‌های اصولگرا

تدبیر دولت روحانی، حرف گزافی نبود

خبرگزاری فارس به بازتاب سخنان  علی ربیعی سخنگوی دولت پراخت و آورد: وقتی از دولت تدبیر برای حل بحران‌ها حرف می‌زنیم، سخنی گزاف و یک ادعای توخالی نیست. گفتمان دولت یازدهم، براساس ضرورت های دوره حیات سیاسی و اجتماعی ایران در دهه ۸۰ شکل گرفت. در سال ۹۲ گفتمان اعتدال، یک نیاز برای کشور بود.   این نیاز براساس دو معضل بوجود آمد؛ یکی گرایش های قطبی فاصله دار افراطی و تفریطی نسبت به مسائل خارجی و نیز در داخل، قطبی شدن شدید جناح های سیاسی و نیاز جامعه به دیدگاهی متعادل برای حل مسائل خارجی و آرامش در داخل و همینطور تفرقه در میان ملت های منطقه و مسلمانان که خود محصول افراط‌گری ها و تفرقه افکنی های درون و بیرون از امت اسلامی بود. ما در دهه‌های گذشته، ‌این تجربه را یاد گرفتیم که از راه افراط و تفریط نمی شود کشور را اداره کرد. دولت برآمده از ایده اعتدال به قدری به این ایده معتقد بود که  رئیس جمهور در طول این مدت از مدیرانی با گرایش‌های مختلف در دولت بهره برد و از آنان دعوت به کار کرد و در تمام هشت سال گذشته کوشید که از جاده اعتدال منحرف نشود. در عرصه خارجی پایبندی به گفتمان اعتدال چیزی نبود جز پایبندی به منافع ملی، ایستادگی در برابر زورگویی، اما تعهد به تعامل مبتنی بر احترام و منافع متقابل با جهان.  واقعیت این است که اعتدال، ضرورت و نیازی تمام نشدنی است.

 روزنامه رسالت به گفت وگو با سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسایل غرب آسیا پرداخت و نوشت: عملکرد غربی‌ها طی سال‌های گذشته پاسخ محکمی برای کسانی است که ارتباط با دنیا را به غرب معطوف می‌کنند. ثابت‌شده است که جمهوری اسلامی ایران هرگاه از موضع اقتدار با غربی‌ها برخورد کرده آن‌ها موضعشان را تغییر داده‌ و حرف‌ها و خواسته‌های بحق و قانونی جمهوری اسلامی ایران را پذیرفته‌اند. غربی‌ها طی ۴۰ سال و به‌ویژه ۸ سال گذشته به‌واسطه انقلاب اسلامی و استقلال ایران همواره تلاش کردند حقوق قانونی ملت ما را نادیده بگیرند و در این مسیر سازمان‌های بین‌المللی نیز با آن‌ها همراه بودند. اما فرمایشات رهبر معظم انقلاب بسیار صریح و شفاف بود. دولت‌های بعدی پس از دولت روحانی باید از این دولت درس عبرت بگیرند و در حوزه سیاست خارجی به غرب و آمریکایی‌ها که خوی استکباری در آن‌ها وجود دارد اعتماد نکنند.

 روحانی کشور را از دوران سختی عبور داد

خبرگزاری مهر به بازتاب سخنان اسحاق جهانگیری  معاون اول رئیس‌جمهور پرداخت و آورد: آقای روحانی در زمان جنگ تحمیلی حزب بعث عراق به ایران نقش مهم و محوری در فرماندهی جنگ و کمک به فرماندهی جنگ بر عهده داشت و ۲۴ سال به عنوان نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی بود که ۱۶ سال به عنوان دبیر و ۸ سال هم به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی در مهمترین و اساسی ترین و اصلی ترین تصمیمات مهم کشور حضور داشت و به عنوان گنجینه اسرار این کشور است و در دوران ریاست جمهوری خود کشور را از یک دوران سختی عبور داد که جا دارد به سهم خودم به او خدا قوت و خسته نباشید بگویم و مطمئن هستم اجر کار شما در نزد خداوند تبارک و تعالی هست و در تاریخ ماندگار خواهد شد و روزی اهمیت این کار بیشتر برملا خواهد شد. آقای روحانی وقتی سکان دار مسئولیت ریاست جمهوری شد که کشور با تهدیدات و فرصت های ویژه روبرو بود. اشکال ما این است که زود این مسائل را فراموش می‌کنیم، از یک طرف تهدید و تحریم‌های شورای امنیت ذیل فصل هفتم به همراه تحریم های اتحادیه اروپا و تحریم های ریاست جمهوری آمریکا را داشتیم که کشور را در تنگنا قرار داده بود، از نظر اقتصادی در شرایط بسیار سختی قرار داشتیم و از نظر سیاست داخلی در شرایط اوج اختلافات داخلی در نهادهای رسمی و حکومتی بودیم. به طوری که رئیس‌جمهور در مجلس علیه رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه نوار پخش می‌کرد و حرف می زد، این فضایی بود که دولت کار خود را در آن شروع کرد.