مقاله علمی و پژوهشی فرا‌تحلیل کیفی مقالات علمی ناظر بر مسئلۀ فرار مغزها در ایران اثر پژوهشی نویسندگان محمد توکل استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران ایمان عرفان منش  دانشجوی دکتری تخصصی جامعه‌شناسی فرهنگی دانشگاه تهران است که در مجله علمی و پژوهشی بررسی مسائل اجتماعی ایران منتشر شده است

در چکیده این مقاله علمی و پژوهشی آمده است : ‌فرار مغزها را می‌توان به‌منزلۀ نوعی پدیده یا مسئلۀ اجتماعی تعریف کرد که در واقعیت روند توسعۀ ملّی کشورهای در حال توسعه تبعات منفی و در شرایطی پیامدهای مطلوبی دارد. اصولاً جامعۀ ایران برای دست‌یابی به الگویی از پیشرفت، نیازمند تعلیم، پرورش و به‌کارگیری نیروی متخصص در جنبه‌های متعدد توسعه است و تقویت استعدادهای داخلی و کاستن از خلأهای فکری و مادی از ضرورت‌های آن محسوب می‌شود. از‌این‌رو، شناسایی زمینه‌ها، دلایل و پیامدهای پدیدۀ فرار مغزها نیازمند تبیین و تدقیق مضاعف است. تا کنون پژوهش‌های گوناگونی دربارۀ مهاجرت نخبگان ایرانی انجام شده است. این مقاله با استفاده از روش فرا‌تحلیل کیفی، 45 مورد از مقالات علمی تولید‌شده در ایران از سال 1380 (جست‌و‌جوشده در چهار پایگاه داده‌های علمی) را بررسی توصیفی و همچنین ارزیابی (در ابعاد سؤالات، فرضیات، اهداف و نتایج) کرده است. به نظر می‌رسد که ضرورت و کاربرد این فرا‌تحلیل می‌تواند در رصد مشکلات اجتماع علمی کشور و مضافاً سیاستگذاری‌های علمی مقتضی در ابعاد تقنینی و اجرایی مؤثر باشد. در انتها نیز جمع‌بندی و تحلیل جامعه‌شناسانه از فرار مغزهای ایرانی و راهکارهای کاستن از آن ارائه شده است.