باید موضوع آزادسازی واردات پهنای باند در کشور با جدیت دنبال شود و برای توسعه استفاده از ظرفیت‌های داخلی در تولید تجهیزات تلاش کند و امکان تولید ترافیک داخلی با سرمایه‌گذاری در این زمینه را افزایش دهد.

در ادامه گفت وگوی روزنامه ایران در ۲۴ آذر می‌خوانیم: یکی از خواسته‌های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از اعضای جدید هیأت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، تبدیل شدن کشور به هاب منطقه در انتقال (ترانزیت) ترافیک اینترنت (دیتا) است. اما برای اینکه کشور ما در زمینه ترافیک اینترنت به هاب منطقه تبدیل شود، چه اقدام‌هایی باید صورت بگیرد و اینکه چه موانعی بر سر راه عملیاتی شدن این خواسته وجود دارد؟ کارشناسان حوزه اینترنت به این سؤالات «ایران» پاسخ می‌دهند.
 

نیاز به عزم جدی

داوود زارعیان معاون امور مشترکین شرکت مخابرات ایران اعتقاد دارد کشور قابلیت تبدیل شدن به هاب منطقه در زمینه ترافیک اینترنت را دارد، چرا که کشور ما جزو کشورهای بزرگ و قوی منطقه بوده و میزان مصرف اینترنت در کشور ما رو به رشد است. زارعیان با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌ها و موضوع ترافیک در حال افزایش است، به «ایران» گفت: از آنجایی که توسعه شبکه ملی اطلاعات به‌صورت جدی در دستور کار دولت قرار دارد بنابراین می‌توانیم به هاب منطقه در ترافیک اینترنت تبدیل شویم. وی با اشاره به اینکه برای هاب منطقه‌شدن انتقال ترافیک اینترنت موانع جدی وجود دارد، افزود: نبود سرمایه‌گذاری کافی در سال‌های گذشته، وجود قوانین دست و پاگیر، آزاد نشدن پهنای باند و وجود انحصار اینترنت (که در دست خود شرکت ارتباطات زیرساخت است) از جمله موانع پیش روی عملی شدن این خواسته است.

این کارشناس ارتباطات وجود رقبا در منطقه را از دیگر موانع پیش رو عنوان کرد و گفت: کشورهای منطقه بخصوص ترکیه در زمینه ترافیک اینترنت سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده‌اند. از سوی دیگر کشورهای امارات و قطر نیز در حال سرمایه‌گذاری سنگینی در این حوزه هستند، بنابراین با وجود داشتن پتانسیل باید این مانع با سرعت حل شود تا بتوان به هاب منطقه ترافیک اینترنت تبدیل شد.

به اعتقاد این کارشناس نبود توجه دولت‌های قبل به شرکت‌ها و بویژه اپراتورهای بخش خصوصی و نبود تولید محتوا از جمله موانع دیگر برای تبدیل شدن به هاب منطقه در ترافیک اینترنت است. زارعیان با تأکید بر اینکه با وجود امکانات بسیار خوب و نقاط قوت در کشور امکان عملیاتی شدن این خواسته وجود دارد، گفت: برای تحقق خواسته وزیر ارتباطات باید شرکت ارتباطات زیرساخت چند اقدام اساسی انجام دهد که یکی از آنها سرمایه‌گذاری مناسب در این حوزه است. از سوی دیگر باید شرکت ارتباطات زیرساخت برنامه کلان و معماری شبکه را به‌صورت علمی و کارشناسانه با نظر خواهی از کارشناسان و شرکت‌های بخش خصوصی تهیه کند.

وی افزود: مهمتر اینکه باید موضوع آزادسازی واردات پهنای باند در کشور با جدیت دنبال شود و برای توسعه استفاده از ظرفیت‌های داخلی در تولید تجهیزات تلاش کند و امکان تولید ترافیک داخلی با سرمایه‌گذاری در این زمینه را افزایش دهد. به باور  وی شرکت ارتباطات زیرساخت باید دست از خرده فروشی و کارهای تصدیگری برداشته و برای توسعه شبکه اصلی و زیرساخت و مادر تلاش کند و در این راستا همکاری با شرکت‌های خصوصی بویژه اپراتورها را فراموش نکند و با استفاده از فناوری‌های روز در زیرساخت‌ها بتواند خواسته وزیر را محقق کند. به اعتقاد این کارشناس با توجه به استعدادهایی که در کشور وجود دارد و  فرایند رو به رشد تولید محتوا در کشور، تحقق این خواسته دور از دسترس نیست و این امکان وجود دارد که کشور را به هاب منطقه‌ای تبدیل کنیم و اما به هر حال هیچ کاری با حرف محقق نمی‌شود و باید سرمایه‌گذاری و عزم جدی در این زمینه وجود داشته باشد.

