گروهک تروریستی داعش در مدتی کوتاه موصل و بخش‌های زیادی از استان‌های صلاح‌الدین و دیالی را تصرف کرد و تا نزدیکی بغداد پیشروی کرد که در این میان ارتش عراق ناتوان شده بود. به همین دلیل هم شیعیان عراق مجبور به اتخاذ تدبیر جدید برای مقابله با این گروه شدند و با تدبیر سیاسیون شیعی عراقی و حمایت مراجع شیعه، نیرویی مردمی از شیعیان عراق در قالب حشد الشعبی برای مبارزه با داعش و دفاع از حاکمیت عراق تشکیل شد.

پایه‌گذاری حشد الشعبی

پس از اینکه نیروهای داعش شهرهای عراق را تصرف کردند، نوری مالکی نخست وزیر وقت عراق که فرماندهی نیروهای مسلح را نیز بر عهده داشت طی حکمی، فرمان تشکیل بسیج مردمی عراق برای رویارویی با تهدید داعش و جلوگیری از حمله به بغداد را صادر کرد. پس از این فرمان، نیروهای مردمی به‌ویژه با حضور افرادی که تجربه نظامی داشتند شکل گرفت و به میدان جنگ با داعش روانه شدند. نوری المالکی درباره این گروه گفت: سلاح نیروهای بسیج مردمی، پیروزی یا شهادت است و برای همین در قاموس آن‌ها عقب‌نشینی، تسلیم شدن و خیانت وجود ندارد. حشد الشعبی به کابوسی برای دشمنان عراق و تشیع مبدل شده است. با اظهارات نوری مالکی، جایگاه حشد الشعبی بیشتر از گذشته تثبیت شد.

 سه ماه پس از فرمان نوری مالکی در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴ میلادی آیت الله سیستانی فتوای مشهوری مبنی بر وجود دفاع کفایی صادر کرد و خواستار آن شد که عراقی‌هایی که قادر به حمل سلاح هستند به نیروهای امنیتی برای دفاع از عراق، ملت و مقدساتشان در برابر هجمه تروریست‌های داعشی بپیوندند؛ داعشی‌هایی که بخش‌های وسیعی از استان‌ها را اشغال کرده بودند و بغداد پایتخت و برخی استان‌های دیگر را هم تهدید می‌کردند؛ فتوای آیت الله سیستانی تمام معادلات را بر هم زد، تاثیری قوی در جامعه عراق برجای گذاشت و طوایف مختلف آن را برای دفاع از وطن بسیج و به مبارزاتی وارد کرد که چهره تاریخ و اسلام را که تکفیری ها با جنایات شرم‌آور خود به دنبال بدنام کردن آن بودند، تغییر داد.

همچنین در ۲۰۱۵ میلادی هیات وزیران عراق تصویب کرد که سازمان حشد الشعبی، سازمانی رسمی و مرتبط با نخست‌وزیر باشد. به همین دلیل این نیرو به‌صورت رسمی، بخشی از ساختار نیروهای مسلح عراق محسوب و وابسته به فرماندهی کل نیروهای مسلح شد. بر این اساس فعالیت این سازمان مشروع و زیرپوشش دولت و پارلمان شد. در همین راستا دولت به وزارتخانه‌ها و مؤسسه های دولتی دستور داد تا تعاملی قوی با حشد الشعبی داشته باشند و به این ترتیب جنبه قانونی به خود گرفت.

ساختار و کادر رهبری

حشد الشعبی از ۴۲ گروه نظامی ثبت شده نزد مشاور امنیت ملی تشکیل شده است که قریب به ۱۱۸ هزار رزمنده دارد اما آمارهای این گروه متفاوت هستند. گروه های مسلح حشدالشعبی به ۲ بخش تقسیم می‌شوند: نخست گروه‌های مسلح معروف مانند سازمان بدر، گردان‌های حزب‌الله و عصائب اهل الحق و بخش دوم را گروه‌های کوچکی تشکیل می‌دهند که بخش زیادی از آنها پس از فتوای آیت الله سیستانی به وجود آمدند. پس از سازمان بدر، عصائب اهل‌الحق و گردان‌های حزب‌الله در رتبه های بعدی قرار دارند و هر یک از آنها نزدیک به ۶ هزار رزمنده دارند. جنبش‌های شاخص در نیروهای مردمی را جنبش‌النجباء به فرماندهی شیخ اکرم الکعبی، گردان‌های سید الشهداء به فرماندهی ابوآلاء، گردان های جند الامام به فرماندهی ابوجعفر الاسدی، گردان های امام علی به رهبری الحاج شبل، جنبش طلائع الخراسانی به فرماندهی علی الیاسری و گردان‌های عاشورا وابسته به مجلس اعلای اسلامی به فرماندهی عمار حکیم هستند.
همچنین نیروهای مردمی شامل گروه های کوچکتری مانند گردان های جهاد و البناء و تشکیل الحسین الثائر و نیروهای شهید صدر و گردان های التیار الرسالی و فرقه العباس و تیپ علی اکبر وابسته به عتباب مقدس حضرت عباس و امام حسین(ع) هستند.

در یک جمع بندی کلی می توان گفت که همه طوایف دینی از شیعه، سنی، مسیحی و همه قومیت‌ها از عرب، کُرد و ترکمن در آن حضور دارند. برهمین اساس هم نیروهای تشکیل دهنده آن بر ۲ قسم گروه‌های مسلح شناخته شده و جوانانی که به دعوت مرجعیت به کمک ارتش آمده‌اند، هستند.

