اسناد حدیث غدیر

حدیث غدیر از نظر سند متواتر است و به بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه پیامبر و هشتاد و شش نفر از تابعین روایت شده است.متن کامل حدیث غدیر به همراه خطبهی پیامبر اعظم(صلّی الله علیه و آله) در غدیر خم به سند صحیح و معتبر در کتابهای شیعه آمده است و بخشهایی از آن به نقل از اسامةبن زیاد در منابع اهل سنت وجود دارد.

حدیث غدیر از نظر سند متواتر است و به بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه پیامبر و هشتاد و شش نفر از تابعین روایت شده است.

متن کامل حدیث غدیر به همراه خطبهی پیامبر اعظم(صلّیالله علیه و آله) در غدیر خم به سند صحیح و معتبر در کتابهای شیعه آمده است و بخشهایی از آن به نقل از اسامةبن زیاد در منابع اهل سنت وجود دارد.

برخی از معتبرترین و قدیمیترین کتابهای اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کردهاند عبارت است از:

1. صحیح مسلم 261 ﻫ . ق، 2. صحیحاِبن حبّان 354 ﻫ . ق، 3. سنن بزاز 292 ﻫ . ق، معروف به مسند البزّاز، 4. سنن ترمزی 295 ﻫ . ق، 5 . سنن ابن ماجهی قزوینی 273 ﻫ . ق، 6 . المستدرک علی الصحیحین: حاکم نیشابوری 405 ﻫ . ق، 7. مسند الصّحابه: رویانی 397 ﻫ . ق، 8 . انساب الاشراف: بلاذری 279 ﻫ . ق، 9. الکنی والاسمء: محمدبن احمدبن حماد دولابی 320 ﻫ . ق، 10. مسند احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق، 11. فضائل الصحابة: احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق، 12. خصائص امیرالمؤمنین: نسایی 303 ﻫ . ق، 13. مشکل الآثار: ابوجعفر احمد طحاوی 321 ﻫ . ق، 14. المعجم الکبیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق، 15. امالی محاملی 330 ﻫ . ق، 16. المصنّف: عبدالرزاق صنعانی 211 ﻫ . ق، 17. التاریخ الکبیر: بخاری 256 ﻫ . ق، 18. ریاض النفوس: عبداللهبن محمد مالکی مغربی 449 ﻫ . ق، 19. صحیح ابن خزیمة 311 ﻫ . ق، 20. الموفقیات: زبیربن بکار 256 ﻫ . ق، 21. کتاب الکنی: بخاری 256 ﻫ . ق، 22. موضح أوهام الجمع والتفریق: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق، 23. الذریة الطاهره: ابوبشر دولابی 310 ﻫ . ق، 24. تلخیص المتشابه فی الرسم: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق، 25. تفسیر طبری 310 ﻫ . ق جامع البیان فی تفسیر القرآن، 26. الکامل فی الرجال: ابن عدی جرجانی 364 ﻫ . ق، 27. الفتوح: اِبن اعثم کوفی 314 ﻫ . ق، 28. مناقب الائمة: باقلانی 403 ﻫ . ق، 29. الغریبین: هروی 224 ﻫ . ق، 30. عقد الفرید: ابن عبد ربّه اندلسی 328 ﻫ . ق، 31. الجرح والتعدیل: ابن ادریس رازی 327 ﻫ . ق، ابن ابی حاتم، 32. الامامة والسیاسة: ابن قتیبهی دینوری 276 ﻫ . ق، 33. المعارف: ابن قتیبهی دینوری، 34. ثمار القلوب: ثعالبی 429 ﻫ . ق، 35. شرف النبی(صلیالله علیه و آله): خرگوشی 406 ﻫ . ق، 36. الاستیعاب: ابن عبدالبرّ 463 ﻫ . ق، 37. اخبار اصبهان: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق، 38. تاریخ بغداد خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق، 39. شواهد التنزیل: حافظ حسکانی بعد 407 ﻫ . ق، 40. تفسیر ثعلبی 427 ﻫ . ق، 41. المصنف: ابن ابی شیبه 335 ﻫ . ق، 42. اسباب النزول: واحدی نیشابوری 468 ﻫ . ق، 43. امالی احمدبن حسین زیدی 411 ﻫ . ق، 44. کتاب الشفء: قاضی عیاض 554 ﻫ . ق، 45. التمهید قاضی ابوبکر باقلانی 403 ﻫ . ق، 46. مناقب ابن مردویة 352 ﻫ . ق، 47. حیلة الاولیء: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق، 48. مناقب امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق، 49. مصابیح السّنّة: بغوی 516 ﻫ . ق، 50 . تاریخ دمشق: ابن عساکر 577 ﻫ . ق، 51 . صفة الصفوه: سبط اِبن جوزی 597 ﻫ . ق، 52 . الامالی: ابن الشجری 499 ﻫ . ق، 53 . المعجم الصغیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق، 54 . المسند عبدبن حمید 249 ﻫ . ق، 55 . جمهرةاللغة: ابن درید عضدی بصری 321 ﻫ . ق، 56 . مسند ابویعلی الموصلی، 57 . مسند ابن راهویه مروزی 327 ﻫ . ق، 58 . مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق معروف به کتاب السّنة، 59 . مسند الکبیر: ابوالعباس شیبانی نسوی 303 ﻫ . ق، 60 . تذکره الخواص: سبط ابن جوزی 597 ﻫ . ق، 61 . جامع الاصول: ابن اثیر جزری 606 ﻫ . ق، 62 . تفسیر فخر رازی 606 ﻫ . ق، 63 . کفایة الطالب: گنجی شافعی 658 ﻫ . ق، 64 . الریاض النضره: محب الدین طبری 694 ﻫ . ق، 65 . فرائد السّمطین: حموینی 722 ﻫ . ق، 66 . مسند الفردوس: ابن شیرویه دیلمی 509 ﻫ . ق، 67 . فضائل الصحابة: سمعانی 562 ﻫ . ق، 68 . الرّد علی الحرقوصیّه: ابن جریر طبری 310 ﻫ . ق، 69 . الاعتصام: ابومحمد شاطبی 590 ﻫ . ق، 70. الشذرات الذهبیة: ابن طولون 270 ﻫ . ق، 71. النقض علی العثمانیة: جاحظ 255 ﻫ . ق، 72. طرق حدیث الغدیر: عبیدالله انباری واسطی 356 ﻫ . ق، 73. سمط النجوم العوالی: عصامی 3 ﻫ . ق.