موقعیت ژئوپلیتیکـی عالی

محمدرضا کریمی کارشناس اینترنت نیز معتقد است کشور ما موقعیت جغرافیایی بسیار خوبی برای ترانزیت ترافیک اینترنت دارد. کریمی به «ایران» گفت: بخش جنوبی کشور با کابل‌های بین‌المللی بسیاری ارتباط داشته و از طریق همسایه‌های شمالی نیز مسیر مناسبی تا اروپا دارد و می‌تواند پل مناسبی بین کشورهای شرق آسیا برای گذر به اروپا و جایگزین مناسبی برای کشورهای حاشیه خلیج فارس برای مسیر کانال سوئز باشد.

وی با بیان اینکه برای هاب منطقه شدن باید استراتژی مشخصی وجود داشته باشد و عملیات نیز در راستای راهبردها تعیین شود، افزود: متأسفانه در حال حاضر فاصله فاحشی در اهداف و عملکردها وجود دارد و اصلی‌ترین مشکل ترانزیت بحث قیمت‌ها و تعرفه‌های بسیار بالا برای انتقال ترافیک اینترنت از مسیر ایران است. به‌عنوان مثال هزینه انتقال از مرز ایران تا فرانکفورت با یک عدد تعرفه انتقالی به مراتب کمتر از عبور از کشور ماست و عملاً این قیمت‌های گزاف کشور ما را با وجود مزیت‌های فنی از چرخه رقابت حذف می‌کند. این کارشناس اینترنت در ادامه تأکید کرد: قیمت‌های بالای ترانزیت کشور ما  باعث شده تا کشورها به فکر مسیرهای جایگزین باشند و حتی پروژه‌هایی برای جایگزینی مسیر ایران در دریای خزر و کشورهای شرق ایران شکل گرفته و عملاً فرصت زیادی برای تثبیت نقش ایران در ترانزیت منطقه باقی نمانده است.

به گفته کریمی نبود تعرفه مصوب و شفاف برای ترانزیت باعث شده تا کمیته‌ای برای قیمت‌گذاری تشکیل شود و این کمیته مورد به مورد قیمت درخواست هر لینک ترانزیت را بررسی و اعلام کند.

وی افزود: فلسفه تشکیل این کمیته در سال‌های پیش برای کاهش تعرفه‌ها برای ترانزیت، با توجه به گران بودن قیمت‌های انتقال مصوب یا گران شدن نرخ دلار و... بود تا ترانزیت از مسیر ایران بدرستی شکل بگیرد ولی عملکرد این کمیته دقیقاً برعکس و در جهت گران کردن لینک‌های انتقال نسبت به تعرفه مصوب انتقال کشور تبدیل شده است. بــه‌ گفته این کارشــــناس اینترنــت قیمت‌ها اقتصادی و قابل رقابت نیست و با این مشکلات عملاً نتوانستیم حجم قابل توجهی از انتقال اینترنت را به‌دست بیاوریم.

کریمی در ادامه با اشاره به اینکه پاسخ به اپراتورهای بین‌المللی درخواست‌کننده ترانزیت باید حداکثر ظرف چند روز صورت گیرد، گفت: اپراتورهای بین‌المللی گاهی ماه‌ها در انتظار تشکیل کمیته و تصمیم‌گیری اعضا باقی می‌مانند که در اکثر موارد به عدم تمایل ایران به پاسخگویی تعبیر می‌شود و انصراف درخواست کنندگان را در پی دارد.

وی افزود: از سوی دیگر کشورها معمولاً در بخش ترانزیت قراردادهای بلندمدت و ۱۵ ساله‌ای را موسوم به IRU امضا کرده و ظرفیتی را خریداری می‌کنند که ما در بخش دولتی و زیرساخت چنین قراردادهایی را نداریم و صرفاً قراردادهای کوتاه مدت یک تا سه ساله مورد تأیید است که در عرف بین‌المللی مرسوم نیست. بنابراین کشورها روی خوشی به قراردادهای کوتاه مدت و قیمت‌های شارژ ماهیانه انتقال دیتا نشان نمی‌دهند. به عقیده کریمی پروژه‌هایی که با هدف ترانزیت دیتا در کشور تشکیل شده‌اند هم موفق عمل نکرده‌اند. به‌عنوان مثال ایجاد کریدورهای داخلی که از سوی مشارکت راه‌آهن و توانیر شکل گرفته و یا پروژه فیبر نوری زیردریایی پیشگامان که مرزهای جنوبی را به ۲۲ کابل بین‌المللی دریایی متصل کرده است نشان دهنده اشکال در این پروسه است.

این کارشناس ابراز امیدواری کرد که با تجدید نظر جدی در راهبردها شاهد سهم حداکثری کشور و استفاده از ظرفیت‌های بالقوه کشورمان باشیم و خواسته وزیر عملیاتی شود.