در حال حاضر از به ‏کارگیری فناوری های مدرن تا حدود زیادی گریزی نیست و در کنار آسیب‌ها، مزایا و فوایدی زیادی نیز به همراه دارد. در این میان، نقش رسانه‌ها با توجه به کارکردهای اطلاع‌رسانی و آموزشی آنها، دارای اهمیت است.این مطالعه به دنبال بررسی نقش فناوری های نوین و استفاده از آن در ابعاد تربیتی – اجتماعی اعضای خانواده بخصوص فرزندان است.

پیامدها و اثرات منفی فناوری های نوین بر تربیت فرزندان عبارتند از:

1.  نقض حریم خصوصی بین افراد خانواده

2 . انزوا و دور ماندن از محیط‌های واقعی اجتماع

3. تأثیرات منفی رفتاری که فرد با عضویت در هر شبکه اجتماعی درگیر نوع خاصی از فرهنگ ارتباطاتی می‌شود نظیر برخورد، تکیه کلام، اصطلاحات مخصوص، رفتار، تیپ شخصیتی و ظاهری و ...

4 . مصنوعی شدن ارتباطات و از بین رفتن روابط صحیح اجتماعی

5.  بی‌هویتی ، بحران هویت و اختلال شخصیت در نوجوانی و جوانی

6 . اعتیاد رفتاری به اینترنت، چت و شبکه‌های اجتماعی و به طور کلی فناوری های ارتباطی که نتیجه آن افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی، کاهش روابط اجتماعی با اطرافیان، انزوا، مختل شدن فعالیتهای روزمره و ... است.

7.  تلف شدن وقت جوانان و فاصله گرفتن آنها از واقعیت

8 .  دوستی‌های بدون مرز و ضابطه
9 . انتقال هنجارها و نرم‌های ارزشی و اخلاقی غرب

10 . گسست فکری و عاطفی: با ورود اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به درون خانواده‌ها بین والدین و فرزندان جدایی فکری، عاطفی و فیزیکی و تربیتی رخ می‌دهد و پیشرفت خیره کننده فناوری تأثیرات محسوس و نامحسوس زیادی را بر زندگی خانواده‌هاگذاشته است.
11 . گسترش ارتباطات نامتعارف بین نوجوانان و جوانان
12 . تعارض ارزش‌ها
13 . تغییر سبک زندگی و ذایقه جوانان
14 . شکل گیری خرده فرهنگ‌های مختلف
15 . تضعیف اعتقادات و گسترش شبهات فکری
16 . گریز از واقعیت و ...

و اما راهکارهایی جهت عدم گسترش آسیب های تربیتی ناشی از فناوری های نوین :

1 . آموزش خانواده‌ها برای استفاده از فناوری های مدرن و دادن اطلاعات لازم به آنان درباره آسیب‌ها و چالش‌های پیش رو :  باید یادآور شد که مزایا و فواید فناوری های مدرن، دیدنی و چشم‌گیر، اما آسیب‌ها و چالش‌های آنها پنهان و خاموش است.

2. از آنجا که رسانه‌ها دارای کارکردهای اطلاع‏رسانی و آگاهی‏بخشی هستند، در این زمینه مؤثرترین ابزار به شمار می‏روند. «نهاد رسانه به کار تولید، بازتولید و توزیع معرفت به معنای وسیع آن، یعنی نمادهایی یا مرجع‏هایی معنی‏دار و قابل تجربه در جهان اجتماعی اشتغال دارد. این معرفت، ما را توانا می‌سازد تا به تجربه خود معنا ببخشیم، به دریافت‌های ما از این تجربه نظم و نسق می‌دهد و ما را یاری می‌کند تا معرفت‌های گذشته را محفوظ نگه داریم و به درک امروزین خود استمرار بخشیم».

3. تقویت ارزش‏ها، باورها و اعتقادات دینی و معنوی در خانواده‏ ها: با توجه به کارکرد فرهنگ‏سازی رسانه‏ ها، این کار مهم نیز به کمک آنها تحقق می‌یابد. ارائه مدل‏ها و الگوهای کارآمد از خانواده دینی و زمینه‏ سازی برای رشد اخلاقی و معنوی خانواده‏ ها، از این راه امکان‏پذیر است.

4ـ اکتفا نکردن به پیامک و تماس تلفنی در احوال‌پرسی‌ها و صله رحم؛ ـ مسافرت‌های جمعی با خانواده؛ ـ توجه دادن به موارد منع استفاده از برخی فناوری‏ها، مانند: استفاده فرزندان کم سن‌وسال از تلفن همراه؛ـ ترویج احترام به بزرگ‏تر‌ها و افراد کهن‏سال و رعایت جایگاه سلسله‌مراتبی در خانواده؛ـ مقاومت در برابر خواسته‌ها و نیازهای غیرضروری فرزندان و جلوگیری از افزایش انتظارات و توقعات آنان؛ ـ تشویق به اختصاص دادن زمان بیشتری برای گفت‌وگو با یکدیگر در خانواده و برقراری ارتباط عاطفی و کلامی با اعضای خانواده؛ ـ تأکید بر اولویت دادن به مصلحت جمعی در برابر مصلحت فرد در خانواده؛

5.  در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین برخورد مقابله‌ای و قهری چاره کار نیست و نیاز به فرهنگ‌سازی دارد .

6 . برگزاری کلاس‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها در جهت آگاهی دادن به کودکان، نوجوانان و جوانان در مورد مزایا و معایب فناوری‌های جدید و نحوه‌ی استفاده صحیح از آنها.
7 . تشویق فرزندان و ایجاد جذابیت ، جهت شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و تقویت این گونه رفتارها توسط والدین.
8 . استفاده از ظرفیت‌هایی مانند رسانه‌های دیداری و شنیداری، روزنامه‌ها، مجلات و نشریات برای نهادینه شدن فرهنگ.
9.  فراهم نمودن مکان‌های تفریحی و ورزشی سالم و کم هزینه برای نوجوانان و جوانان جهت گذراندن اوقات فراغت در.
10 . ساخت و پخش فیلم‌ها و سریال‌ها و برنامه‌هایی با موضوع فضای مجازی و بررسی معایب و مزایای آن.
11 . گذراندن اوقات بیشتری با فرزندان در فضای بیرون از خانه به طوری که فرزندان از نظر عاطفی و روانی، احساس خلاء نکنند و جهت جبران این کمبود به فضای مجازی پناه نبرند.
12. طراحی و تدوین بخشی در کتاب‌های درسی در ارتباط با آشنایی دانش‌آموزان با فناوری‌های جدید، اینترنت و خطرات بالقوه‌ی آنها.
13.  استفاده از آموزه‌های دینی از جمله امر به معروف و نهی از منکر به عنوان نوعی کنترل اجتماعی توسط هر شخص.
14. والدین باید تا حدودی به فناوری‌های روز دنیا مسلّط بوده و نسبت به شیوه‌های جدید ارتباط فرزندان خود، تهدیدات و آسیب‌های ناشی از اینترنت و فضای مجازی آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند.
15. تحکیم و تقویت مبانی اعتقادی، فکری و عقیدتی جامعه خصوصاً جوانان از طریق نهادهای فرهنگی.

خلاصه ای از مقاله تربیت و فناوری های نوین

نویسنده: سبحان خانگلی زاد