حساسیت بسیار زیاد به صدای خوردن و جویدن غذا «میسوفونیا» یا صدابیزاری نام دارد. اما این احساس ناراحتی چیست و از کجا می‌آید؟

دانشمندان بررسی کرده‌اند که چرا صداهای روزمره مانند جویدن، نوشیدن و تنفس برای برخی افراد به شدت اعصاب‌خرد کن است، به‌طوریکه از شنیدن این صداها به شدت کلافه می‌شوند. اگرچه بودن سر سفره شام و سروصدای اطرافیان در این هنگام چیز عجیب و غریبی نیست، اما هستند افرادی که به این صداها به شدت حساس هستند و احساساتی از قبیل انزجار، خشم، اضطراب و نفرت در آن‌ها ایجاد می‌کند. به این حالت «میسوفونیا» یا صدابیزاری گفته می‌شود.

این اختلال تا حدود دو دهۀ گذشته برای محققان ناشناخته بود. تا سال ۲۰۱۳ نیز ملاک‌های دقیقی برای تشخیص این اختلال ارائه نشده بود. با این همه هنوز هم این حالت در همۀ مجامع روان‌پزشکی به عنوان یک اختلال شناخته نمی‌شود. مشخصۀ اصلی این اختلال احساس بیزاری و انزجار جسمی و روحی از شنیدن برخی صداها است. این افراد بیشترین انزجار را نسبت به صداهای دهانی مانند تنفس، جویدن و بلعیدن بروز می‌دهند. اما این حالت می‌تواند شامل شنیدن صداهایی مانند ضربه زدن، کلیک کردن و تکان دادن هم بشود.

پردازش مغزی بیشتر

محققان دانشگاه نیوکاسل نشان داده‌اند که افراد مبتلا به صدابیزاری یا میسوفونیا بیش از دیگران صدا را پردازش می‌کنند. اسکن مغزی این افراد نشان می‌دهد که بخش‌های مختلف مغزِ افراد مبتلا به میسوفونیا، که مربوط به پردازش صدا هستند در ارتباط متقابل بیشتری با یکدیگر دارند و رشته‌های عصبی بیشتری این بخش‌ها را به یکدیگر مرتبط می‌کنند. در این افراد بخش اصطلاحاً پیشاحرکتی که مسئول کنترل حرکات دهان و حلق است با بخشی که صداها را پردازش می‌کند ارتباط وسیع‌تری دارد.

در یک آزمایش برای افرادی که به میسوفونیا مبتلا بودند صدای ماشه پخش کردند و حین پخش صدای ماشه الگوی پردازش مغزی این افراد را بررسی کردند. اسکن مغز این افراد نشان داد که آن قسمت از مغز که مسئول کنترل حرکات دهان و حلق است، نسبت به افراد عادی در هنگام شنیدن صدای ماشه بیش از حد فعال می‌شود و همین فعالیت باعث پردازش مفرط صدا در ذهن این افراد می‌شود. به نظر می‌رسد که صدا در این افراد منطقه مغزی مربوط به حرکت را فعال می‌کند. برخلاف افراد عادی که با شنیدن صدا فقط بخش پردازش صدا در آن‌ها فعال می‌شود، در افراد مبتلا به میسوفونیا بخش‌های حرکتی دهان حلق نیز فعال می‌شوند و همین باعث می‌شود که این افراد نه‌تنها صدا را بشنوند بلکه احساس کنند که صدا به آن‌ها نفوذ کرده است و به عمق وجودشان می‌رود به همین خاطر واکنش‌هایشان به صدا بسیار افراطی‌تر از افراد معمول است.

محققان معتقدند که صداهای محرک بخشی از مغز موسوم به سیستم عصبی آینه‌ای را فعال می‌کنند. به نظر می‌رسد که نورون‌ها یا سلول‌های عصبی آیینه‌ای هنگام انجام یک عمل یا مشاهدۀ رفتار فرد دیگری که حرکات خاصی انجام می‌دهد شلیک می‌شوند. به عبارت دیگر این سلول‌های عصبی می‌توانند رفتارهای تقلیدی ایجاد کنند. هرچند دیده نشد که افراد مبتلا به میسوفونیا بعد از شنیدن صدای ماشه شروع به جوین یا بلعیدن کنند (چون شنیدن صدا بخش‌های مربوط به کنترل دهان و حلق را در این افراد فعال می‌کرد) اما دیده شده است که برخی افراد مبتلا به میسوفونیا از برخی صداهای محیط تقلید می‌کنند چراکه این کار آن‌ها را آرام می‌کند و احساساتی که حس می‌کنند را بروز می‌دهند.

اگر یافته های گزارش شده در مجله علوم اعصاب در تحقیقات آینده نیز اثبات شوند می‌توانند راه‌حل‌هایی جدی برای درمان میسوفونیا ارائه کنند. بیماران مبتلا به این اختلال به خاطر پردازش مفرط صدا، وضعیت روحی ناخوشایندی دارند و در مواردی بسیار تکانشگر و پرخاشگر می‌شوند. تحقیقاتی که در انگلستان انجام شد نشان می‌دهند که حدود ۱۲ درصد جمعیت  به نوعی علائم میسوفونیا را تجربه کرده‌اند اما تنها ۳ درصد از جمعیت حالات تشدید شدۀ این اختلال را بروز می‌دهند.