علم و دانش توانایی بالقوه‌ای است که در عرصه عمل فعلیت می‌یابد. اینکه توسعه می‌تواند تنها از مسیر دانشگاه و مراکز علمی دنبال شود یا اینکه تنها از مسیر صنعت محقق خواهد شد، باوری اشتباه است که سبب شده کشور ما به رغم داشتن رتبه اول منطقه در تولید علم در بهره‌وری از علم چندان موفق نباشد.

 امروزه پیوند بین دانشگاه و صنعت و حوزه تولید امری اجتناب‌ناپذیر است. دانش و علم باید با توجه به نیاز صنایع در دانشگاه ها و مراکز علمی تولید و عرضه شود و صنایع نیز باید از تولیدات علمی داخلی و علوم بومی سازی شده در راستای توسعه و بهبود کیفیت محصولات خود بهره مند شوند.

با وجود اینکه بیشترین تولیدات علمی در منطقه خاورمیانه در ایران صورت می گیرد، اما به دلیل کمرنگ بودن ارتباط صنایع و مراکز علمی در کاربردی کردن تولیدات علمی، صنایع کشور با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند که در نهایت دود آن در چشم مصرف کنندگان محصولات صنعتی می رود.

یکی از صنایعی که بیشترین آسیب ها را به سلامت مردم چه به لحاظ ایجاد آلودگی هوا و چه به لحاظ تهدید جانی به دلیل عدم برخورداری از امنیت کافی وارد کرده، صنایع خودروسازی است. محصولات بی کیفیت این صنایع سال ها است که محل مناقشه، انتقاد و گله مندی مردم و کارشناسان این حوزه است و اخیرا نیز انتقاد صریح رهبری را نسبت به کیفیت خودروها به دنبال داشته است. 

چندی پیش رهبر معظم انقلاب در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی از کیفیت پایین خودروهای ساخت داخل گله‌مند شده و فرمودند که در برخی از محصولات داخلی متاسفانه شاهد این هستیم که به کیفیت توجه نمی شود.

ایشان نسبت به کیفیت پایین خودروهای ساخت داخل به رغم حمایت هایی که در طول این سال ها از صنعت خودرو در کشور شده است، انتقاد کرده و گفتند که این صنعت نتوانسته است رضایت مشتری را جلب کند و نارضایتی مردم نسبت به کیفیت پایین خودروها درست و به حق است. 

توجه ویژه به دانش‌بنیان شدن صنایع بزرگ، از دیگر نکاتی بود که رهبر انقلاب به آن اشاره کرده و گفتند که در سال های اخیر هزاران بنگاه دانش‌بنیانِ کوچک و متوسط به‌ وجود آمده است اما در مورد دانش‌بنیان شدن صنایع بزرگ غفلت شده است که باید در این زمینه از توانایی و دانش جوانان خوش‌ استعداد استفاده شود.

فاصله بین صنایع و مراکز علمی و عدم تمایل صنایع به استفاده از علوم تولیدشده در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی موضوعی است که سال ها انتقاد مسوولان و اساتید حوزه های علمی کشور را به دنبال داشته است. معاون وزیر علوم در این باره می گوید: ظرفیت علمی عظیمی در دانشگاه ها وجود دارد و صنایع به ویژه صنایع خودروسازی می توانند از این ظرفیت علمی و نتایج تحقیقات و پژوهش های گسترده ای که در این زمینه انجام می شود، برای توسعه امور خود استفاده کنند. اما متاسفانه در عمل شاهد این رویکرد نیستیم. 

علی خطیبی به ایرنا گفت: در این رهگذر اگر صنعت از این ظرفیت استفاده نکند، مقصر دانشگاه ها، وزارت علوم و مراکز تحقیقاتی نیستند. ما دارای رتبه اول تولید علم در منطقه هستیم اما متاسفانه صنایع از این علوم تولیدشده یا بومی سازی شده در کشور استفاده لازم را نمی کنند و به همین دلیل در مصرف و بهره وری علم رتبه بسیار پایینی را در بین کشورهای دنیا داریم. 

