ایرنا- اندیشکده آمریکایی چهار سناریو را در مورد آینده نزدیک تحولات خاورمیانه ارائه و پیش‌بینی می‌کند اوج آن افزایش رقابت‌ها میان آمریکا، روسیه و چین در منطقه است و واشنگتن به منظور دخالت و ایجاد توازن در خاورمیانه ،گروه تکفیری- سلفی نظامی جدیدی از ترکیب دو گروه تروریستی داعش و القاعده ایجاد می‌کند.

گمانه‌زنی‌ها در واشنگتن بر سر تداوم حضور پررنگ آمریکا در خاورمیانه یا خروج از منطقه و تمرکز بر شرق آسیا و تشدید سیاست مهار چین بالا گرفته است. هنوز دیدگاه نهایی کاخ سفید مشخص نیست اما به نظر می‌رسد ایالات متحده قادر به انتخاب یک گزینه از بین دو منطقه نیست و تلاش دارد با ایجاد نوعی توازن، هر دو منطقه را در اختیار داشته باشد اما اولویت اصلی را به چین بدهد.

اندیشکده «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی» (CSIS) چند سناریوهایی را به منظور مدیریت آینده سیاست کاخ سفید در مورد تحولات در خاورمیانه بیان کرده است. در این گزارش ۱۰۰ صفحه‌ای مجموعه اقدامات احتمالی را که ممکن است در آینده ایالات متحده مجبور به انجام آن در خاورمیانه شود، آمده است.

این موسسه پژوهشی آمریکایی سناریوهای زیر را بر مبنای چند اصل ارائه کرده است:

(۱) عقلانی باشند و بر رویدادهای قابل قبولی مبتنی باشد که ممکن است در ۵ تا ۱۰ سال آینده در خاورمیانه در برابر دشمنان احتمالی واشنگتن رخ دهد.

(۲) به نیازهای سیاست‌گذاران پاسخ دهد و براساس ماموریت‌های نظامی‌ احتمالی تدوین شود.

(۳) بر اساس شرایط پرمخاطره‌ای باشند که می‌تواند توانایی‌های ایالات متحده و نیروهای شریک را به چالش بکشد.

(۴) به تعهدات و منافع حیاتی ایالات متحده و شرکای کنونی و آینده آن پاسخگو باشد.

 (۵) قابل استفاده دوباره باشد و در انواع مطالعات و تجزیه و تحلیل‌ها قابل تکرار باشد.

این اندیشکده براساس موارد یادشده، سناریوهای مختلفی برای وضعیت حضور و مداخله آمریکا در خاورمیانه قابل پیش‌بینی و ارائه مطرح کرده است که عبارتند از: مقابله با ایران در خلیج‌فارس، احیای فعالیت‌ گروه‌های سلفی-جهادی، درگیری نیابتی با روسیه در سوریه، و ظهور دوباره گروه‌های تروریستی در افغانستان.

احیای دوباره گروه‌های تکفیری

کارشناسان این اندیشکده غربی می‌گویند: نخستین سناریویی احتمالی تکرار اقدامات تروریستی با منشاء خاورمیانه است. طبق پیش‌بینی اندیشکده آمریکایی، ایالات متحده و شرکای آن باید آماده باشند تا در صورت احیای دوباره تروریسم در خاورمیانه اقدام کنند زیرا این امر امنیت ایالات متحده را تهدید می‌کند. این سناریو احتمال احیای تروریسم از یک گروه جدید سلفی - جهادی را مطرح می‌کند که از اعضای هر دو گروه پیشین دولت اسلامی‌ و القاعده تشکیل شده است. 

اندیشکده غربی سناریو احتمال احیای تروریسم در خاورمیانه را متشکل از یک گروه جدید سلفی - جهادی را مطرح می‌کند. این گروه  از اعضای هر دو گروه پیشین داعش و القاعده تشکیل شده استگروه جدید که «تنظیم الجهاد» نام دارد، اعضای هر دو گروه فوق را در پایگاه عملیاتی در سوریه جنگ زده و پناهگاه‌هایی در ترکیه و عراق متحد می‌کند.

در این گزارش ادعایی پیش‌بینی شده است: در سال ۲۰۲۵، جنگ داخلی بار دیگر در سوریه به وقوع می‌پیوندد که سبب ایجاد یک بحران حکومتی در یک کشور از هم پاشیده با دولت ضعیف می‌شود.

در آن زمان سوریه مشکلات اقتصادی گسترده‌ای دارد و تخمین‌زده می‌شود که ۸۰ درصد جمعیت آن زیر خط فقر زندگی کنند. این درگیری باعث می‌شود که موج‌های زیادی از پناهجویان به کشورهای همسایه مانند عراق، اردن و ترکیه بروند.
علاوه بر این کشورها و همچنین اتحادیه اروپا با فشار فزاینده‌ای در زمینه ورود پناهندگان و همچنین افزایش مخالفت از سوی جمعیت بومی‌ خود مواجه می‌شوند. 

