نوجوانی دوره ای از زندگی و حدفاصل بین بچگی و بزرگ سالی است، حدود و طول مدت نوجوانی معلوم نیست، در اشخاص و جوامع مختلف با هم متفاوت و این دوره بین سنین ۱۲ تا ۱۸ سالگی است.

نوجوانی دوره انتقالی مهمی بوده و شور و هیجان فراوانی حس می کند، در این دوره نوجوان بین خواسته های متضاد قرار دارد؛ حالات خوشحالی و خنده رویی یک دفعه به افسردگی و پریشانی، حس تکبر به حس خجالت تبدیل می شود و با وجود داشتن دوست های متعدد ممکن است گاهی وقت ها تنهایی شدیدی را حس کنند.

نوجوانانی وجود دارند که برای حس آرامش و راحتی، تلاش می کنند بطور پنهانی پوست بدن خویش را ببرند، بسوزانند یا بخراشند.

در واقعیت اسیب و لطمه زدن عمدی به پوست خویش در این گروه از نوجوانان به این منظور انجام می شود که شخص بتواند بر هیجانات خویش غلبه کنند. به این عمل خودزنی می گویند.

بعضی از دلایل خودزنی عبارتند از:
- استرس
- فشار
- اضطراب
- افسردگی
- عصبانیت
- غم
- طرد شدن از سوی دوستان و خانواده
- تنهایی
- تحریک پذیری
- مسائل اجتماعی
- اختلافات خانوادگی
- نداشتن مهارت های سازگاری و مبارزه
بعضی از اشخاص هم قادر به مدیریت احساسات خویش نیستند و با پیدایش احساسات منفی ناچار به استفاده از خودزنی بعنوان راه حلی برای تخلیه روانی می شوند.

شیوه های خود زنی نوجوانان:
- مشت زدن به خود
- مشت زدن به دیوار
- سوزاندن( یا" داغ زدن" با اشیای داغ)
- کشیدن موی سر
- با سر به دیوار کوبیدن
- سوراخ کردن یا خالکوبی کردن افراطی بر بدن
- ساییدن پوست بدن با مداد
- گاز گرفتن
- دست کاری کردن زخم های خود
- شکستن استخوان
- ضربه زدن( با چکش یا دیگر اشیا)

علائم و نشانه های خودزنی و خودآزاری نوجوانان
- مدام پیراهن های آستین بلند، یقه اسکی یا دامن های بلند می پوشند. حتی هنگامی که هوا گرم است.
- هنگامی که از زخم ها، خراش ها و سوختگی ها از وی سؤال میشود، پاسخهای گنگ و پیچیده میدهند.
- هنگامی که از زخم ها، خراش و سوختگی ها از وی سؤال میشود، بسیار خشمگین و عصبانی میشوند.
- مچ دست خود را مدام با دستبندهای چرمی بلند یا النگوهای پهن میپوشانند.
- وجود تیغ ریش تراشی، قیچی، چاقو و تکه های شیشه به کرات در اتاق شان.
- وجود دستمال کاغذی خونی در حمام یا ظرف زباله که به کرات مشاهده شود.
- داروهای مخصوص زخم و سوختگی در اتاق آن ها یا وسایل زنانه یا مردانه شان وجود دارد.
- بیش از حد مرموز بودن و دوری جستن از تمام دوستان و اعضای خانواده.
- دوستی و نزدیکی زیاد با افردی که خودشان را زخمی می کنند یا میسوزانند.

در مقابل خودزنی چه کنیم ؟
ما والدین را تشویق می کنیم که با فرزندان خویش در خصوص احترام و ارزش گذاردن به بدن خود صحبت کنند. والدین همچنین باید بعنوان الگو برای نوجوانان خویش عمل کنند بدون این که خود را در معرض اسیب قرار دهند.

راه های موثر برای نوجوانان برای جلوگیری از صدمه زدن به خود عبارتند از یادگیریِ:

- خونسردی خود را حفظ کنید و شتابزده رفتار نکنید. نوجوانانی که خودزنی می کنند معمولاً در معرض خطر مرگ قرارندارند.

- رفتارهای نفرت انگیز از خودتان نشان ندهید. کاری نکنید که در فرزندتان حس گناه ایجاد شود.

