سپیده کاشانی
 
سیگار کشیدن در بسیاری نقاط جهان به یکی از نمادهای روشنفکری به ویژه میان بانوان تبدیل شده، در حالیکه آمار مرگ و میر ناشی از مصرف دخانیات در جهان به بیش از هشت میلیون نفر در سال رسیده است که از این میان ۱.۲ میلیون نفر، سیگاری نیستند و فقط قربانی دود دست دوم می‌شوند.

اپیدمی دخانیات یکی از مهمترین معضلات بهداشت عمومی در سراسر جهان است که سالانه بیش از هشت میلیون قربانی دارد.
بیش از هفت میلیون از این تعداد در نتیجه مستقیم دخانیات جان خود را از دست می‌دهند و حدود ۱.۲ میلیون نفر سیگاری نیستند و بر اثر دود دست دوم سیگار از بین می‌روند.
بر اساس آمار، هیچ سطح ایمن و مطمئنی برای دخانیات وجود ندارد و تنباکوی سبک، محصولات دخانیات بدون دود، سیگار برگ غیرمضر و تبلیغات دیگر، افسانه‌ای بیش نیست. 
تمام روش‌های استعمال دخانیات مضر هستند و فرد را در معرض بیماری‌های ریوی و سرطان قرار می‌دهند.
قلیان یکی دیگر از معضلاتی است که خطرات بهداشتی آن به درستی درک نشده است و اکثر کاربران دود آن را سبک و سالم می‌پندارند؛ در صورتی که بر اساس مطالعات‌ قلیان به مراتب خطرناک‌تر از سیگار است.
مصرف دخانیات بدون دود که به تازگی توسط تولیدکنندگان غیرمجاز و سودجو تبلیغ می‌شود، عامل اصلی بروز سرطان‌های سر، گردن، گلو، زبان، مری و لثه محسوب می‌شود.

آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت در مورد دخانیات

- تنباکو قاتل نیمی از مصرف کنندگان است.
- سالانه بیش از هشت میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر مصرف تنباکو جان خود را از دست می‌دهند. از این میان هفت میلیون نفر بر اثر استعمال مستقیم دخانیات و ۱.۲ میلیون غیرسیگاری بر اثر استنشاق دود دست دوم سیگار از بین می‌روند.
- بیش از ۸۰ درصد از ۱.۳ میلیارد کاربر دخانیات، در کشورهای فقیر و متوسط زندگی می‌کنند.
- تقریبا ۶۰ درصد از مصرف‌کنندگان دخانیات در سراسر جهان تمایل به ترک سیگار دارند، اما تنها ۳۰ درصد از جمعیت جهان به خدمات باکیفیت ترک سیگار دسترسی دارند.

هزینه‌ دخانیات بر خانواده ها

خرید محصولات دخانیات هزینه‌های زیادی را به فرد و خانواده تحمیل می‌کند. از طرفی افراد سیگاری به مراتب بیشتر به بیماری‌های مختلف دچار می‌شوند و سلامت دهان و دندان ضعیفی دارند؛ بنابراین هزینه‌های درمان این افراد را نیز باید به مبلغ ناشی از خرید دخانیات افزود.

کووید ۱۹ و سیگار

بر اساس آمار منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت، افراد سیگاری ۴۰ تا ۵۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به کرونای شدید و مرگ ناشی از آن، به دلیل ضعف سیستم ایمنی و عملکرد تنفسی ضعیف، قرار دارند؛ بنابراین بسیاری از سیگاری‌ها به محض شروع پاندمی تصمیم به ترک سیگار گرفتند. 
از طرفی سازمان جهانی بهداشت با همکاری بسیاری از کشورها کمپینی با نام "متعهد به ترک" را برای ترک سیگار راه‌اندازی کرده است. افراد داوطلب سیگار را ترک کرده و به صورت آنلاین عضو این کمپین می‌شوند.
بر اساس آمار در سطح جهان تقریبا ۳۹ درصد از مردان و ۹ درصد از زنان از دخانیات استفاده می‌کنند که از این میان بیشترین آمار مربوط به اروپا با ۲۶ درصد کاربران است. 
چنانچه دولت تصمیم جدی در این زمینه اتخاذ نکند، با این روند فقط شامل ۲ درصد کاهش تا سال ۲۰۲۵ میلادی خواهیم بود.
گرچه احتمال ابتلا به سرطان ریه در افراد غیرسیگاری نیز وجود دارد، ولی سیگار عامل اصلی سرطان ریه در سراسر جهان است.  بر اساس این گزارش دو سوم علل مرگ و میر ناشی از سرطان ریه به دلیل مصرف دخانیات است.
سیگار عامل اصلی بیماری انسداد ریوی مزمن است. بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) اصطلاحی برای توصیف بیماری‌های پیشرونده ریوی از جمله آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم یا ترکیبی از این اختلالات است. 
آمفیزم عبارت است از یک بیماری مزمن ریه که طی آن کیسه‌های هوایی در ریه بیش از اندازه گشاد می‌شوند و در نتیجه، خاصیت  ارتجاعی رشته‌هایی که کیسه‌های هوایی را هنگام تنفس باز و بسته می‌کنند از بین می‌رود.
تنگی نفس، سرفه‌های مکرر (معمولا سرفه‌های خشک و بدون خلط)، خس خس کردن و احساس سفتی (Tightness) در ناحیه قفسه سینه، از مهمترین علایم این بیماری محسوب می‌شوند.
سی و یکم ماه مه به منظور افزایش آگاهی در مورد مضرات دخانیات و تشویق دولت‌ها برای اتخاذ سیاست‌های موثر برای کاهش مصرف آن و بررسی خطرات بهداشتی مرتبط با مصرف دخانیات روز جهانی بدون دخانیات نام دارد. 
این رویداد از سال ۱۹۸۷ میلادی توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) حمایت می‌شود و امسال با توجه به پاندمی کووید ۱۹ با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.