در آن زمان روسیه حدود ۵ هزار نیروی نظامی‌در سوریه خواهد داشت که شامل یک گروه هوانوردی در پایگاه هوایی الحمیمیم و یک گروه دریایی در طرطوس می‌شود؛ شبه‌نظامیانی هم در سراسر شرق و جنوب این کشور حضور دارند.

جنگ دوباره شعله ور می‌شود و جنگجویان از سراسر اروپا، خاورمیانه و آسیای جنوبی و مرکزی دوباره به قلمرو سوریه جذب می‌کند؛ تعداد جنگجویان از ایالات متحده اندک خواهد بود. چالش‌های حاکمیتی همچنان سرسام‌آور است. حکومت دمشق هنوز بخش‌هایی از شمال غربی مانند ادلب و بخش‌هایی از شمال که توسط شبه‌نظامیان ترکیه و کرد اشغال شده و بخش‌هایی از شرق و جنوب را که تحت کنترل شبه‌نظامیان شیعه قرار دارد، کنترل نمی‌کند.

بر اساس گزارش بانک جهانی، سوریه در سال ۲۰۲۵ از نظر اثربخشی دولت، کیفیت نظارتی، ثبات سیاسی و کنترل فساد در رتبه ۱ یا ۲ پایین فهرست کشورهای جهان قرار می‌گیرد. به طور خلاصه، سوریه تقریبا شبیه افغانستان دیگری می‌شود؛ کشوری ضعیف که توسط کشورهای دیگر کنترل می‌شود.

یک سناریو اندیشکده غربی در خاورمیانه: در چند سال آینده داعش و القاعده گروه تروریستی جدیدی را ایجاد و جنگی را شعله ور می‌کنند و جنگجویان را از سراسر اروپا، خاورمیانه و آسیای جنوبی و مرکزی دوباره به قلمرو سوریه جذب می‌کند

جنگ نیابتی ایالات متحده با روسیه در سوریه

دومین سناریوی این اتاق فکر غربی، از افزایش احتمال بروز منازعه میان اسرائیل و ایران در منطقه خبر می‌دهد.
 در سناریوی سوم، تا سال ۲۰۲۵ رقابت مسکو در منطقه افزایش می‌یابد. روسیه در این مسیر به آرامی ‌اما به طور پیوسته نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش می‌دهد و حضور خود را در مکان‌هایی مانند الحمیمیم، طرطوس و تی-۴ و همه پایگاه‌های هوایی، زمینی و اطلاعاتی گسترش می‌دهد.

طبق این گزارش، مسکو در پایگاه‌هایی مانند پایگاه هوایی حمیمیم و طرطوس در سوریه قابلیت‌های قدرت نظامی خود ‌را حفظ کرده و به لبنان، عراق، لیبی و مصر کمک نظامی ‌می‌کند.

روسیه علاوه بر قابلیت‌های هوایی، دریایی و زمینی خود، به طور فزاینده‌ای نیروهای نامنظم را برای گسترش نفوذ خود مستقر کرده و واحدهای اطلاعاتی را برای سرویس اطلاعات خارجی و اداره اطلاعات اصلی خود به راه انداخته است.

علاوه بر این، روسیه با بیروت، دمشق، بغداد، تهران، طرابلس، قاهره و آنکارا به طور فزاینده‌ای همکاری نزدیک دیپلماتیک، اطلاعاتی و نظامی‌ را ایجاد می‌کند تا در رقابت با ایالات متحده به عنوان قدرت مسلط در خاورمیانه موفق شود.

به طور کلی، خاورمیانه به حوزه نفوذ روسیه تبدیل می‌شود که از لیبی، مصر، عراق، لبنان و تا حدی ترکیه در دریای مدیترانه تا سوریه را در بر می‌گیرد و به نوعی با چین همکاری دارد. روسیه همچنین روابط خود با بغداد را بهبود می‌بخشد.

از سوی دیگر، ایالات متحده در مقابل روابط نزدیک خود را با اسرائیل، اردن، کویت، بحرین، عربستان سعودی، امارات و سایر کشورهای حوزه خلیج‌فارس حفظ می‌کند.

کارشناسان اندیشکده سی آی اس در گزارش خود این سناریو را نیز مطرح کردند: در سال‌های منتهی به ۲۰۲۵، اسرائیل و ایران مجموعه‌ای از حملات نظامی ‌و سایبری را علیه یکدیگر انجام می‌دهند.

اسرائیل به دلیل ناکامی ‌در مهار توسعه ایران از مسکو ناامید شده است. با حمایت ایالات متحده، اسرائیل حملات دوره‌ای را علیه نیروها و زیرساخت‌های گروه‌های حامی ایران در در منطقه را انجام می‌دهد.