- هنگامی که نوجوانتان علایم خودآزاری دارد، باید از مراکز مشاوره تخصصی و درمانی کمک های لازم را دریافت کنید.

- قبول کردن حقیقت و پیدا کردن راه هایی که لحظه ها را قابل تحمل تر میکنند.

- شناسایی احساسات و حرف زدن در مورد آن ها به جای اقدام برعلیه آنها.

- پرت کردن حواس خویش از افکار اسیب رسان( به طورمثال ، شمردن تا ده، تحمل کردن 15 دقیقه ای، تمرین نفس کشیدن عمیق، نوشتن در مورد افکار، نقاشی کردن، فکر کردن به چیزهای مثبت …)

- تسکین دادنِ خود با یک شیوه مثبت، غیر آسین رسان، تسکین دهنده.

- تمرین مدیریت استرس

- یادگیری مهارت های اجتماعی بهتر

بعد از خودزنی نوجوان چه کنیم ؟
بیش از حد به آنها توجه نکنید.این کار سبب تقویت رفتار خودآزاری آنان می شود و فکر می کنند که کار درستی انجام داده اند.

به جای اینکه تنها به خودآزاری آنها توجه کنید، وقت خود ونوجوانتان را معطوف شناسایی دلیل خودزنی کنید.

به نوجوان کمک کنید که شیوه های دیگر سازش با موقعیت های ناخوش‌آیند را یادبگیرد.این روشها شامل:حرف زدن با دوستان، ورزش کردن، نقاشی کردن، انجام فعالیت های هنری، گوش دادن به موسیقی و کمک گرفتن از اشخاص مشخص است.

تغییرات اصلی زندگی که میتواند فشارزا باشد:
- جابجایی جغرافیایی

- انتقال به دانشگاهی جدید

- بارداری

- سبک تازه زندگی

- مرگ شخص مورد علاقه

- وارد شدن به دانشگاه

- ازدواج

- اشتغال جدید

- طلاق

- تنش و اضطراب

- بیماری افسردگی

- اخراج از شغل

- فشار زمان( کمبود وقت)

- مشکلات مالی

- ناکامی ها

- رقابت

- سر وصدا

درمان خودزنی نوجوانان
به دنبال درمان بودن برای فرزندی که خودآزاری می کند، امری ضروری است تا با این کار کمک به درمان هر گونه مشکلات روانپزشکی مثل افسردگی و استرس کنید و از اینکه خودآزاری اش عادت شود، جلوگیری کنید. هر چه قدر یک نوجوان زمان بیشتری به خودآزاری ادامه دهد، ترک کردن عادت اش سخت تر می شود.

همچنین خودآزاری نوجوانان بعد ها میتواند منجر به مشکلات بیشتری شود. در واقع ، کلینیک S.A.F.E( خودآزاری پایان می یابد)، خودآزاری را بعنوان یک استراتژی پرخطر و بیهوده که با رضایت مندی و شادمانی روبرو می شود، توصیف می کند.

فهرست زیر شامل بعضی از روش های درمان است که امکان دارد نوجوان را به ترک خودآزاری و یادگیری استراتژی سالم تری کمک کند:

مراجعه به روان درمان گر:جوانانی که خودآزاری می کنند، باید تحت نظر و درمان مشاوران یا روان درمان گرانی قرار بگیرند که تجربه ی درمان جوانانی را با وضعیت ویژه داشته اند. این نوع متخصصان در زمینه گفتار درمانی مهارت دارند و میتوانند زمینه ای ایمن و بدون قضاوت را در اختیار فرزندتان قرار دهند تا بتواند به راحتی درباره ی مشکلات اش صحبت کند. به یاد داشته باشید ، گاهی برای نوجوان سخت است که با والدین اش به راحتی صحبت کند بنابراین، صحبت با فردی غریبه امکان دارد برای نوجوان راحت تر باشد.

مراجعه به روان‌پزشک:ارزیابی به وسیله روان‌پزشک کودکان( پزشکی که دارو تجویز می کند) امکان دارد ایده ی خوبی برای درمان خودزنی نوجوانان باشد. این شیوه درمان در صورت لزوم شامل دارو های ضد افسردگی است.