بنابراین از مهم‌ترین گروه‌های تشکیل دهنده حشد الشعبی می‌توان به گروه‌هایی همانند عصائب اهل الحق، سرایا، طلیعة الخراسانی، کتائب سیرالشهداء، حرکتة حزب الله النجباء، کتائب حزب الله، سرایا الاسلام و... اشاره کرد. فرهاندهی حشدالشعبی برعهده فالح فیاض است که ابومهدی المهندس معاون او بود که در عملیات تروریستی توسط دولت آمریکا به شهادت رسید و هادی العامری به جانشینی او انتخاب شد.

دستاوردها

مهم‌ترین دستاوردهای حشد الشعبی بعد از تاسیس را می‌توان در قالب چند پیروزی‌ راهبردی عنوان کرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: آزادسازی جرف النصر (الجرف الصخر سابق) در شمال بابل که بعدها به یمن آزادسازی به دست نیروهای جرف النصر نام گرفت و یکی از نخستین عملیات های موفق نیروهای مردمی به شمار می رفت. آزادسازی آمرلی، العلم، البغدادی و تکریت (یکی از پیچیده‌ترین عملیات های نیروهای مردمی محسوب می شود که در راستای عملیات لبیک یا رسول الله انجام گرفت). در مجموع، این نیروهای مردمی خیلی سریع در مناطق جنوبی، شمالی و غربی کمربندی بغداد مستقر شدند تا بتوانند خلاء امنیتی را پر کنند و نقش بارزی در توقف تحرکات داعش با توجه به هماهنگی عالی میان گروه‌های مسلح شیعی و نیروهای امنیتی دولتی ایفا کنند که در پایان مهمترین دستاورد آنها نابودی نیروهای داعش بود که با کمک و دلاوری های سردار شهید حاج قاسم سلیمانی صورت گرفت. به این صورت که در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۷ میلادی در پی پیروزی تاریخ‌ساز جبهه مقاومت اسلامی عراق و سوریه بر فتنه تروریسم تکفیری و پایان یافتن سیطره داعش که با پایین کشیدن پرچم این گروهک در ابوکمال رقم خورد، سردار شهید قاسم سلیمانی در پیامی به محضر آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری پایان سیطره داعش بر سرزمین‌های اسلامی را اعلام کرد.

کمک به ایران در سیل خوزستان

بیستم فروردین ۱۳۹۸خورشیدی بود که فرماندار خرمشهر گفت: کاروان کمک‌های مردمی کشور عراق با همراهی مسئول حشد الشعبی بصره ابویاسر جعفر به مرکز استان خوزستان منتقل می‌شود تا بین سیل‌زدگان تقسیم شود و در همان زمان نیز بود که این سازمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: نیروی مهندسی برای منحرف کردن جریان سیل و حفاظت از مناطقی از عراق که احتمال آبگرفتگی در آن‌ها می‌رود، وارد خاک ایران شده است. ورود نیروهای حشد الشعبی به خاک ایران به منظور حفاظت از مناطق عراق به خصوص شهر عماره مرکز استان میسان از ورود سیل بود. حشد الشعبی همچنین اعلام کرد که این اقدام با هماهنگی ۲ دولت ایران و عراق انجام شده است.

حمله تروریستی آمریکا به پایگاه حشدالشعبی

آمریکا که از دستاوردهای حشدالشعبی ناراحت بود و می خواست در منطقه حضور داشته باشد در شامگاه یکشنبه هشتم دی ۱۳۹۸خورشیدی، مواضع این نیروها در شهر مرزی القائم استان الانبار را هدف حملات هوایی قرار داد. در همین خصوص جواد کاظم الربیعاوی مدیر دفتر عملیات مشترک حشد شعبی در بیانیه‌ای اعلام کرد: در نتیجه تجاوز جنایتکارانه به مواضع تیپ‌های ۴۵ و ۴۶ وابسته به حشد الشعبی در شهر القائم در استان الانبار شمار شهدا و مجروحان به ۲۷ شهید و بیش از ۵۰  مجروح افزایش یافته است.

وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) نیز بلافاصله پس از انجام این حمله در بیانیه‌ای اعلام کرد که ارتش این کشور مواضع حشد الشعبی در نزدیکی شهر القائم را هدف حمله هوایی قرار داده است. بعد از این حمله ها بود که تعدادی از نیروهای مردمی در مقابل سفارت آمریکا در عراق تحصن کردند، آنها نسبت به حملات هوایی پنتاگون به مواضع حشد الشعبی اعتراض داشتند تا اینکه بعداز ظهر چهاشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۸ خورشیدی حشد الشعبی با اعلام این‌که پیام شنیده شد، از هوادارانش خواست تا به تجمع در برابر سفارت آمریکا پایان دهند اما امریکا بار دیگر به حملات تروریستی خود علیه حشدالشعبی ادامه داد و بامداد جمعه، سوم ژانویه، با سه موشک فرودگاه بغداد را هدف قرار داد که در این حمله موشکی چند خودرو در فرودگاه بغداد مورد اصابت قرار گرفت و در نتیجه این اقدام تروریستی آمریکا سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس معاون سازمان حشد الشعبی عراق و چند تن از اعضای این سازمان به شهادت رسیدند.