طبق این گزارش، اسرائیل همچنین همه تلاش خود را به کار می‌گیرد تا به ترورهای دوره‌ای دانشمندان هسته‌ای در داخل ایران ادامه دهد و برنامه حملات سایبری تهاجمی‌ علیه سایت‌های زیرساختی در ایران را تقویت کند. 

علاوه بر این، روسیه تجهیزات هوایی و زمینی بیشتری به سوریه و همچنین کشتی‌های دریایی در دریای مدیترانه و دریای سیاه مستقر می‌کند تا از محاصره لبنان توسط اسرائیل جلوگیری کند. چین آشکارا بی‌طرف باقی می‌ماند اما اطلاعات و مواد لازم را در اختیار روسیه و ایران قرار می‌دهد. با افزایش دخالت نظامی‌ روسیه، اسرائیل به طور رسمی از ایالات متحده درخواست کمک نظامی می‌کند.
سناریو دیگر اندیشکده غربی: خاورمیانه در آینده به یک حوزه نفوذ روسیه تبدیل می شود که از لیبی، مصر، عراق، لبنان و تا حدی ترکیه در دریای مدیترانه تا سوریه را در بر می‌گیرد و به نوعی با چین همکاری دارد
 تجدید حیات تروریسم در افغانستان

چهارمین سناریوی اندیشکده غربی در مورد تحولات آتی در خاورمیانه شامل؛ ظهور دوباره تروریسم از سوی القاعده، داعش و دیگر گروه‌های تروریستی منطقه در افغانستان است. القاعده و داعش خراسان، علاوه بر حملات داخلی، توانایی و قصد انجام حملات خارجی در سراسر اروپا و ایالات متحده و حتی علیه متحدان ایالات متحده، سفارت‌ها و خاک آمریکا را کسب کرده‌اند.

طبق این سناریو؛ طالبان رابطه نزدیکی با رهبری القاعده در شبه قاره هند (AQIS) برقرار می‌کند. طبق برآورد اطلاعات ایالات متحده تعداد احتمال دارد ۲ تا ۴ هزار جنگجوی القاعده در افغانستان و پاکستان فعال باشند که بیشتر در ولایات بدخشان، غزنی، هلمند، خوست، کنر، کندز، لوگر، ننگرهار، نیمروز، نورستان، پکتیا، و زابل حضور دارند.علاوه بر این، طالبان با دیگر گروه‌های شبه‌نظامی ‌منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله تحریک طالبان پاکستان، جیش محمد و لشکر طیبه هماهنگ می‌شود. برخی از شبکه‌های جنبش اسلامی‌ ترکستان شرقی، جنبش اسلامی‌ ازبکستان و لشکر اسلام در منطقه افغانستان و پاکستان هم با طالبان همکاری می‌کنند.

آژانس اطلاعاتی پاکستان، روابط خود را با طالبان در پنج سال گذشته تقویت کرده است و به طور منظم تسلیحات، بودجه و آموزش برای نیروهای طالبان را تامین می‌کند. به دلیل ارتباطات بین طالبان و القاعده، برخی از تجهیزات ارائه شده توسط پاکستان به جنگجویان القاعده منتقل شده است.

در این سناریو همچنین ادعا شده است: در سال‌های آینده حملات گوناگونی از سوی القاعده رخ می‌دهد که دو حمله خارجی آن برجسته است از جمله علیه سفارتخانه‌های آمریکا در منطقه و یا شهرهای آمریکا.

طبق این گزارش، گروه ستیزه جوی اصلی غیرهمسو با طالبان در افغانستان داعش-خراسان است. پس از تسلط طالبان بر افغانستان در اوت ۲۰۲۱، دولت نوپا برای تحکیم سریع قدرت و سرکوب مخالفان تلاش کرد.

تلاش‌های ضد تروریسم علیه این شاخه داعش اولویت داشته‌اند. شرکای منطقه‌ای در تلاش برای مهار جریان فزاینده مهاجران از افغانستان، حداقل حمایت ضد تروریسم را ارائه می‌کنند. حتی چین - که قصد داشت خود را به عنوان متحد کلیدی دولت جدید قرار دهد - نتوانست تلاش‌های قابل توجهی برای مقابله با داعش انجام دهد، در عوض بر حمایت دیپلماتیک و مالی برای تقویت دولت طالبان تمرکز کرد.

در این گزارش برآورد شده است: فروپاشی اقتصادی و افزایش نرخ فقر تحت حاکمیت طالبان، جذب نیرو را برای داعش با درآمد ثابت تسهیل می‌کند و به آن اجازه می‌دهد در محیط متغیر سیاسی و امنیتی مقاوم بماند.