عباس حری یکی از استادان برجسته‌ای بود که در پیشبرد آموزش و پژوهش در رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی خدمات بی‌بدیلی ارایه کرد، او با قاطعیت و عزمی راسخ در اعتلای فرهنگ ملی کوشید و با تألیف و تدوین آثاری گرانبها و خدماتی ارزنده نام خود را جاویدان ساخت.

باید نسل جوان را از طریق برنامه‌ریزی‌های منسجم در امر ترویج علم، به تولیدکنندگان آینده علم تبدیل کرد چراکه رابطه ترویج علم و تولید علم، خطی نیست، بلکه یک چرخه را طی می‌کند. اهمیت دیگر ترویج علم، ایجاد وحدت میان علوم مختلف است.این بخشی از سخنان عباس حری دانشمند علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی در خصوص اهمیت ترویج علم است.

زندگی‌نامه و تحصیلات

عباس حری در ۱۵ اسفند ۱۳۱۵خورشیدی در مشهد دیده به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر گذراند و سه سال اول دبیرستان را که تمام کرد، وارد دانشسرای مقدماتی شد تا برای شغل معلمی آماده شود. در دوره تحصیل در دانشسرای مقدماتی بود که نسبت به کار نوشتن همت گماشت. روزنامه دیواری راه اندازی کرد که فاصله انتشار آن هر۲ هفته یک بار بود و کتابچه خاطرات سفر علمی به خطه شمال از نخستین‌های این فعالیت وی به شمار می‌رود در همین دوره بود که به کانون نشر حقایق اسلامی پیوست که اداره آن را محمدتقی شریعتی پدر علی شریعتی بر عهده داشت. پس از پایان دوره دانشسرا به روستایی دور دست اعزام شد تا به حرفه معلمی بپردازد، وی دوره‌ آموزگاری خود را در یکی از روستاهای کاشمر در جنوب خراسان آغاز کرد. پس از ۲ سال آموزگاری در آن روستا به کاشمر منتقل شد و هفت سال نیز در آن جا خدمت کرد. او در آن دوره به فراگیری زبان انگلیسی نیز پرداخت.

حری در ۱۳۴۹خورشیدی از دانشگاه مشهد در مقطع کارشناسی رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی، در ۱۳۵۲خورشیدی از دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی ارشد رشتهٔ کتابداری و در ۱۳۶۰ خورشیدی از دانشگاه کیس وسترن رزرو آمریکا در مقطع دکتری کتابداری فارغ‌التحصیل شد. رسالهٔ دکتری وی در خصوص مقایسهٔ شباهت‌های استنادی و شباهت واژگان نمایه برای ربط ‌دادن مدارک مرتبط از نظر موضوعی بود. وی بعد از اخذ دکتری به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران مشغول تدریس شد. باید خاطر نشان کرد، حُرّی از نخستین دانش‌آموختگان کتابداری نوین در ایران به شمار می‌رفت که برای پیشبرد آموزش و پژوهش در این رشته تلاش بسیاری به کار بست.

 خدمت به علم کتابداری و بهبود روش تدریس

این نظریه پرداز موفق چند رویکرد را در راستای بهبود روش تدریس کتابداری به کار برد از جمله این رویکردهای بسیار تاثیرگذار می توان به تکیه‌ آموزش کتابداری بر مفهوم خدمت و اهمیت و ضرورت توجه به مراجعان، توجه بیش‌تر به مبانی نظری رشته‌ کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی، تغییر تدریجی سیر پایان‌نامه‌ها از لحاظ موضوعی و روش کار از تدوین کتاب‌شناسی به پیمایش وضعیت کتاب‌خانه‌ها و بررسی چگونگی خدمات، گنجاندن دوره‌ کارشناسی کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی در برنامه‌های آموزشی که تا آن زمان در مقطع کارشناسی ارشد منحصر بود، کمک و همکاری در راه‌اندازی دوره‌ دکتری کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی در دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد، دانشگاه شیراز و دانشگاه‌های دیگر اشاره کرد.

