حمیدرضا صدر، منتقد سینما و تحلیل‌گر فوتبال، صبح روز ۲۵ تیر ۱۴۰۰ پس از مدت‌ها درگیری با بیماری سرطان درگذشت.

برنامه آنسوی نیمکت که در اوایل دهه ۹۰ از شبکه ورزش پخش می‌شد از حضور یک تحلیل‌گر دوست‌داشتنی بهره می‌برد. مردی مهربان با ریش‌های بلند که حین سخن‌گفتن از فوتبال دست‌هایش را تکان می‌داد و با ذوق و شوق از ورزشی می‌گفت که به نظر می‌رسید همه زندگی‌اش را تحت تاثیر قرار داده است. او حمیدرضا صدر بود؛ منتقد سینما که به لطف حضورهای بی‌پایانش در برنامه‌های مرتبط با فوتبال تلویزیون به یک شخصیت محبوب در فوتبال ایران تبدیل شده بود. کمتر روزنامه‌نگاری در ایران محبوبیت دست‌نیافتنی حمیدرضا صدر را تجربه کرده بود. مردی دوست‌داشتنی که حالا عمر شیرینش به پایان رسیده است.

شاهزاده قاجاری متولد مشهد

حمیدرضا صدر ۳۰ فروردین ۱۳۳۵ در شهر مشهد به دنیا آمد. مادرش زنی خانه‌دار و پدر او از مهندس‌های نظامی ارتش بود. به همین دلیل به شکل دائمی محل زندگی‌اش تغییر پیدا می‌کرد. پدر او از شاهزاده‌های قاجاری بود و سید خاندان اهل بیت هم لقب می‌گرفت. حمیدررضا صدر بارها از پدرش به نیکی یاد کرده و مدعی شده بود که پدرش او و خواهرها و برادرانش را در فضایی فرهنگی و سرشار از کتاب و روزنامه بزرگ کرده است. صدر بعدها در رشته اقتصاد شروع به تحصیل کرد و مدرک فوق لیسانس را نیز در رشته شهرسازی از دانشگاه تهران دریافت کرد. او در ادامه در مقطع دکترای شهرسازی دانشگاه لیدز انگلستان شروع به تحصیل کرد.

منتقد فیلمی که با مستطیل سبز مشهور شد

اگرچه بسیاری از هواداران حمیدرضا صدر او را به دلیل تحلیل‌های هیجان‌انگیز و به‌یادماندنی‌اش از مسابقات فوتبال به یاد می‌آورند اما او در با نقد فیلم بود که در رسانه‌ها فرصت هنرنمایی پیدا کرد. حمیدرضا صدر که برای مدت‌ها ستون ثابتی در مجله فیلم داشت به تدریس در دانشگاه هم مشغول بود. او بعدها با نشریاتی مانند زن روز، شرق، بانی فیلم، هفت، سروش، تهران امروز، تماشاگران امروز، دنیای فوتبال و دنیای تجارت هم همکاری کرد. با این حال صدر به دلیل حضور در برنامه‌های تلویزیونی بود که به محبوبیتی تکرارنشدنی دست یافت.

او با حضور در برنامه تلویزیونی آنسوی نیمکت برای تماشاگران شبکه ورزش از مسابقات فوتبال می‌گفت و با رفتارهای احساسی‌اش هیجان بیشتری برای هواداران مستطیل سبز ایجاد می‌کرد. حمیدررضا صدر مدت‌ها هم در برنامه فوتبال ۱۲۰ که با اجرای حمید محمدی روی آنتن می‌رفت به تحلیل فوتبال روز اروپا در شبکه ورزش مشغول بود. او سال ۱۳۹۷ به آمریکا مهاجرت کرد تا در کنار دخترش زندگی کند. اگرچه صدر به هوادارانش قول داده بود که خیلی زود به ایران بازمی‌گردد اما سفر او ابدی شد.

سرطانی که ژنتیکی بود

حمیدرضا صدر صبح روز ۲۵ تیر ۱۴۰۰ پس از مدت‌ها درگیری با بیماری سرطان درگذشت. او مدتی پیش در یک مصاحبه مدعی شده بود که می‌داند دیر یا زود به دلیل ابتلا به سرطان جانش را از دست می‌دهد.

او در این‌باره گفته بود:

تلاش می‌کنم از هر چیز کوچکی بهره‌ای ببرم. نمی‌دانم، شاید دلیلش آن باشد که در خانواده پدری‌ام خیلی‌ها خیلی زود به دلیل سرطان جان دادند. پدرم در ۶۰ سالگی فوت کرد و مادرم خیلی جوان بود که با پنج بچه تنها ماند. دخترعمو و پسرعموی من به ۳۰ سال نرسیدند که جان دادند. همیشه فکر می‌کردم تا ۳۵ سالگی بیشتر زنده نخواهم ماند. زمانی که ازدواج کردیم به همسرم هم همین را گفتم و او هم به طنز گفت نگران نباش! پس از آن فکری خواهم کرد!
اما سرنوشت دکتر صدر با آن‌چه تصور می‌کرد هم فاصله زیادی نداشت. او در نهایت در ۶۵ سالگی و پس از مدت‌ها درگیری با سرطان جان خود را از دست داد. دکتر صدر که علاقه‌ای نداشت درباره این مسئله صحبتی ارائه دهد در نهایت در سکوت چشم از جهان فروبست.

کتاب‌شناسی حمیدرضا صدر

حمیدرضا صدر کتاب‌های متعددی را به رشته تحریر درآورده و چند عنوان را هم ترجمه کرده است. او که بیشتر کتاب‌هایش را در حوزه فوتبال جمع‌آوری کرده، حتی یک کتاب در حوزه تاریخ سیاسی هم نوشته بود. در ادامه می‌توانید با کتاب‌های حمیدرضا صدر آشنا شوید.

