شکاف دیجیتال، یک مشکل جهانی است اما دراین میان، برخی گروه‌ها کمتر به اینترنت دسترسی دارند و آنها را می‌توان بر اساس جغرافیا، جنسیت، ‌نژاد یا هر سه مورد تعریف کرد.

در ادامه گزارش ۲۷ مهر ۱۴۰۰ روزنامه ایران آمده است: به‌دنبال شیوع کرونا، حضور گسترده فناوری در زندگی بشر ملموس‌تر شد و حالا دیگر محققان و اقتصاددانان جهان براین موضوع تأکید دارند که اگر دولت‌ها به‌دنبال بهبود وضعیت اقتصادی در دوران پساکرونا هستند راهی جز توسعه فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال ندارند که این توسعه نیز در گرو کاهش شکاف دیجیتالی در کشورهای مختلف و دسترسی برابر زنان و مردان به این دنیای نوآورانه است؛ موضوعی که در تازه‌ترین گزارش تحقیقی بنیاد شبکه جهانی وب(World Wide Web Foundation) بر آن تأکید شده است.

یک گزارش وب جهانی

بنیاد شبکه جهانی وب (WWWF) که توسط «تیم برنرز لی» خالق دنیای وب تأسیس شده، در تازه‌ترین گزارش تحقیقی سالانه خود، ۳۲کشور با درآمد پایین و متوسط را مورد بررسی قرارداده و یادآور شده است  در ۱۰سال گذشته شکاف دیجیتالی موجود و نابرابری جنسیتی آنلاین در این کشورها باعث شده است تا هزینه یک تریلیون دلاری به دولت‌ها تحمیل شود. طبق این گزارش، به‌دنبال این شکاف دیجیتالی، زنان بیش از مردان از دسترسی به اینترنت محروم بوده‌اند و در میان این کشورها، نام هندوستان، نیجریه و فیلیپین دیده می‌شود.

این بنیاد در تحقیق خود نیم نگاهی هم به گزارش ۲۰۲۰ اتحادیه بین‌المللی مخابرات داشته است. پیش از این در گزارش اتحادیه بین‌المللی مخابرات اشاره شده بود که یک سوم جوانان در سراسر جهان به اینترنت دسترسی ندارند و ازمیان کسانی هم که در فضای آنلاین به سرمی برند، گاه کاربران بویژه دختران و کسانی که به گروه‌های اقلیت تعلق دارند، به‌دلیل برخی تجربیات منفی‌شان در پلتفرم‌ها از اینترنت و فضای مجازی فاصله می‌گیرند.

برنرز لی یادآور شده است که پیامدهای چنین نابرابری و شکاف دیجیتال بزرگ، بر همه جهان تأثیر می‌گذارد چراکه در چنین فضایی، ذهن‌های جوان درخشانی در دنیا از موقعیت‌های مناسب دور می‌مانند؛ کسانی که شاید اگر در موقعیت جغرافیایی بهتری قرار داشتند و می‌توانستند از امکانات ویژه فضای مجازی بهره بگیرند، جهان را به جای بهتری تبدیل می‌کردند.

دسترسی یک سوم زنان به اینترنت

در این گزارش آمده است که شکاف دیجیتال، یک مشکل جهانی است اما دراین میان، برخی گروه‌ها کمتر به اینترنت دسترسی دارند و آنها را می‌توان بر اساس جغرافیا، جنسیت، ‌نژاد یا هر سه مورد تعریف کرد. به‌عنوان مثال دسترسی زنان به اینترنت در کشورهای کم درآمد یا درآمد متوسط نسبت به مردان کمتر است.« Boutheina Guermazi»، مدیرتوسعه دیجیتال بانک جهانی در بیانیه‌ای گفت: این گزارش نشان می‌دهد  نابرابری جنسیتی چقدر برای همه ما هزینه دارد. برای دولت‌هایی که به‌دنبال ایجاد اقتصاد پایدار به‌عنوان بخشی از برنامه‌های بهبود اقتصادی در دوران پساکرونا هستند، ازبین بردن شکاف جنسیتی دیجیتال باید یکی از اولویت‌های اصلی باشد.

در ۳۲کشوری که بنیاد شبکه جهانی وب (WWWF) در گزارش خود بررسی کرده است، تقریباً یک سوم زنان به اینترنت دسترسی داشتند، این در حالی است که در این گزارش مشخص شده  در کشورهای مورد مطالعه، تقریباً نیمی از مردان به اینترنت دسترسی داشته‌اند.

طبق آمار این گزارش و تحقیقات بنیاد وب، در یک دهه گذشته فاصله بین تعداد زنان و مردان آنلاین تنها نیم درصد کاهش یافته است و به همین دلیل هم محققان در این گزارش یادآور شده‌اند که به نظرنمی رسد این شکاف دیجیتال در طول زمان به طور کامل ازبین برود حتی اگر اتصال دیجیتال نقش فزاینده‌ای در افزایش رفاه و سطح زندگی مردم این کشورها داشته باشد. عدم دسترسی به اینترنت برای زنان به این معنی است که بسیاری از آنها از تحصیل و فرصت‌های شغلی محروم هستند که این موضوع اغلب آنها را در فقر یا موقعیت‌های خطرناک دیگر بدون دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و... نگه می‌دارد.

