فرشته جهانی
  ایران همچون دیگر کشورهای مستقل و قدرتمند، نیازمند ترسیم مدل حاکمیت سایبری است. یک پژوهشگر حوزه ارتباطات و رسانه با اشاره به این ضرورت می‌گوید تاکنون در ایران نظریه حکمرانی فضای سایبر و فلسفه حکمرانی سایبری وجود نداشته است که این امر باید محقق شود.

«نخستین کنفرانس بین‌المللی رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری» چهارم تیرماه در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد.

«آزاده جمال‌آبادی» دانشجوی دکترای مدیریت رسانه در این نشست، مقاله‌ای با عنوان «مقایسه تطبیقی فلسفه الگوی حکمرانی فضای مجازی ایران و چین» ارائه داشته که در ادامه متن آن را می‌خوانیم:یک کشور به تنهایی نمی‌تواند یک گفتمان بین‌المللی حاکمیت فضای مجازی در مقابل آمریکا داشته باشد و توافق ایران و چین می‌تواند این مسائل بین‌المللی را حل کند

فضای مجازی نیازمند نظریه و ساختار فکری است

جمال‌آبادی در پژوهش خود به بررسی رویکرد فلسفی کشور چین در خصوص تدوین و به‌کارگیری الگوی حکمرانی فضای مجازی و مقایسه تطبیقی آن با رویکرد فلسفی ایران در حوزه حکمرانی فضای مجازی پرداخته است. سپس نقاط قوت و ضعف الگوی حکمرانی فضای مجازی موجود در ایران را مورد بررسی قرار داده در واقع مقایسه‌ای بین ۲ الگوی حکمرانی به کار رفته در ایران و چین صورت داده است.

جمال‌آبادی معتقد است که با ظهور کرونا و انتقال عرصه زندگی مردم از فضای حقیقی به فضای مجازی، حکمرانی فضای مجازی اهمیتی صدچندان یافته است. زمانی که از فضای مجازی یا سایبر صحبت می‌شود، مقصود برداشت عرفی آن یعنی اینترنت نیست، در واقع فضای مجازی یک فضای حقیقی حکمرانی است. سیاست رسانه‌ای و ارتباطی در واقع بخشی از سیاست عمومی محسوب می‌شود و نوع برخورد دولت‌ها با فضای مجازی در ساختار و محتوا نوسان دارد.

 آزاده جمال‌آبادی پژوهشگر حوزه رسانه
این پژوهشگر حوزه رسانه اظهار می‌دارد که نگاه فناوری‌پایه به فضای مجازی نگاهی خام است و فضای مجازی به مثابه یک ساحت اجتماعی که نظام حکمرانی خاص خود را بر جامعه ایرانی تحمیل می‌کند، نیازمند نظریه و ساختار فکری است. وی در ادامه خاطر نشان می‌سازد این ساختار فکری باید با اندیشه سیاسی جمهوری اسلامی قرابت داشته باشد تا بتواند چارچوب حکمرانی فضای مجازی را تقریر کند.نگاه فناوری‌پایه به فضای مجازی نگاهی خام است و فضای مجازی به مثابه یک ساحت اجتماعی که نظام حکمرانی خاص خود را بر جامعه ایرانی تحمیل می‌کند، نیازمند نظریه و ساختار فکری است

وی می‌افزاید: بر اساس مطالعه صورت گرفته چین به عنوان کشوری با ۲ دهه تجربه در حوزه حکمرانی فضای مجازی، توانسته است الگویی مقاوم و متناسب با سیاست‌های داخلی خود تدوین و اجرایی کند که این الگو در شاخص‌هایی می‌تواند مرجع حکمرانی ایران نیز قرار گیرد.

جمال‌آبادی بر این باور است که آنچه چین را به این مرحله از نفوذ و قدرت در فضای مجازی رسانده است تنها پیگیری اصل حاکمیت سایبری به عنوان یکی از رویکردهای اصلی در مدیریت فضای مجازی در کشور چین و به تبع آن مسدود کردن پلتفرم هایی مانند facebook، youtube و twitter  در این کشور نبود، بلکه این سیاست‌ها تنها بخشی از اقدامات این کشور در حوزه فضای مجازی بوده است.

