آیت‌الله اشرفی اصفهانی ‌از جمله اسوه‌های بیدار عرصه اخلاق، رفتار الهی و افتخار بزرگ روحانیت در مسیر علم و عَمل بود که همچون نگینی بر تارک تاریخ ایران اسلامی درخشید. فعالیت‌های گسترده فرهنگی و اجتماعیش او را به عنوان مبلغ برجسته در جهان اسلام جلوه‌گر ساخت.

انقلاب اسلامی در مسیر تثبیت حاکمیت الهی خویش، شهدای بیشماری را تقدیم اسلام کرده است؛‌ شهدایی که یکایک آنها سرمایه‌ای بزرگ و پیشتوانه ای گرانقدر برای فردای انقلاب بودند که در این میان چهره چهار شهید بزرگوار و مبارز که زندگیشان سراسر درس و مبارزه بود، بیش از همه می درخشد؛ شهدایی که قتلگاهشان محراب و نماز آخرشان معراج بود.

۲۳ مهر سالگرد شهادت چهارمین شهید محراب آیت الله اشرفی اصفهانی است. او از جمله اسوه های بیدار عرصه اخلاق، رفتار الهی و افتخار بزرگ روحانیت در مسیر علم و عمل به شمار می رود که بر تارک تاریخ سربلند و قهرمان پرور کشور درخشید و نام وی به مثابه چشمه ایثار در نهان‌های عالمان، فقیهان و بیدارگران اقالیم قبله تاریخ انقلاب اسلامی ثبت شده آیت الله شهید اشرفی اصفهانی است؛ شهیدی که ویژگی ها و روحیات معنوی وی به گونه‌ای بود که هر انسان حق مدار و صاحب بصیرت حقانی را به خود جلب می‌کرد. اطمینان قلبی وی را در میدان‌های نبرد دوران دفاع مقدس حاضر کرد و فعالیت‌های گسترده فرهنگی و اجتماعی او را به عنوان مبلغ نمونه در جهان اسلام جلوه گر ساخت.(۱)

آیت الله اشرفی اصفهانی در سنگر تعلیم و تربیت

روحیات، اخلاق و سیرت عملی شهید اشرفی اصفهانی آن چنان بود که دیدارکنندگان با او از دیدارش دل نمی کندند.

امام خمینی(ره) در تجلیل از او فرمودند: «هر وقت آقای اشرفی اصفهانی را می بینم به یاد خدا می افتم.» این شهید محراب در طول حیات خویش زندگی بسیار ساده ای داشت و بعد از منصوب شدن به امامت جمعه کرمانشاه هم زندگی اش تغییر نکرد. آیت الله اشرفی همواره چه قبل و چه بعد از انقلاب پشتیبان و یاور همیشگی بنیانگذار جمهوری اسلامی بود و اطاعت از امام و حمایت از ولایت فقیه را بر همه واجب می دانست. او نه تنها در سنگر تعلیم و تربیت بلکه در عرصه تحقیق و پژوهش نیز فعالیت های گرانسنگی داشت و آثار علمی بسیار ارزنده ای از خود به جای گذاشته است. وی از آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(که) در ۱۵ خرداد فعالانه در صحنه انقلاب و مبارزه حضور داشت و همواره از ارکان مبارزه بر ضد رژیم فاسق طاغوت بود. وی پس از انقلاب در سنگر نماز جمعه با ایراد خطبه های پرشور و حضور در جبهه های جنگ نقش فوق العاده موثری در پیشبرد انقلاب، تقویت روحیه رزمندگان اسلامی و تشویق مردم در جهت حمایت از سنگرداران دفاع مقدس ایفا می کرد.(۲)

شهید اشرفی، فقیه و عالمی خستگی ناپذیر به شمار می رود که در طول زندگانی ارزشمند خود آثار گرانبهایی از خود به یادگار گذاشت. وی پس از کسب علوم و دانش در حوزه بر کرسی تدریس نشسته و شاگردان برجسته ای تربیت کرد. او در سنگر تعلیم و تربیت بلکه در عرصه تحقیق و پژوهش نیز فعالیت های گران سنگی داشته و آثار علمی و قلمی بسیار ارزنده ای از خود به یادگار گذاشته است. آثار او را حدود ۳۰ جلد نوشته اند که بیشتر آنها چاپ نشده است. از میان آنها می توان به برهان قرآن، در اصول دین، عقاید و کلام، غروب آفتاب در محراب جمعه، کتاب مجمع الشتات و...اشاره کرد. مولف در نقل مطالب از منابع، امانت را رعایت کرده و تحقیقی مفید و ارزشمند ارایه می دهد که در نشر و تبلیغ اسلامی، رد شبهات مخالفان و تبیین مسایل مطرح شده در اجتماع با اسلوبی علمی و متین، مقام برجسته و والایی دارد. کتاب برهان قرآن، تنها کتاب او به زبان فارسی است که بعد از شهادتش در ۱۳۸۰ خورشیدی به چاپ رسید. این کتاب مطالب ارزنده ای چون کیفیت نزول قرآن، جمع آوری و اعراب گذاری قرآن، جهان آفرینش، محکم و متشابه و مطالب دیگری را در بر دارد و در ۱۲ فصل تنظیم و نگاشته شده است.(۳)

در توصیف جنبه علمی شهید اشرفی اصفهانی، رهبر فقید انقلاب وی را جامع علم مفید دانستند زیرا این شهید محراب در علومی از جمله ادبیات، اصول، فقه، فلسفه، حکمت و تفسیر تخصص داشت. مطالعات وی در آخرین سال های حیات بیشتر بر علوم قرآنی و مطالعه تفسیر شیعه و سنی متمرکز بود و کتاب البیان را نیز در همین دوران نوشت، کتابی که انتشارش در دوران حیات وی میسر نشد.