توصیه‌ سازمان جهانی بهداشت برای کاهش مصرف دخانیات 

- ایجاد اماکن عمومی بدون دخانیات
- بسته بندی ساده و استاندارد انواع محصولات دخانیات، به منظور کاهش جذابیت و کاهش تقاضای این محصولات
- درج هشدارهای سلامت و میزان سمی بودن محصولات دخانیات روی بسته‌بندی

- اقدامات تشویقی برای افرادی که دخانیات را ترک کرده‌اند
- افزایش مالیات سیگار و تنباکو
- راه‌اندازی کمپین‌های ترک سیگار
- جلوگیری از تبلیغ دخانیات

برخی از مهمترین مضرات سیگار

دخانیات توانایی باروری را کاهش می‌دهد

مطالعات نشان می‌دهد استعمال دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار در زنان، توانایی باروری را کاهش می‌دهد و سبب یائسگی زودرس می‌شود. اختلالات هورمونی ناشی از دود سیگار مهمترین عامل کاهش باروری و یائسگی زودرس است.

تسریع فرآیند پیری 

محققان موسسه اینسیلیکو مدیسین در آمریکا با تجزیه و تحلیل نشانگرهای بیوشیمیایی با استفاده از هوش مصنوعی توانستند تفاوت‌های سن بیولوژیکی بین افراد سیگاری و غیرسیگاری را شناسایی کنند. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیقات که با تجزیه و تحلیل اطلاعات آزمایش خون ۱۴۹ هزار شخص بالغ به دست آمده است،  افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیرسیگاری با سرعت بیشتری پیر می‌شوند. در واقع سن بیولوژیکی مردان و زنان سیگاری به دو برابر سن تقویمی آن ها می‌رسد.
 

نازک شدن غشای مغز

مطالعات محققان دانشگاه مک گیل آمریکا نشان سیگار کشیدن به مرور زمان باعث نازک‌شدن غشای خارجی مغز (کورتکس) می‌شود. این بخش از مغز مسئول حافظه و مهارت‌های زبانی است.

سیگار، عامل اصلی ۱۲ سرطان

مطالعات انجمن سرطان آمریکا نشان می‌دهد سیگار عامل اصلی سرطان ریه و سیستم تنفسی است و احتمال سرطان‌های کبد، روده بزرگ، لب، بینی، سینوس ها، حنجره، حلق، مری، معده، پانکراس، کلیه، رحم، دهانه رحم، تخمدان، روده بزرگ، کبد و لوسمی را افزایش می‌دهد. بر اساس گزارش انجمن سرطان آمریکا، مصرف دخانیات عامل یک مرگ از هر پنج مورد است.

افزایش احتمال ابتلا به سل

مطالعات اخیر محققان نشان می‌دهد دود سیگار با مسدودکردن سلول‌های ایمنی و کاهش توان مبارزه با عفونت، احتمال ابتلا به بیماری سل را افزایش می‌دهد.

مانع اثربخشی داروهای کلیه 

مطالعات جدید نشان می‌دهد سیگار مانع از اثر بخشی داروهای بیماری‌های مزمن کلیه می‌شود.

افزایش مقاومت باکتری‌های بیماری زا 

مطالعات محققان دانشگاه کالیفرنیا در سن دیه گو نشان می‌دهد که دود سیگار سبب می‌شود باکتری‌ها در برابر انواع آنتی بیوتیک مقاوم تر شوند.

راهکار

همین لحظه سیگار را ترک کنید، هیچ راهکار دیگری وجود ندارد!