فرشته جهانی
  دکتر«مجید محمودی مظفر»عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، استفاده مناسب از زمان، ایجاد فیلترهای ذهنی، تقویت گفت وگو و مذاکره وایجاد تغییر در محیط زندگی را از جمله راهکارها بر افزایش کارایی سبک زندگی افراد بازنشسته برشمرده و می‌گوید: برنامه‌ریزی برای آینده استرس را در دوره بازنشستگی کاهش می‌دهد.

انجمن ایرانی مطالعات زنان با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی به مناسبت روز خانواده و تکریم بازنشستگان در روز  ۹ مردادماه، وبینار تخصصی با موضوع «سبک زندگی و روابط خانوادگی در دوران بازنشستگی» برگزار کرد. سخنران این برنامه دکتر«مجید محمودی مظفر» روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی مدیر عامل انجمن هماهنگی مراکز مشاوره ازدواج و خانواده بود که به ارائه دیدگاه‌های خود در این موضوع پرداخت. در ادامه گزیده‌ای از سخنرانی این روانشناس را می‌خوانیم:

انواع سبک زندگی بعد از دوران بازنشستگی

سبک زندگی شیوه خاص یک فرد یا گروه یا یک جامعه که ریشه در اندیشه و تفکر افراد دارد. انسان‌های که مثبت اندیش هستند به طور معمول سبک زندگی آنها همیشه مثبت است اما فردی که همه چیز را تیره می‌بیند  در  سبک زندگی خود خیلی جنبه اجتنابی خواهد داشت.

به گفته این پژوهشگر سبک زندگی در ایران به دلیل رفتارها چندگانه‌ای که در افراد وجود داردف به هم ریختگی‌های خاص خودش را دارد.
وی معتقد است که حاکمیت باید به فکر افراد جامعه باشد و افرادی که در این جامعه سال‌های سال صادقانه تلاش کردند و بازنشسته شدند، در شان اجتماعی و انسانی آنهاست که حداقل‌ها را داشته باشند.

افراد بازنشسته اگر می‌خواهید مغز کارایی خود را از دست ندهد فعالیت‌های مغزی خود را در این دوران بیشتر کنید

اما جدا از فشارهای اقتصادی و بحث مادیات موضوعاتی غیر از مادیات وجود دارد که باید به آن توجه شود؛ برای نمونه در  همین شرایط اقتصادی در یک شرکت می‌بینیم ۲ نفر همزمان بازنشسته می‌شوند سطح درآمدی آنان، وضعیت مالی آنها برابر است اما یکی راحت‌تر و یکی سخت‌تر زندگی می‌کند، پس درست است که مادیات یک واقعیت کاملاً انکار ناپذیر است اما طرز تفکر انسان در زندگی کردن به شدت تاثیرگذار خواهد بود.

دکتر محمودی چهار نوع سبک زندگی را برمی‌شمرد و می‌گوید: یکی از انواع سبک زندگی، سبک زندگی اجتنابی است این افراد به طور معمول از درگیری و تنش به شدت گریزان هستند و ترجیح می‌دهند دور از مسائل باشند و   خطر نکنند.

 « مجید محمودی مظفر» روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
 

دومین نوع، سبک زندگی گیرنده است که اکثریت جامعه این سبک را دارند. در این نوع افراد بیشتر از این بُعد نگاه می‌کنند که دیگران برای وی چه کرده اند و در بسیاری از مواقع این شرایط را حق خود نمی‌دانند، مورد بعدی افرادی هستند که حکمران و سلطه‌گر هستند همیشه با تندی و خشم و غضب با دیگران برخورد می‌کنند. یک گروه هستند که سودمند اجتماعی هستند، این افراد تلاش می‌کنند با دیگران همکاری کنند و به فکر اجتماع، زندگی خود و خانوده خود هستند و تعامل خوب و سازگارانه‌ای دارند.

محمودی می‌افزاید : در جامعه‌ای که وضعیت اقتصادی ناگوار و سرعت تورم بالا است افراد باید برنامه‌ریزی خیلی دقیق‌ و آینده‌نگرانه داشته باشند. برنامه‌ریزی برای آینده یکی از کارهایی است که استرس ما را در دوره بازنشستگی کاهش می‌دهد.

وی خطاب به مسئولان می‌گوید:  اگر می‌خواهیم جامعه سالم‌تری داشته باشیم الگوهای خوب کاری را باید حمایت کنیم.

بهترین سنی که کارایی مغز بالاتر است بین  ۶۰ تا ۷۰ سال است

هر فردی نگرش خودش را به زندگی باید تغییر دهد خیلی از جاها بازنشستگی به معنای این است که من توان کاری ندارم توان رفتاریم کم شده است دیگر من یک نیرو کارایی نیستم و این معضل خودش باعث می‌شود تفکر و احساس خراب شود.

