امام خمینی(ره) یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های سیاسی و مذهبی در تاریخ معاصر ایران و جهان محسوب می‌شدند که به عنوان یک رهبر، نقش ارزنده و مهمی در هدایت نهضت انقلابی مردم ایران و تشکیل حکومت اسلامی ایفا کردند.

امام خمینی (ره) از ویژگی‌های شخصیتی منحصر به فردی برخوردار بودند که ایشان را به مصداق بارز فرمایش امام صادق (ع) تبدیل کرده بود که فرمودند: «مردم را با اعمالتان دعوت کنید نه تنها با زبانتان». امام(ره) همچنین با ویژگی‌های بارزی همچون ساده زیستی، اخلاق نیکو، تکامل و رشد مستمر، برنامه ریزی و نظم در امور روزمره الگوی مناسبی به جوانان ارایه کردند.

زندگی و مبارزات

مبارزات امام خمینی(ره) از نوجوانی آغاز و سیر تکاملی آن به موازات تکامل ابعاد روحی و علمی ایشان از یک طرف و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی ایران و جوامع اسلامی از سوی دیگر در اشکال مختلف ادامه یافت. ایشان در دوره پهلوی اول به مبارزه با طاغوت برخاست. امام(ره) که با دقت شرایط سیاسی جامعه و وضعیت حوزه‌ها را زیر نظر داشت و اطلاعات خویش را از طریق مطالعه مستمر آثار تاریخ معاصر و مجلات و روزنامه‌های وقت و رفت و آمد به تهران و درک محضر بزرگانی همچون آیت‌اللّه‌ مدرس تکمیل می‌کرد، دریافته بود که تنها نقطه امید به رهایی و نجات از شرایط ذلت‌بار، بیداری حوزه‌های علمیه و پیش از آن تضمین حیات حوزه‌ها و ارتباط معنوی مردم با روحانیت است.

در سال های ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱ خورشیدی ماجرای انجمن های ایالتی و ولایتی فرصتی پدید آورد تا امام خمینی(ره) در رهبریت قیام روحانیت ایفای نقش کند و بدین ترتیب قیام سراسری روحانیت و ملت ایران در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی با ۲ ویژگی برجسته یعنی رهبری واحد امام خمینی(ره) و اسلامی بودن انگیزه‌ها، شعارها و هدف های قیام، سرآغازی شد بر فصل نوین مبارزات ملت ایران که بعدها با نام «انقلاب اسلامی» در جهان شناخته و معرفی شد. امام خمینی زمانی در نقش رهبری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۴۲ ظاهر شد که سال ها پیش از آن، مراحل مختلف تهذیب نفس و جهاداکبر و کسب فضایل معنوی و معارف حقیقی را در سطوح عالیه گذرانده بود.

روش و هدف مبارزه

امام(ره) راه خویش را آگاهانه انتخاب کرده بود. در پشت سر کوله‌باری از تجربیات تلخ و شیرین سیاسی و مبارزاتی داشت و در پیش رو حوادثی سهمگین و مسیری پرمخاطره می‌دید اما او نه از گذشته و نه از آینده فرمان نمی‌گرفت، او به تکلیف شرعی می‌اندیشید و شعارش «عمل به وظیفه» بود. در منطق ایشان معنای «شکست و پیروزی» غیر آن چیزی است که در عرف سیاستمداران حرفه‌ای تعریف می‌شود. برخلاف بسیاری از مبارزان بنام و رهبران و مشاهیر سیاسی جهان که نخست به هر دلیل و انگیزه‌ای وارد میدان مبارزه می‌شوند و آنگاه به خویشتن و نقش خود توجه کرده و شخصیتشان در چنین کشاکشی شکل می‌گیرد. امام(ره) می‌فرمودند: خدا نکند انسان پیش از آنکه خود را بسازد، جامعه به او روی آورد و در میان مردم نفوذ و شخصیتی پیدا کند که خود را می‌بازد، خود را گم می‌کند.

از برجسته‌ترین ویژگی های نهضت امام خمینی اعلام خط مشی مشخص در مبارزه، اتخاذ مواضع روشن و عدول نکردن از آنها و قاطعیت در پیگیری های هدف ها بود که دوست و دشمن بر آن اعتراف دارند. بررسی بیانیه‌ها و مواضع سیاسی امام خمینی در تمام دوران مبارزه ایشان با طاغوت و امریکا و مقایسه آن با مواضع شخصیت های روحانی و سیاسی و احزاب و گروه ها به روشنی تفاوت میزان پایبندی امام(ره) به هدف ها و عزم او بر ادامه نهضت را با دیگران نمایان می کند.