وی اظهار داشت: مهمترین برنامه وزارت علوم این است که تحقیقات علمی در راستای تامین نیاز صنایع داخلی قرار گیرد اما باید این تمایل و تلاش دوطرفه باشد و صنایع نیز تعامل و تمایل بیشتری نسبت به استفاده از دستاوردهای علمی کشور داشته باشند.

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، در مورد برنامه های وزارت علوم برای پیوند بیشتر صنعت و دانشگاه، گرایش صنایع به استفاده از نتایج طرح ها و پژوهش های دانشگاهی و محصولات دانش بنیان داخلی، گفت: ایجاد معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم در دولت سیزدهم به همین منظور صورت گرفته است. در واقع در وزارت علوم این خلاء احساس می شد. 

وی افزود: پژوهش و تحقیقات با تمام مشکلات مالی که در کشور ما دارد، انجام می شود اما یا از نتایج تحقیقاتی که متناسب با نیاز کشور انجام شده استفاده نمی شود یا این تحقیقات در راستای رفع نیاز صنایع و جامعه نیستند. در واقع دانشجوی ارشد پایان نامه می نویسد، دانشجوی دکتری رساله می نویسد، ولی این ها در راستای حل نیازهای صنایع و جامعه نیست چرا که نیازسنجی در این زمینه صورت نمی گیرد و صنایع نیز نیازهای خود را به بخش های علمی و دانشگاهی کشور اعلام نمی کنند. در واقع منابع بدون هیچ اثرگذاری مثبتی به هدر می روند. 

خطیبی توضیح داد: معاونت فناوری و نوآوری تاسیس شد تا با تغییر ریل، پژوهش ها و تحقیقات کاربردی شوند و در نهایت شاهد شکوفایی در این حوزه ها باشیم.  

معاون وزیر علوم گفت: اگر امروز مردم از خودروساز داخلی ناراضی هستند و کیفیت محصولات تولیدی خودروسازان پایین است به دلیل این است که آنها از علم روز دانشگاه های داخلی استفاده نمی کنند.  

خطیبی در مورد اینکه آیا بودجه پژوهش دانشگاه ها برای پیشبرد اهداف و برنامه های پژوهشی کافی است و آیا افزایش بودجه امسال وزارت علوم کفایت هزینه های این بخش را می دهد، اظهار داشت: این بودجه کافی نیست. بخاطر این تلاش کردیم با دولت، سازمان برنامه و بودجه و مجلس شورای اسلامی رایزنی های را انجام دهیم تا صندوقی به نام صندوق حمایت از پژوهش و فناوری تاسیس شود.

وی گفت: البته درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها در سال آینده ۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد پیش‌بینی شده است که نسبت به امسال ۳۲ درصد رشد دارد. همچنین بودجه تملک دارایی و سرمایه‌ای نیز ۲۰ درصد رشد نشان می‌دهد. بودجه پژوهشگاه‌ها و موسسات پژوهشی نیز ۹ تا ۱۵ درصد نسبت به سال جاری رشد خواهد داشت.

معاون وزیر علوم ادامه داد: به هر حال محققان در دانشگاه نباید برای انجام تحقیقات علمی دغدغه مالی داشته باشند، یعنی اگر می خواهند روی مساله ای مهم که نیاز کشور و صنایع است، تحقیق کرده و آن را حل کنند، نباید دغدغه مالی داشته باشند.

خطیبی با تاکید بر تلاش وزارت علوم برای رفع این مشکل و افزایش بودجه تحقیقات عنوان کرد: در زمان حاضر این مساله دغدغه وزارت علوم است. امیدواریم دستگاه های ذیربط به ما کمک کنند. اعتباراتی که به بخش پژوهش تاکنون داده شده با آن مبلغی که باید باشد، خیلی فاصله دارد و امید است این فاصله کمتر شود.