این به تنهایی باید برای دولت‌ها کافی باشد تا بخواهند این شکاف جنسیتی را از بین ببرند هرچند همیشه این موضوع دغدغه دولت‌ها نبوده و نیست. آنچه مسلم است این که پاندمی کرونا نشان داده دسترسی به اینترنت در خانه برای همه چیز از آموزش آنلاین گرفته تا مراقبت‌های بهداشتی و سلامت دیجیتال و... بسیار حیاتی است و دولت‌ها باید درنظر داشته باشند علاوه بر تبعات اقتصادی ناشی از شکاف جنسیتی دیجیتال، ممکن است در آینده هم جهان با پاندمی‌هایی مشابه مواجه شود بنابراین کاهش این شکاف و به صفر رساندن آن را باید در دستور کار خود قرار دهند.

بنیاد وب برنرز لی همچنین درحال تأسیس یک آزمایشگاه طراحی فناوری اطلاعات (Tech Policy Design Lab)است که بیش از هر چیز روی مقابله با خشونت و سوءاستفاده جنسیتی آنلاین علیه زنان تمرکز خواهد کرد. این آزمایشگاه شرکت‌های فناوری و گروه‌های حقوق زنان را گرد هم می‌آورد تا در جهت ایجاد وب به مکانی امن برای زنان تلاش کنند.

 درآمد ۵۲۴ میلیارد دلاری در ۵سال

بنیاد وب در گزارش جدید خود هزینه شکاف جنسیتی دیجیتالی را از نظر اقتصادی شدید می‌داند و ابراز امیدواری می‌کند که دولت ها این مشکل جهانی را جدی‌تر بگیرند. براساس محاسبات این گزارش، برطرف کردن شکاف جنسیتی دیجیتالی در پنج سال آینده می‌تواند به کشورهای مورد مطالعه کمک کند تا درآمد ۵۲۴ میلیارد دلاری را برای اقتصاد خود به ارمغان بیاورند.

«تدی وودهاوس»، مدیر ارشد تحقیقات بنیاد وب هم گفت: کاهش شکاف دیجیتال  نه تنها از جنبه اجتماعی یک سیاست مناسب محسوب می‌شود، بلکه حضور گسترده دختران و زنان، تبعات اقتصاد خوبی نیز به همراه خواهد داشت.برای وی بزرگترین نتیجه این گزارش می‌تواند بیدار شدن دولت‌ها در کشورهای مورد مطالعه و پرشدن این شکاف جنسیتی دیجیتال باشد.
«آنا ماریا رودریگز پولگاران»، یکی از نویسندگان این گزارش معتقد است: تمرکز بر پیامدهای گسترده مالی می‌تواند امیدوارکننده باشد و راهی برای اطمینان از این موضوع به شمار می‌رود که پرکردن شکاف جنسیتی دیجیتالی توسط صاحبان قدرت جدی گرفته می‌شود. وی گفت: نگاه ما به سیاستمدارانی است که در حال حاضر بر سر برابری جنسیتی کار می‌کنند و می‌توانند به کاهش این شکاف جنسیتی دیجیتالی کمک شایان توجهی کنند.

یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که در تحقیقات به‌عنوان مانعی برای دسترسی زنان به اینترنت شناخته شده است، فقدان سیاست افزایش و توسعه پهن باند است چراکه تنها در این صورت است که در چنین کشورهای فقیری شاهد برابری جنسیتی در دنیای دیجیتال خواهیم بود و این موضوع نیز عزم جدی دولت‌ها را در ایجاد زیرساخت‌های مناسب و افزایش پهن باند می‌طلبد. دولت های علاقه‌مند به کاهش شکاف جنسیتی دیجیتالی، حوزه‌های مختلفی را برای اعمال سیاست از جمله حقوق، آموزش، دسترسی و محتوا در اختیار دارند. وی با اشاره به کاستاریکا به‌عنوان نمونه‌ای موفق گفت: این کشور با اقداماتی مناسب اهدافی را برای ورود بیشتر زنان به STEM انجام داده است. هر ساله کاستاریکا گزارشی از نحوه رسیدن به اهداف منتشر می‌کند و هر سال هم موفق‌تر از سال قبل است در حالی که از نظر اقتصادی در رده بالایی در جهان قرار ندارد.

گفتنی است بنیادی که توسط برنرز لی تأسیس شده در یک برهه حساس در تاریخ وب بسیار اثرگذار است؛ دوره‌ای که به‌دلیل همه‌گیری کرونا همه مردم جهان متکی به اتصال هستند. در واقع همه‌گیری کرونا واقعیت‌های شکاف دیجیتالی را روشن و ثابت کرده است که این تنها مشکل برای کشورهای کم درآمد نیست، بلکه محرومیت و شکاف دیجیتالی در سراسر جهان از جمله در ایالات متحده و اروپا رایج است.

به‌عنوان مثال مایکروسافت در گزارش خود با ردیابی میزان سرعت دانلود نرم‌افزار این کمپانی و آپدیت‌های امنیتی آن تخمین زده است که ۱۲۰.۴میلیون نفر در امریکا یا به بیان دیگر بیش از یک سوم جمعیت امریکا از اینترنت پرسرعت بهره‌ای ندارند؛ موضوعی که شاید برای بسیاری قابل باور نباشد. این مشکل در دوران پاندمی کووید۱۹ بیشتر به چشم آمد. حالا هم جوبایدن با برنامه و طرح زیرساختی ۲تریلیون دلاری که پیش از این به تصویب رساند می‌خواهد این وضعیت را سروسامان بدهد و مطمئن شود که همه امریکایی‌ها به پهنای باند مناسب دسترسی دارند.