جهان، عناصر برجسته مبارز و انقلابی بسیاری به خود دیده است اما آنچه که کار امام(ره) را برجسته می‌کند و انقلاب او را از دیگر انقلاب ها جدا و به نهضت انبیا پیوند می‌دهد آن است که شخصیتی دست به کار انقلاب اسلامی در سده بیستم زد که به گفته تمام افرادی که با ایشان از نزدیک آشنا بودند از بدو تکلیف تا روزهای آغاز قیام و از آن زمان تا روز کوچ و رحلت حتی یک شب نماز شب و نیایش شبانه‌اش ترک نشد تا چه رسد به واجبات و فرایض دینی.

‌رحلت امام(ره)

امام خمینی (ره) در ساعت ۲۲ و ۲۰ دقیقه روز شنبه سیزدهـم خـرداد ۱۳۶۸ خورشیدی به وصال محبوب خویش شتافته و رحلت کردند. آیت الله هاشمی در خاطرات خود می نویسد: «در این فاصله درباره کیفیت اعلان خبر و برنامه‌های اداره کشور و انتخاب رهبری و... مشاوره شد. در جبهه با آقای [محسن] رضایی تماس گرفتیم و دستور آمادگی کامل دادم. بالگرد و هواپیما خواست. دستور ارسال دادیم». در صبح روز بعد یعنی ۱۴ خرداد ساعت ۷ صبح نخستین خبری که از رادیوی سراسری ایران با صدای گوینده رادیو به جهان مخابره شد به این شرح بود: «انا لله و انا علیه راجعون، روح بلند پیشوای مسلمانان و رهبر آزادگان جهان، حضرت امام خمینی به ملکوت اعلا پیوست».

‌انتخاب رهبری

 باتوجه به اهمیت مساله رهبری امت، مجلس خبرگان رهبری برای انتخاب جانشین امام(ره) برای نظام جمهوری اسلامی ایران، تمامی اعضای خود را از شهرها فراخواند. همانگونه که آیت الله هاشمی در خاطراتش می نویسد: با تلفن اعضای [مجلس] خبرگان را احضار کردیم که تا فردا صبح خودشان را به تهران برسانند. قرار شد، اعلان فوت را به پس فردا موکول کنیم؛ یعنی پس از انتخاب رهبر و برگشت نمایندگان خبرگان به شهرها.

آیت‌الله امینیان نماینده مردم گیلان در مجلس خبرگان نیز در این باره می‌گوید: خبرگان هر کدام در شهر خودشان، در منزل خودشان بودند اما اجمالاً می‌دانستیم که حال امام خیلی وخیم است و بالاخره تقریباً گوش به زنگ بودیم که یک خبری، یک واقعه‌ای، یک حادثه‌ای واقع می‌شود. به ما خبر دادند که امام رحلت کرده است و فردا مجلس فوق‌العاده‌ای برقرار می‌شود و همه خبرگان سعی کنند در این مجلس بسیار مهم شرکت کنند. آقای احسان‌بخش نماینده امام در گیلان به ما زنگ زده بودند که یک چنین حادثه‌ای واقع شده است. ما آخر شب به راننده‌مان گفتیم که می‌خواهیم به تهران برویم و کار ضروری پیش آمده و لازم است که حرکت کنیم. خیلی ناراحت بودیم و خیلی هم با سرعت حرکت می‌کردیم.

به این ترتیب وکلای ملت در مجلس خبرگان در ۱۴ خرداد در صحن علنی مجلس دور هم جمع شدند تا در خصوص آینده رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران پس از امام(ره) تصمیم بگیرند. جلسه روز یکشنبه ۱۴ خرداد ساعت ۹ و ۱۰ دقیقه صبح تشکیل شد. در ابتدای جلسه آیت‌الله خامنه‌ای رییس‌جمهوری وقت وصیت‌نامه امام(ره) را قرائت کردند. قرائت وصیتنامه ۳۶ صفحه‌ای در محل مجلس شورای اسلامی سابق و در برابر اعضای مجلس خبرگان، نمایندگان مجلس، وزرا و دیگر شخصیت‌های سیاسی و نظامی کشور بیش از ۲ ساعت به طول انجامید. مساله انتخاب رهبر برای نظام اسلامی به جلسه بعدازظهر موکول شد و در این جلسه از ۸۵ عضو مجلس خبرگان رهبری، بیش از ۷۰ نماینده از حضور داشتند.

در جلسه بعدازظهر مهمترین مساله کشور که می بایست به آن رسیدگی می شد، انتخاب رهبری بود.

پس از رای اکثریت خبرگان به رهبری فردی با رای گیری مجدد و اکثریت آرا، آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی انتخاب شدند و بدین ترتیب خبرگان وظیفه تاریخی خود را به انجام رساند تا در آن شرایط حساس سکان رهبری نظام جمهوری اسلامی در دست شخصیتی والا مقام قرار بگیرد که تا به امروز توانسته اند، اقتدار این نظام را حفظ کنند.