نیمکت داغ

اگرچه این کتاب در سال ۱۳۹۱ توسط نشر چشمه منتشر شد اما یک سال بعد انتشارات زاوش مالکیت انتشار این کتاب را تصاحب کرد. حمیدررضا در این کتاب که ۳۱ فصل دارد به بررسی زندگی ورزشی و تاکتیک‌های فوتبالی ۳۱ سرمربی فوتبال ایران و جهان می‌پردازد. این کتاب با نام کامل «نیمکت داغ: از حشمت مهاجرانی تا الکس فرگوسن و ژوزه مورینیو» در بازار نشر ایران در دسترس علاقه‌مندان به فوتبال قرار دارد.

پسری روی سکوها

یکی دیگر از کتاب‌های فوتبالی حمیدرضا صدر که توسط نشر چشمه منتشر شده، کتاب «پسری روی سکوها» لقب می‌گیرد. این کتاب وقایع‌نگاری چهار دهه فوتبال ایران است که در قالب رمان روایت شده و حال و هوای جذابی برای خواننده به همراه دارد. کتاب با مقدمه‌ نویسنده آغاز می‌شود. در پنج فصل بعدی کتاب، دکتر صدر به سراغ حوادث، اتفاقات و خاطره‌های تیم ملی فوتبال ایران می‌رود. او وقایع تاریخ فوتبال ایران از سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۷۷ را در این کتاب روایت می‌کند.

روزی روزگاری فوتبال

کتاب «روزی روزگاری فوتبال» شاید متفاوت‌ترین کتاب حمیدرضا صدر باشد چراکه فوتبال را از زاویه جامعه‌شناسی بررسی می‌کند. این کتاب نخستین بار در سال ۱۳۷۹ منتشر شد اما بعدها توسط نشر چشمه با ظاهری جدید به بازار نشر رسید. کتاب متفاوت حمیدرضا صدر با نگاهی جامعه‌شناسانه به فوتبال تلاش می‌کند تا زوایای پنهانی از این ورزش محبوب را به هواداران آن نشان دهد. دکتر صدر بعدها برنامه‌ای اینترنتی با همین نام را اجرا می‌کرد که به سوژه‌های کتاب می‌پرداخت.

یونایتد نفرین‌شده

کتاب «یونایتد نفرین شده» تابستان ۲۰۰۶ چاپ شد و بلافاصله در سیاهه ی کتاب های پرفروش بریتانیا جای گرفت و فرم روایی دیوید پیس با استقبال فراوان منتقدان ادبی انگلیس رو به رو شد. «یونایتد نفرین شده» رمانی درباره ی حضور چهل و چهارروزه پرتنش و نافرجام برایان کلاف، مربی نام آشنا و جنجالی انگلیسی، در باشگاه لیدز یونایتد است. حمیدرضا صدر این کتاب را در ایران ترجمه کرده که توسط نشر چشمه منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد.

پیراهن‌های همیشه

پیراهن‌های همیشه آخرین و جدیدترین کتاب حمیدرضا صدر بود که در ایران منتشر شد. این کتاب با رویکردی متفاوت به فوتبال به سراغ تعدادی از بازیکنان متعصب فوتبال می‌رود که تلاش کرده‌اند بخش مهمی از تاریخ این ورزش دوست‌داشتنی را بنویسند. فصل‌های بی‌پایان و متعدد کتاب به بررسی تعداد زیادی از فوتبالیست‌ها می‌پردازد؛ از زین‌الدین زیدان تا جوزپه مه‌آتزا و پله. این کتاب هم توسط نشر چشمه منتشر شده است.

تو در قاهره خواهی مرد

نخستین رمان حمیدرضا صدر که در دوران انتشارش هم به شدت مورد توجه قرار گرفت، کتاب «تو در قاهره خواهی مرد» است. این کتاب به عنوان یک ناداستان جذاب و خیره‌کننده زندگی محمدرضا شاه پهلوی را زیر ذره‌بین متفاوت حمیدرضا صدر قرار می‌دهد. این کتاب هم توسط نشر چشمه منتشر شده و به لطف روایت متفاوتی که دارد به شدت مورد تحسین قرار گرفته است.

سیصد و بیست و پنج

حمیدرضا صدر پس از موفقیت کتاب «تو در قاهره خواهی مرد» به سراغ روایت ناداستان‌گونه یکی دیگر از شخصیت‌های تاریخ معاصر ایران رفت. او در این کتاب زندگی نخست‌وزیر حسنعلی منصور را به رشته تحریر درآورده است. کتاب با زاویه‌دید دوم شخص روایت شده و در آن از مردی گفته می‌شود که یکی از خاص‌ترین و مرموزترین چهره‌های تاریخِ سیات در دورانِ پهلوی اول بود.

یه چیزی بگو

متفاوت‌ترین کتاب میان همه آثار حمیدرضا صدر را باید «یه چیزی بگو» دانست. رمانی که توسط نشر چشمه منتشر شده است. این کتاب در سال ۱۹۹۹ منتشر شد و بعدها در سال ۲۰۰۴ اقتباسی سینمایی هم از آن به سالن‌های سینما رسید. این رمان نوشته لاوری هالس اندرسن، نویسنده مشهور آمریکایی، است. این رمان روان‌شناختی و خوش‌خوان که می‌تواند برای مخاطبانِ بسیاری جذابیتِ روایی داشته باشد، تنها رمان ترجمه‌ای حمیدرضا صدر بود.