دعای روز دوم ماه رمضان
«اللهمّ قَرّبْنی فیهِ الی مَرْضاتِکَ و جَنّبْنی فیهِ من سَخَطِکَ و نَقماتِکَ و وفّقْنی فیهِ لقراءةِ آیاتِکَ برحْمَتِکَ یا أرْحَمَ‌ الرّاحِمین»
خدایا نزدیک کن مرا در این ماه به سوی خشنودیت و برکنارم دار در آن از خشم و انتقامت و توفیق ده مرا در آن برای خواندن آیات قرآن به رحمت خودت ای مهربان‌ترین مهربانان.
 شرح فرازهای دعا
در دعای روز دوم ماه رمضان از پروردگار می‌خواهیم در این ماه کاری کند که به رضایتش نزدیک شویم. در روایت آمده اگر می‌خواهی بدانی خداوند از تو خشنود است، ببین که تو از خدا راضی هستی یا نه؟! پس اگر می‌خواهی بدانی خدا از تو راضی است به دلت مراجعه کن، ببین در زندگی از خدا راضی هستی؟ اگر راضی هستی بدان که خدا هم از تو راضی است و اگر در گوشه دلت از خدا ناراضی هستی؛ متوجه باش که خدا هم از تو خشنود نیست.

آیت‌الله مجتهدی تهرانی (رحمه الله) در شرح دعای روز دوم ماه مبارک رمضان آورده است: در این دعا از خداوند می‌خواهیم؛ در ماه رمضان کاری کند که به رضایت و خشنودی او نزدیک بشویم‌، می‌گوید: در روایت وارد شده، اگر می‌خواهی بدانی خدا از تو راضی است، ببین که تو از خدا راضی هستی یا نه!؟
 
بعضی‌ها از خدا راضی نیستند و به درگاه الهی گله می‌کنند که خدایا چرا همه دارا هستند و من چیزی ندارم، یا چرا همه سالمند و من مریضم؟ نباید این طور حالتی داشت، بلکه باید در هر حالتی که هستی از خدا راضی باشی.
 
آیت‌الله مجتهدی تهرانی در مورد ملاک رضایت خدا با اشاره به صفحه ۱۸۶ جلد سوم تفسیر «روض الجنان و روح الجنان» می‌گوید: یکی از اولیا الهی ۳۰ سال مریض بود، از ایشان سوال کردند آیا دوست نداری خوب شوی و از این مساله بیماری ناراحت نیستی؟ ایشان اصلا ابراز ناراحتی نکرده بود، چون رضایت خدا را ملاک قرار داده بود و نمی‌خواست خلاف خواست خدا بخواهد.
 
پس اگر می‌خواهی بدانی خدا از تو راضی است یا نه، به دلت مراجعه کن! ببین در زندگی از خدا راضی هستی؟
 
اگر راضی هستی؛ بدان که خدا هم از تو راضی است و اگر در گوشه دلت از خدا ناراضی هستی، متوجه باش که خدا هم از تو ناراضی است.
 
در روایات اسلامی آمده است که خداوند از سه گروه تعجب می‌کند، این سه گروه عبارتند از:

اول کسی که نماز می‌خواند و می‌داند مقابل چه خدایی ایستاده است، ولی در نماز حضور قلب ندارد و حواسش به نماز نیست.

دوم کسی که عمری است روزی خدا را می‌خورد و غصه روزی فردا را دارد.

سوم کسی که می‌خندد در حالی که نمی‌داند خدا از او راضی هست یا نه!
 
مرحوم آیت‌ الله مجتهدی تهرانی در ادامه شرح دعای روز دوم ماه مبارک رمضان، در تبیین عبارت «وَجَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ سَخَطِکَ وَ نَقِمَاتِکَ» می‌گوید: خدایا یک کاری کن که از غضب تو اجتناب کنم؛ و کاری نکنم که در ماه رمضان از من ناراضی باشی. 'وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِقِرَاءَةِ آیاتِکَ بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین' یعنی؛ خدایا مرا موفق به خواندن قرآن کن.
 