در بسیاری موارد سن یک عدد است نگرش‌ها و افرادی که سلامت روانی و اندیشه درستی دارند زندگی آنها خیلی بهتر است. در سمیناری مطرح شد بهترین سنی که کارایی مغز بالاتر است بین  ۶۰ تا ۷۰ سال است.
درست است که بدن ما و ابعاد جسمانی ما ضعیف می‌شود و ما حس پیر شدن داریم اما بدانید که مغز شما در بالاترین سطح کیفی خود در آن زمان قرار دارد. در واقع انسانی که تجربیات بیشتری دارد پیوندهای عصبی در مغز بیشتر است.  این فرد خیلی تجربیات داشته است پس مغز کارایی بیشتری دارد شاید یک جوان سرعت واکنشش نسبت به یک محرک بیشتر باشد اما گستردگی تفکرش به میزان یک فرد سن بالا نیست بنابراین باید شیوه تفکرش  را نسبت به دوران میانسالی و پیری عوض کند.

وی بر این باور است که تغییر در تفکرات وظیفه خود فرد است. البته اطرافیان هم می‌توانند تاثیرگذار باشند در موقعی که افراد خانواده به یک انسان بازنشسته به عنوان یک فرد موثر و دارای درک و بینش بالا  نگاه ‌کنند به طور

طبیع این فرد احساس عزت نفس بالاتر خواهد داشت و این احساس اعتماد به نفس بیشتری به فرد می دهد.بعد از بازنشستگی شبکه اجتماعی داشته باشید. در واقع حفظ ارتباطات اجتماعی در حفظ سلامت روانی سالمندان اهمیت دارد، باید خود ارزشمندی و عزت نفس از طریق مشارکت در فعالیت جمعی افزایش داد              
 

به گفته این پژوهشگر آسیب بیکاری از پرکاری بیشتر است. تحقیقات نشان می‌دهد دو واکنش مختلف بعد از بازنشستگی وجود دارد: یک عده از شرایط و موقعیت شغلی خود راضی بودند این افراد بعد از بازنشستگی حس منفی دارند چون احساس اقتدار بیشتری داشتند آنها باید برنامه ریزی کنند از آن توان و انرژی خود بهتر استفاده کنند.

گروه دوم افرادی بودند که شرایط آنها سخت بوده و مشکلات رفاهی بیشتری داشتند اینها بعد از بازنشستگی سلامت روانی بهتری داشتند.

راهکارهایی برای بهبود و افزایش کارایی سبک زندگی

این روانشناس، تغذیه، خواب مناسب، استفاده مناسب از زمان، ایجاد فیلترهای ذهنی؛ کاهش استرس، تقویت گفت وگو و مذاکره، ایجاد تغییرات در محیط زندگی و ... را از جمله راهکارها بر افزایش کارایی سبک زندگی افراد بازنشسته برشمرد و در توضیح این موارد می‌گوید:  توصیه می‌شود افراد بازنشسته و میانسال و کهنسال باید استفاده مفیدی از زمان داشته باشند. یکی از معضلات بزرگ بازنشستگی این است که اینها وقت اضافه می‌آورند موقعی که آدم بیکار است معمولاً فکرهای منفی به ذهن خود متبادر می کند.
توصیه های دیگر این پژوهشگر شامل موارد ذیل است:

- افراد نباید نکات منفی زندگی را مرور کنند.  وقتی تنش و استرس وجود دارد باید  آن موارد و علت آن ها نوشته  شده و برای آن ها راه حل ارائه شود.

- اگر می‌خواهید مغز ،کارایی خود را از دست ندهد فعالیت‌های مغزی را بیشتر کنید. پیاده‌روی یکی از روش‌های ضدافسردگی و ضد اضطراب است، دیدن اطرافیان هم بسیار مفید خواهد یود.

- بسیاری از اخبار برای فرد کاربرد ندارد اما بی دلیل به آن ها گوش می‌کند این موضوع سبب می‌شود تنش و اضطراب فرد افزایش یابد.

- در تمام عمر انسان باید نگاه مثبت به زندگی داشته باشد، البته نگاه مثبت به معنای ساده لوحی نیست.

-  باید جلو افکار منفی را گرفت، در این دوره از زندگی به سخنان مثبت گوش داده شود.

- مطالعات پیوسته و خوب انجام شود. چالش های‌ذهنی، یادگیری زبان جدید سبب می‌شود کارایی مغز افزایش یابد.

- تغییرات محیط و دکوراسیون خانه از دیگر اقدامات مفیدی است که به فرد بازنشسته انگیزه  می‌دهد.

- در خانه نشستن بی‌مورد باعث رفتارهای وسواس‌گونه خواهد شد.

- بعد از بازنشستگی شبکه اجتماعی قوی داشته باشید. در واقع حفظ ارتباطات اجتماعی در حفط سلامتی روانی سالمندان اهمیت دارد، باید خود ارزشمندی و عزت نفس از طریق مشارکت در فعالیت جمعی افزایش یابد.

- تاجایی که امکان دارد در خریدها، جمع و تفریق ها را به صورت های ذهنی انجام دهید.

-محمودی آگاهی و آمادگی برای ورود به دوره بازنشستگی از ضروریات است . در این دوره جدید، افرادی که به دروه سالمندی پا می‌گذارند ممکن است ضعف جسمانی داشته باشند، از این جهت  باید جامعه و خانواده درک خوبی از آن داشته باشند. مدیریت روابط خانوادگی هم در این دوره مهم است.

- به یاد داشته باشید سن بازنشستگی سن زندگی است نه سن از کارافتادگی.