وی بیش از ۴۰ سال به تدریس سطوح عالیه و خارج فقه و اصول و اقامه جماعت و تاسیس مدارس و مراکز علمی مدرسه عصمتیه و مدرسه علمیه امام باقر(ع) و موسسه تعلیماتی امام صادق(ع) و احیا و رسیدگی به موقوفات و ضبط و مصرف صحیح عواید آن و پاسخگویی به مشکلات دینی علما و مومنان که به نزد او مراجعه می کردند و احیای شعائر دینی و مذهبی پرداخت و وجودش شمع محفل مردم متدین بود.(۴)

نقش آفرینی در دفاع مقدس

شهید اشرفی در دوران جنگ تحمیلی به تشویق مردم برای پذیرایی از جنگ زدگان در استان کرمانشاه سخت همت گماشت. جذب کمک های مردمی، سازمان دهی اردوگاه جنگ زدگان از جمله کارهای او به شمار می رود.

وی در دوران بمباران خوشه‌ای که توسط هواپیماهای متجاوز بعثی انجام می‌شد، هرگز کرمانشاه را ترک نکرد بلکه نخستین فردی بود که پس از رفع محاصره آبادان به آن شهر شتافت. وی بارها به استان‌های جنوبی و کردستان رفت تا با حضور خویش در مناطق جنگی به رزمندگان روحیه بخشد.

در ماجرای دستگیری امام راحل در اوایل نهضت نیز او از حامیان ایشان بود و تا آخر عمر هم به امام وفادار باقی ماند. یکی از بزرگترین دغدغه های شهید محراب، دفاع از اصل ولایت فقیه بود که دشمن از حضور آن در کانون سیاست و رهبری به شدت هراسان بود و از روز تصویب این اصل در قانون اساسی با تمام قدرت برای حذف و تخریب آن مشغول شد. شهید اشرفی با شناخت از این اصل به دفاع از آن پرداخت تا جایی که اظهار داشت: «تا آخرین نفس و تا آخرین قطره خونی که در بدن ما ائمه جمعه است از ولایت فقیه به رهبری امام امت و شخص امام حمایت خواهیم کرد و از هیچ قدرتی هم وحشت نداریم.» (۵)

شاید بتوان گفت یکی از مهمترین ابعاد حیات سیاسی آیت الله اشرفی اصفهانی تاکید بر اتحاد شیعه و سنی برای مقابله با حرکت واگرایانه میان بخش های مختلف جامعه اسلامی بود. اتحادگرایی از بزرگترین دغدغه های او به شمار می رفت. در سنگر محراب به دفاع از ارزش ها و آرمان های انقلاب می پرداخت و با نشان دادن چهره دشمن و جداکردن خط آن از خط امام راحل اذهان ملت را بیدار می کرد و فعالیت های ضد انقلاب را ناکام می گذاشت.

دشمن که با پیروزی انقلاب اسلامی، موقعیت و منافعش را از دست داده بود، برای کسب منافع گذشته به طراحی توطئه ها و اقدامات بسیاری علیه انقلاب اسلامی می پرداخت که این شهید محراب همواره با هوشیاری می کوشید تا این توطئه ها را خنثی سازد و با شفاف سازی چهره و نیت آنها، مردم را آگاه و دست دشمنان را از جامعه کوتاه کند.

سرانجام شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی

چهارمین شهید محراب با تمام نیرو در برابر خطوط انحرافی ایستاد و حلم و استقامت آن شهید از وی انسانی آگاه به زمان ساخته بود به گونه ای که همیشه با مقتضیات زمان پیش می‌رفت و در آن دوران که پیروی از ولایت فقیه در طلیعه وظایف بود به معرفی امام خمینی(ره) مبادرت می ورزید، بارها به فرزندانش می فرمود: «تقویت امام، تضعیف کفر و تضعیف امام تقویت کفر است.»‌ این عالم مجاهد سرانجام در ۲۳ مهر ۱۳۶۱ خورشیدی در اثر انفجار نارنجک توسط یکی از منافقین کور دل به درجه رفیع شهادت نایل آمد و خون پاک خود را تقدیم اسلام کرد.

پی نوشت:

۱- محراب خونین، باختران، محمد اشرفی اصفهانی، سروش، تهران، ۱۳۶۲

۲- پیام انقلاب، ش ۷۰

۳- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص ۱۰

۴- یاران امام به روایت اسناد مکتوب، ص ۱۵

۵- مشایخی، مهدی، پاسداران اسلام، قم: انتشارات موسوی ۱۳۶۷ ش