از مهم ترین ویژگی های روش تدریس وی این بود که زمانی که می خواست موضوعی را تبیین کند با ایجازی استادانه اصل مطلب را در کمترین زمان روشن می کرد، همچنین از آنجا که شیوه ارزش‌گذاری دانسته‌های دانشجویان‌ و نظام ارزش‌گذاری را برای ارتقای تحصیلی به مقاطع بالاتر، نظامی تقلیدی می‌دانست نه تحقیقی، همواره بر آن بود تا با فراهم ‌آوردن بستر و فضای مساعد برای اندیشیدن، ذهن جویندگان علم و دانش را از مرحله تفکر ساده و توصیفی به تفکر تحلیلی و انتقادی و سرانجام به مرحله خلاقیت و ابتکار رهنمون سازد. وی با توجه به احاطه بر مسایل علمی، منتقدی توانا و ماهر بود. در گفتار نیز لحنی صریح داشت و هرگز در دفاع از حقایقی که بر او مسلم بود، کوتاهی نمی‌کرد.

همکاری در طرح‌های پژوهشی برجسته کشور

این استاد فرهیخته در کنار فعالیت‌های آموزشی و راهنمایی دانشجویان در راه‌اندازی و پیشرفت چند طرح پژوهشی ملی نیز نقش اصلی را داشت، برای نمونه همکاری در برنامه‌ریزی و طرح علمی دانشنامه‌ جهان اسلام نقش چشمگیری داشت و بیش از ۱۷۰ مقاله نیز برای این دانشنامه ترجمه کرد. همچنین طراحی و اجرای پایگاه مطالعات ایران شناسی؛ این طرح با هدف فراهم آوردن اطلاعات و منابعی که اجرای پژوهش‌های علمی در قلمرو ایران‌شناسی را آسان می‌سازد در ۱۳۷۶ خورشیدی در بنیاد ایران شناسی مطرح و تصویب شد. کار گردآوری، سازمان‌دهی و اندوخته‌سازی رایانه‌ای مواد این پایگاه از خرداد ۱۳۷۷ خورشیدی آغاز شد و اکنون دارای بیش از ۳۵۰ هزار عنوان مدرک همراه با چکیده‌های اطلاعاتی و کلید واژه‌های موضوعی است. اطلاعات این پایگاه شامل نوشته‌ها، نوارهای صوتی و تصویری، نسخه‌های خطی و مواد گوناگون دیگری است که به زبان‌های فارسی، عربی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و زبان‌های دیگر آماده شده‌ و در ایران یا کشورهای دیگر قابل دسترسی است. 

همکاری در طرح نظام ملی اطلاع‌رسانی؛ به مجموعه‌ای متمرکز شامل واحد هماهنگ‌کننده و کمیته‌های آن و نیز اجزای غیر متمرکز آن، یعنی کتاب‌خانه‌ها و مراکز اسناد و اطلاعات، گفته شده است که می‌بایست در راه تحقق هدف‌های از پیش تعیین شده برای انجام فعالیت‌های اطلاع‌رسانی در مقیاس ملی گام بردارند. ایجاد هماهنگی در آماده‌سازی، گردآوری، ذخیره‌سازی و بازیابی و گسترش اطلاعات مربوط به منابع، نظارت بر آماده‌سازی منابع اطلاعاتی و خدمات اطلاع‌رسانی و عرضه‌ خدمات مشاوره‌ای و ارجاعی به مراکز آماده‌سازی داده‌ها و اطلاعات، از محورهای اصلی این طرح است. بنیان‌گذاری شورای عالی اطلاع‌رسانی نیز از دستاوردهای همین طرح به شمار می رود.

آثار و تالیفات

 از مهم‌ترین آثار تالیفی این استاد نامدار باید به شیوه‌ بهره‌گیری از کتابخانه، آیین‌گزارش نویسی، مروری بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی، آیین نگارش علمی، اطلاع‌رسانی، نظام‌ها و فرآیندها، اطلاع‌رسانی: نگرش‌ها و پژوهش‌ها، توسعه‌ نظام ملی کتابخانه‌های عمومی ایران با همکاری جعفر مهرداد، کسانی که جامعه را می‌سازند و شیوه‌های استناد در نگارش‌های علمی اشاره کرد، همچنین از مهم ترین کارهای ترجمه وی می توان از راهنمای تهیه و گسترش اصطلاح‌نامه‌ یک زبانه، اصطلاح‌نامه‌ فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات و اصطلاح‌نامه‌ بین المللی و توسعه‌ فرهنگی یونسکو نام برد.حری علاوه بر کتاب‌ها و مقاله‌های پرشماری که نوشت یا ترجمه کرد در آماده‌سازی چند دانش‌نامه چون فرهنگ‌نامه‌ کودکان و نوجوانان، دایره المعارف کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی و دانشنامه‌ مک‌گروهیل نقش مهمی داشت.