برخی از معتبرترین و قدیمیترین کتابهای شیعه که حدیث غدیر را نقل کردهاند:

1. الکافی: محمدبن یعقوب کلینی 328 ﻫ . ق ، 2. قرب الإسناد: ابوالعباس حمیری 310 ﻫ . ق، 3. تفسیر عیاشی 320 ﻫ . ق، 4. تفسیر علیبن ابراهیم قمی 307 ﻫ . ق ، 5 . مروج الذهب: مسعودی 346 ﻫ . ق ، 6 . صحیفة الرضا(علیه السلام): امام علیبن موسی، 203 ﻫ . ق ، 7. تحف العقول: ابن شعبه حرانی، 335 ﻫ . ق ، 8 . عیون اخبارالرضا(علیه السلام): شیخ صدوق. 381 ﻫ . ق ، 9. الخصال: شیخ صدوق، 10.معانی الاخبار: شیخ صدوق، 11. أمالی: شیخ صدوق، 12. الشافی فی الامامة: سیّد مرتضی 436 ﻫ . ق، 13. رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق، 14. عیون المعجزات: حسینبن عبدالوهاب بعد 448 ﻫ . ق، 15. أمالی: طوسی 460 ﻫ . ق، 16. أمالی: شیخ مفید 413 ﻫ . ق، 17. الاختصاص: شیخ مفید 18. الارشاد: شیخ مفید، 19. دلائل الامامة: ابوجعفر طبری، 20. الاحتجاج: طبرسی 522 ﻫ . ق ، 21. مناقب ابن شهرآشوب 588 ﻫ . ق، 22. کشف الغمة: محقق اربلی 694 ﻫ . ق، 23. تفسیر مجمع البیان: ابوعلی طبرسی، 24. اعلام الوری: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق، 25. تقریب المعارف: ابوالصّلاح حلبی بعد از 374 ﻫ . ق، 26. کتاب الغیبة: اِبن ابی زینب نعمانی 342 ﻫ . ق.

"نامهی جامعه" از کتاب الاحتجاج: ابن منصور احمدبن علیبن ابی طالب الطبرسی استفاده کرده است.

[1]. المائده 5 : 67 .

[2]. المائده 5 : 55 .

[3]. ر.ک؛ النور 24 : 15.

[4]. التّوبه 9 : 61 .

[5]. المائده 5 : 67 .

[6] . الحشر 59 : 18.

[7]. الزّمر 39 : 56 .

[8] . آل عمران 3 : 85 .

[9] . ر.ک؛ التوبة 9 : 17 و البقره 2 : 162.

[10]. الرحمن 55 : 31.

[11]. الرحمن 55 : 35.