میزبانی از جام جهانی فوتبال در اواخر سال ۲۰۲۲ هر چند فرصت و افتخاری بزرگ برای قطری‌ها است اما می‌توان به چشم فرصتی برای رونق گردشگری ایران در روزهای فروکش اپیدمی کرونا نیز به آن نگریست.

جام جهانی فوتبال قرار است نوامبر و دسامبر سال ۲۰۲۲ در قطر برگزار شود. این رویداد منحصربه‌فرد ورزشی که برای نخستین بار در منطقه صورت می پذیرد دارای ظرفیت های بسیاری در زمینه شناساندن توانایی ها و امکانات جمهوری اسلامی در حوزه گردشگری و حتی میزبانی از تیم های فوتبال در کمپ های تمرینی جزیره کیش است. البته دستیابی به این اهداف به برنامه ریزی اصولی و بازاریابی گسترده در سطح جهان نیاز دارد. 

کشور قطر هزینه و تلاش های بسیاری را برای دریافت این میزبانی انجام داد و اکنون با وجود وسعت اندک سرزمینی قادر شده است به عنوان تنها کشور خاورمیانه، مهمترین رویداد ورزشی جهان را میزبانی کند که به طور قطع توجه میلیاردها نفر را در مدت یک ماه به خود جلب می کند.

طبق برنامه ریزی ها، ۳۲ تیم فوتبال از سرتاسر جهان زمستان سال آینده ۶۴ مسابقه خود را در قطر برگزار می کنند. علاوه بر این پیش بینی شده است گردشگرانی از حداقل ۵۰ کشور جهان برای تماشای این دوره از مسابقات که برای آخرین بار با ۳۲ تیم برگزار می شود، به این کشور در حاشیه خلیج فارس سفر کنند.

گفته می شود در دور پیشین رقابت های جام جهانی که در سال ۲۰۱۸ در روسیه برگزار شد نزدیک به ۲ میلیون گردشگر از کشورهای مختلف جهان به این کشور سفر کرده بودند و میلیاردها دلار سود را برای مسکو به ارمغان آوردند. برآوردها حکایت از آن دارد که تعداد گردشگرانی که زمستان آینده به کشور ۱۲ هزار کیلومتر مربعی قطر سفر خواهند کرد بین ۲ تا  ۲ و نیم میلیون نفر باشد.

۱۰ سال برنامه ریزی فشرده برای یک ماه مسابقه

مسئولان تصمیم گیر در امیرنشین قطر از ۱۲ سال قبل خود را برای برگزاری هر چه بهتر این رویداد بزرگ ورزشی آماده کرده بودند. آن ها به همین دلیل ۸ ورزشگاه مجهز را در قلمروی کوچک خود ساختند. شایان ذکر است که تعداد استادیوم هایی که در دوره قبلی جام جهانی در سرزمین های وسیع روسیه برای انجام مسابقات درنظر گرفته شده بود، ۱۲ عدد بود.

لازم به یادآوری است که برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال تنها با ساخت استادیوم عملیاتی نمی شود بلکه طیف وسیعی از خدمات، امکانات و برنامه ریزی ها باید بسیج شوند تا یک رویداد ورزشی به خوبی مورد توجه جهانیان قرار گیرد. موضوع پذیرایی از تیم ها، میزبانی از گردشگران و حمل و نقل همزمان هزاران خارجی به استادیوم ها در کنار تامین امنیت و ایجاد امکانات تفریحی و سرگرمی برای این افراد حائز اهمیت است.

نگاهی به تجربه های میزبانان ادوار گذشته جام جهانی نشان می دهد که برگزاری موفق این رقابت ها نه تنها می تواند جایگاه و وجهه بین المللی کشور میزبان را ارتقا دهد بلکه در جذب گردشگران بیشتر و سرمایه گذاری های گسترده تر خارجی در سال های بعد از این رویداد نیز تاثیرگذار است.  

از طرف دیگر این رویداد نه تنها برای کشور میزبان دارای مزایای و فایده های گوناگونی است بلکه منطقه و حتی کشورهای همسایه هم می توانند در حاشیه این رخداد از منافع آن بهره مند شوند.

ایران و ظرفیت های جام جهانی قطر

از چند سال قبل مباحثی در زمینه استفاده ایران از فرصت جام جهانی به ویژه جایگاه مناسب و تنوع آب و هوایی و موقعیت مطلوب جزیره کیش مطرح شده است. جزیر کیش کمتر از ۲۰۰ کیلومتر با دوحه قطر فاصله دارد که دسترسی به دوحه با یک پرواز هوایی در کمتر از یک ساعت امکانپذیر است.

وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، حدود دو سال قبل از تشکیل کارگروه گردشگری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر با مشارکت نمایندگان دستگاه‌های اجرایی مرتبط و نهادهای فرابخشی خبر داد. اگرچه از نتایج فعالیت های این کارگروه اطلاعی در دست نیست اما از همان زمان مسئولان این وزارتخانه معتقد بوده اند که برگزاری جام‌جهانی فوتبال در همسایگی کشورمان زمینه ها را برای استفاده مطلوب از این فرصت جهت جذب گردشگران ورودی به کشور فراهم می آورد.

در این چارچوب فرآیند جذب حداکثری تماشاگران این رویداد به کشور در کنار استفاده از ظرفیت های ورزشی و تفریحی جزیره کیش در دستور کار قرار گرفت. موفقیت در انجام این هدف می تواند رونق را به صنعت گردشگری کشور باز گرداند. همچنین معرفی جذابیت های سرزمینی کشورمان به تماشگران جام جهانی که به صورت عمده برخلاف توریست های سنتی، افرادی جوان هستند، می تواند زمینه را برای حضور دوباره آن ها یا تبلیغ ایران از سوی این افراد در کشورهای جهان آماده سازد.

از طرف دیگر فاصله یک ساعته جزیره کیش با قطر در کنار دور شدن تیم ها از شرایط هیجانی و هیاهوی جام جهانی نیز امری مهم است که می تواند انگیزه ای برای استقرار تیم های فوتبال حاضر در جام جهانی ۲۰۲۲ در ایران به ویژه در جزیره کیش باشد. در جزیره کیش مجموعه ورزشی مناسبی با چند سالن سر پوشیده وجود که به امکانات ورزشی گوناگون و زمین های چمن و استخرهای سرپوشیده و ساحلی مجهز است. علاوه بر این فعالان حوزه گردشگری و مسئولان جزیره کیش اعتقاد دارند این جزیره ظرفیت ساخت چند کمپ ورزشی را دارد تا در خلال جام جهانی میزبان تیم ها باشد.

ویژگی این دور از مسابقات آن است که برخلاف جام جهانی روسیه یا برخی دوره های قبل، تیم ها مجبور نخواهند بود برای برگزاری مسابقات در مراحل بالاتر کمپ های تمرینی خود را جهت دسترسی راحت تر به استادیوم ها تغییر دهند.

کشورهای عربی بسیج شده اند

این فقط ایران نیست که برای خود فرصت استفاده از جام جهانی قطر را تعریف کرده است. بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس سعی دارند با جذب گردشگران جام جهانی ضمن کسب سودهای هنگفت، هرچه بیشتر خود را به جهانیان معرفی کنند. برخی از این دولت ها حتی روی این رویداد ورزشی، سرمایه گذاری بلندمدتی را انجام داده اند.

تارنمای «خلیج آنلاین» امارات چندی قبل عنوان داشت کشورهای عربی منطقه تلاش دارند با استفاده از فرصت برگزاری جام جهانی فوتبال در قطر در سال ۲۰۲۲، زیان های ناشی از شیوع ویروس کرونا را جبران کنند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خود را برای استفاده اقتصادی از این رویداد جهانی برجسته در منطقه خلیج فارس از طریق گردشگری و استقبال از تماشگران این رویداد ورزشی آماده می کنند.

طبق گزارش این رسانه، نمونه کشورهایی که روی جام جهانی قطر حساب ویژه باز کرده، امیرنشین عمان است. این کشور دارای مناطق گردشگری، طبیعت، کوه، آبشار و بیابان های جذابی است و تلاش می کند خود را به مقصد تماشگران فوتبالی تبدیل کند که از سراسر جهان خود را برای تماشای مسابقات جام جهانی فوتبال به قطر می رسانند.

عمان در این چارچوب برای جذب ۷.۷ میلیارد دلار سرمایه خارجی برای توسعه توریسم برنامه ریزی کرده است تا در سال ۲۰۴۰ خود را به یکی از مقصدهای مهم جهانگردان تبدیل کند. جالب اینجاست که امارات متحده عربی نیز برای توسعه صنعت گردشگری عمان تلاش و سرمایه گذاری بسیاری انجام داده است.