علاوه بر اینها حری سردبیری بسیاری از مجله ها تخصصی و مرتبط با اطلاع‌رسانی، کتاب‌داری و کتاب شناسی را برعهده داشته است از جمله این مجلات می توان از سردبیر و عضو هیأت تحریریه‌ مجله‌ روان‌شناسی و علوم تربیتی، سردبیر و عضو هیأت تحریریه‌ مجله‌ فصلنامه‌ کتاب، مدیر مسوول مجله‌ اطلاع شناسی، عضو هیأت تحریریه‌ نشریه‌ سخن سمت،  مدیر مسوول مجله‌ پل فیروزه، دفتر پزوهش های فرهنگی، سردبیر و عضو هیأت تحریریه‌ مجله‌ کتاب‌داری و عضو هیأت تحریریه‌ مجله‌ انگلیسی علم و فن‌آوری اطلاعات(شیراز) نام برد.

این پژوهشگر نامدار به نظریه‌پردازی در عرصه اطلاعات و اطلاع شناسی علاقه بسیاری داشت و به همین دلیل از ۱۳۶۰ خورشیدی  به بحث درباره نظریه‌های اطلاعات از جمله ریاضی، معنا شناختی، سیبرنتیکی و نظریه کوانتومی اطلاعات پرداخته و در این زمینه آثاری نیز عرضه کرد. او به رویکردهای دیگری نیز با استفاده از استدلال استعاری، در زمینه اکولوژی اطلاعات، اختلاف پتانسیل اطلاعاتی و نیز روش اطلاع شناختی پرداخته و در نقد عالم سوم پوپر، تحلیل نظر ابن خلدون در باب تألیف و جست و جوی مبانی تحلیل استنادی غرب در علم الحدیث و علوم اسلامی نیز آثاری را به رشته نگارش درآورده است.

افتخارات و جوایز دریافتی

دکتر حری در طول فعالیت علمی جوایز و نشان‌های متعددی را نیز دریافت کرده است که از آن جمله می‌توان به لوح تقدیر به عنوان استاد پیشکسوت از سوی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران و دانشگاه تهران؛ دریافت لوح تقدیر و جایزه به جهت کتاب «مروری بر اطلاعات و اطلاع رسانی» به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در ۱۳۷۲خورشیدی و دریافت لوح تقدیر به جهت کتاب آیین نگارش علمی که در ۱۳۸۰خورشیدی به عنوان کتاب برگزیده دانشگاهی، اشاره داشت.

علم در اندیشه حری

 حری به عنوان رییس انجمن ترویج علم ایران بر این باور بود که به دنبال تولید علم باید ترویج آن را نیز در نظر داشت. به گونه‌ای که علم به زبان ساده و قابل فهم در میان لایه‌های مختلف جامعه مطرح شود. به نظر وی اگر قرار است در جامعه‌ای همه‌ حوزه‌های خرد و کلان پیشرفت کند، بی‌گمان دسترسی همگان به اطلاعات و گسترش علم در میان همه‌ اقشار جامعه، امری ضروری است.

او ترویج علم را بخشی از حقوق اجتماعی مردم می‌داند و می‌گوید: زمانی که ما اقدام به ترویج علم کنیم، در عین این که حقوق اجتماعی افراد را به رسمیت شناخته‌ایم، در واقع آینده کشور را برای تصمیم‌گیری ها و رشد دانش فراهم کرده‌ایم. او با اشاره به این که در کشورهایی که بالاترین تولید علم را دارند، بیشترین کوشش‌ها در ترویج علم انجام می‌شود، بر توجه بیشتر به ترویج علم در ایران تاکید می‌کند و امید روزی را دارد که بدون اندیشیدن درباره‌ چیزی تصمیم‌گیری نشود.

خاموشی

این استاد برجسته کتابداری سرانجام در اردیبهشت ۱۳۹۲خورشیدی در ۷۷ سالگی به دلیل ابتلا به بیماری سرطان دیده از جهان فروبست.