 نحوه مواجهه چین با چالش‌ها فضای مجازی

جمال‌آبادی فلسفه الگوی حکمرانی کشور چین را بر پنج اصل صلح، امنیت، شفافیت، همکاری و نظم می‌داند و اظهار می‌دارد که همین اصول در سال‌های گذشته و البته سال های آینده می‌تواند حکمرانی بر جهان مجازی را دستخوش تغییر قرار دهد.

کشور چین پروژه اینترنت ماهواره‌ای را آغاز کرده و به موازات آن قوانینی تصویب کرده که اگر یک ماهواره از منظومه ماهواره‌ای استارلینک به شهروند چینی خدماتی بدهد آن ماهواره را با موشک می‌زند. این به معنی اقتدار است. با همین رویکرد است که توانسته است در عرض مدت کوتاهی خود را به دومین قدرت در فضای مجازی تبدیل کند.

جمال‌آبادی سیاست‌های حاکمیتی فضای مجازی در چین را در چهار دسته اقتصادی و فنی، فرهنگی، امنیتی و مدیریتی و حقوقی دسته‌بندی می‌کند.

اقدامات چین برای ارتقای نفوذ در حوزه فضای مجازی

جمال‌آبادی توجه به اصل حاکمیت سایبری را یکی از رویکردهای اصلی در مدیریت فضای مجازی در کشور چین می‌داند و می‌گوید: اقدامات فعالانه‌ از جمله سرمایه‌گذاری های وسیع در علوم، تحقیقات و فناوری‌های راهبردی و بنیادین فضای مجازی، توسعه شبکه پهن باند ملی، راه‌اندازی سرویس‌های اجتماعی تحت وب به جای شمار زیاد سرویس‌های آمریکایی، توسعه و تقویت شدید توان سایبری و همکاری حقوقی در مبارزه با جرایم سایبری برای حفاظت از فرهنگ بومی و دغدغه‌های اجتماعی در چین انجام گرفته است.چین در حوزه حکمرانی فضای مجازی، توانسته است الگویی مقاوم و متناسب با سیاست‌های داخلی خود تدوین و اجرایی سازد

 در کنار این موارد، شکل دادن به فضای مجازی از طریق بسترسازی مناسب برای استارتاپ‌های ایجاد شده در حوزه های مرتبط با فضای مجازی از کارهای انجام شده برای توسعه سیاسی و اقتصادی در چین بوده است.

 همچنین در حوزه دیپلماسی، مدیریت ارتباطات دو جانبه با آمریکا و سایر همکاران مهم، تحکیم نفوذ منطقه‌ای و دیپلماسی سایبری در عین مخالفت با اقدامات سایبری آمریکا در سازمان ملل و البته در کنار آن توسعه همکاری‌های فنی و چندجانبه از جمله اقدامات چین برای ارتقای هرچه بیشتر جایگاه و نفوذ این کشور در حوزه فضای مجازی بوده است.

پیشنهادات

این پژوهشگر عرصه ارتباطات در ادامه به مقایسه تطبیقی ایران و چین می‌پردازد و می‌گوید: درحالی که کشور چین به دنبال دوقطبی سازی حکمرانی فضای مجازی است اما ایران در حوزه حکمرانی فضای مجازی، فرهنگ فضای مجازی، نرم افزار و زیرساخت چندصدایی در بخش‌های مختلف دیده می‌شود.

جمال‌آبادی بر لزوم همکاری ایران با چین برای ساماندهی حکمرانی فضای مجازی تاکید می‌کند و معتقد است که یک کشور به تنهایی نمی‌تواند یک گفتمان بین‌المللی حاکمیت فضای مجازی در مقابل آمریکا داشته باشد و توافق ایران و چین می‌تواند این مسائل بین‌المللی را حل کند.

 ایران نیز همانند دیگر کشورهای مستقل و قدرتمند نیازمند ترسیم مدل حاکمیت سایبری است و باید نظریه حکمرانی فضای سایبر و فلسفه حکمرانی سایبری داشته باشد که تاکنون تدوین نشده است.

جمال‌آبادی بر این باور است که باید پیمان‌های سایبری با چین بسته شود تا بتوان جلوی حملات سایبری به کشور را گرفت.