در قدیم رسم بود که در ماه مبارک رمضان چند ختم قرآن می‌کردند، حداقل یک ختم قرآن به نیت امام زمان (‌عجل الله فرجه الشریف) داشته باشید، یا به نیت پدر و مادر و امواتتان حداقل یک بار قرآن را ختم کنند. کسی که در ماه رمضان موفق به یک ختم قرآن نمی‌شود، دچار خسارت بزرگی می‌شود، ماه رمضان ماه قرآن است و باید قرآن خواند؛ اگر کسی می‌خواهد زنگار دلش پاک بشود، باید موقع سحر قرآن بخواند.
 
یکی دیگر از عوامل از بین ‌بردن زنگار دل، "استغفار" است. چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله و سلم) می‌فرمایند: «پنج چیز دل را صفا دهد و سختی قلب را برطرف می‌کند: همنشینی علما، دست به سر یتیم کشیدن، نیمه‌شب استغفار کردن، کم خوابیدن در شب و روزه‌داری.‌»

نخستین درخواست روزه‌دار رضایت خداوند است و بالاترین نعمت برای مؤمنان، رضایت خداوند است. اما روزه‌دار قبل از رسیدن به رضایت محبوبش، باید مؤمن باشد و مؤمن نیز خصلت‌هایی دارد از جمله: خشوع در نماز، دوری از سخن بیهوده، وفای به عهد، مواظبت بر نماز و ادای امانت.
 نماز شب سوم ماه رمضان (مفاتیح الجنان)
نماز های شب سوم ماه مبارک رمضان؛ ده رکعت در هر رکعت حمد و پنجاه مرتبه توحید.
حضرت امام علی (علیه السلام) فرمود: هر کس این نماز را بخواند، ندا کرده می‌شود در قیامت به این که او آزاد شده خداست از آتش.
 توصیه معنوی
مقام تبتّل در سیره علمای ربانی
آیت الله العظمی مظاهری (دام ظله) درباره درک بهتر ماه مبارک رمضان فرمودند:
استاد بزرگوار ما علامه طباطبایی (رحمه الله) در جلسه خصوصی شب‌های جمعه، از قول استاد بزرگوارشان مرحوم آیت‌الله قاضی (رحمه الله) می‌فرمودند که آقای قاضی در دستورات اخلاقی به شاگردان خود می‌گفتند: در ارتباط‌‌‌های معنوی و در حین راز و نیاز و مناجات خود، اگر چیزی دیدید، نسبت به آن بی‌اعتنا باشید و فقط خداوند را در نظر داشته باشید.

خود علامه طباطبایی با یک تبسّم شیرینی می‌فرمودند: مشغول نماز شب بودم که حورالعین با یک ظرف شراب طهور آمد. از جلو آمد، اعتنا نکردم، رفت و از طرف راست آمد، اعتنا نکردم، از طرف چپ آمد، اعتنا نکردم، مأیوس شد و رفت. ایشان فرمودند: هرگاه یأس او را به یاد می‌آورم، برای او ناراحت می‌شوم.

رسیدن به این مقامات مشکل است، اما کسی نباید تصوّر کند غیر ممکن است. انسان می‌تواند در یک ماه مبارک رمضان، با عمل دقیق به واجبات و با اجتناب جدی از گناه و پرهیز از مکروهات و شبهات و نیز با اهمیّت به مستحبّات و نوافل، به چنین جایگاهی برسد و در عید فطر، خود خداوند را عیدی بگیرید.

گروهی از مردم در پایان ماه مبارک رمضان، به بهشت می‌رسند، گروهی حسن عاقبت ازخدا می‌گیرند، پاداش برخی آخرت است و بالاخره هر کسی متناسب با اعمال خود و بر اساس میزان بهره‌مندی خود از برکات ماه رمضان، پاداشی می‌گیرد، امّا انسان زرنگ آن است که در عید فطر خود خداوند را عیدی بگیرد و به کمتر از رسیدن به حق تعالی رضایت ندهد.
 
منابع:
1. ایسنا / شرح دعای روز دوم ماه مبارک رمضان
2. آفتاب نیوز / اعمال روز دوم ماه رمضان
3. سایت میزان / اعمال شب سوم ماه رمضان
4. میزان / نماز شب سوم ماه مبارک رمضان
5. همشهری / سه توصیه مهم برای درک بهتر ماه رمضان