تزریق قطره چکانی واکسن کرونا و چرایی تأخیر در تزریق واکسن‌های وارداتی از جمله پرسش‌های بحث بر انگیزی است که این روزها در پی طغیان بی‌سابقه ویروس کرونا درمحافل علمی و پزشکی کشورمطرح است تا جایی که انتقادها از سوی افکار عمومی بیشتر شده است.

روزنامه ایران ۲۸ فروردین در گزارشی به سهمیه بندی واکسن کرونا در ایران پرداخت و نوشت: کاربران شبکه‌های اجتماعی هم به‌دنبال خیز بی‌سابقه ویروس کرونا و افزایش روند ابتلا و فوتی‌ها از شفاف نبودن آمارهای وزارت بهداشت در این باره سخن می‌گویند. البته متخصصان حوزه سلامت و تحلیلگران اجتماعی در این باره معتقدند دسترسی به واکسن نسخه مهم عبور از وضعیت فعلی است.

این مطالبه در حالی مطرح می‌شود که رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا نیز چندی پیش از وزارت بهداشت خواست تا اطلاعات مربوط به اعداد و ارقام میزان واکسن‌های وارداتی و هر آنچه را که تاکنون تزریق شده است در دسترس مردم قرار دهند. با وجود این طبق اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت بهداشت از زمان شروع واکسیناسیون سراسری در ایران در ۲۱ بهمن ماه ۹۹ تا ۲۵ فروردین ماه از مجموع ۸۹۵هزار دوز واکسن توزیع شده، میزان واکسن های تزریق شده ۴۶۲هزار و ۶۴۲ دوز بوده که این رقم در ۲۶ فروردین ماه با افزایش حدود ۵۲۰۰تایی به ۴۶۷هزار و۸۷۱ دوز رسیده است که از این میزان تا کنون ۳۶۱ هزار و ۹۵۱ نفر دوز اول واکسن کرونا و ۱۰۰ هزار و ۶۹۱ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند. دیروزهم وزیر بهداشت در این باره گفت آنچه که روس‌ها برای واکسن  به ما قول دادند با هزار کش و قوس ۴۰۰ هزار دوز بود.همزمان با چینی‌ها نیز ما وارد مذاکره شدیم که آنها درخواست داشتند مرحله ۳ بالینی را در کشور ما انجام بدهند که ما زیر بار این موضوع نرفتیم و تنها راه آزمایش روی مردم را ساخت مشترک واکسن با چینی‌ها ذکر کردیم.

البته در ادامه قرار شد واکسن داخلی را در مرحله ۳ انجام دهیم که این کار را با رضایت مردم انجام خواهیم داد . به  هر حال با چینی‌ها قرارداد خرید ۴۲۰ هزار دوز واکسن را انجام دادیم که ۲۰۰ هزار دوز به ما دادند و قراردادی با هندی‌ها برای خرید ۲ میلیون دوز واکسن بستیم که پول ۵۰۰ هزار دوز آن را پرداخت کردیم و آنها ۱۲۵ هزار دوز را به ما دادند و ۳۷۵ هزار دوز دیگر در زمان حمل در فرودگاه دهلی هند به دستور دادستان این کشور متوقف شد که هنوز هم در سردخانه فرودگاه هند قرار دارد. سعید نمکی افزود: با کواکس ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن قرارداد بسته و پول آن را نیز پرداخت کرده بودیم و قرار بود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز تا قبل از سال به ایران برسد که با تأخیر سه هفته‌ای ۷۰۰ هزار دوز به ما دادند.

وی با اشاره به اینکه تاکنون ۴۰۰ هزار نفر را در کشور واکسینه کرده‌ایم، گفت: واکسیناسیون ۸۰۰ هزار نفر را آغاز کرده‌ایم و ان‌شاء‌الله با کمک بسیج و طرح شهید سلیمانی واکسیناسیون ادامه خواهد یافت. البته هفته آینده کار تزریق واکسن به کادر درمان، بیماران خاص و افراد پرخطر به اتمام می‌رسد ومرحله دوم تزریق واکسن طبق برنامه زمان‌بندی از اردیبهشت آغاز خواهد شد.او افزود: رئیس‌جمهوری به دستگاه‌های مربوطه از جمله بانک مرکزی دستورات لازم را برای تهیه واکسن داده است. همچنین روز پنجشنبه ۲۶ فروردین ماه نیز محموله‌ای حاوی ۴۰۰ هزار دوز واکسن کرونا اهدایی از چین وارد ایران شده است. با این حساب طی روزهای پیش رو بیش از یک میلیون و ۱۰۰هزار دوز واکسن کرونای وارداتی دیگر برای تزریق در شبکه بهداشتی توزیع خواهد شد. در گزارش زیربه روند و مقدار واکسیناسیون گروه‌های در اولویت که تاکنون واکسن کرونا دریافت کرده‌اند پرداخته‌ایم که می‌خوانید.

 ۳۵درصد پرستاران واکسن کرونا دریافت کرده اند
محمد شریفی مقدم، رئیس خانه پرستاری نیز درباره روند واکسیناسیون پرستاران به «ایران» می‌گوید: از نظر علمی کسانی که بیشترین مواجهه را با عامل بیماری زای پر خطر دارند باید جزو اولویت اول واکسیناسیون باشند. با توجه به اینکه بیماری کووید۱۹ درمان ندارد و اصل بر مراقبت است بنابراین پرستاران تمام مدت در محیط‌های مملو از آلودگی‌های کرونایی فعالیت می‌کنند این درحالی است که با وجود واردات یک میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن کرونا تا تاریخ ۲۵ فروردین تنها حدود ۳۵ درصد پرستاران واکسینه شده‌اند.

شریفی مقدم در ادامه می‌افزاید: مجموع جامعه پرستاری کشور اعم از ۱۲۰ هزار پرستار وزارت بهداشت و تأمین اجتماعی، خصوصی و خیریه حدود ۱۸۰ هزار نفر است. تعداد پرستاران در صف اول مقابله با بیماری ۱۰۰ هزار نفر هستند که مستقیم با بیماران مواجهه دارند. بنابراین باید ۲۰۰ هزار دوز واکسن کرونا به ۱۰۰ هزار پرستار تزریق شود. طبق آماری که وزارت بهداشت اعلام کرده است یک میلیون واکسن وارداتی سهمیه کادر درمان بوده در حالیکه آمار واکسیناسیون در پرستاران اکنون به ۳۵ درصد رسیده است. سؤال ما این است یک میلیون واکسن کجا تزریق شده است اگر همه این دوز واکسن‌ها را به کادر درمان می‌زدند کار واکسیناسیون پرستاران در صف اول تمام می‌شد در حالیکه وضعیت بسیار غیر شفافی حاکم است و مشخص نیست واکسن‌ها چگونه زده شده است او در ادامه از برخی بداخلاقی‌ها گلایه می‌کند و می‌گوید: متأسفانه واکسن‌هایی که دانشگاه‌های علوم پزشکی به بیمارستان‌های خصوصی داده‌اند بین اقوام و سهامداران بیمارستان‌ها تزریق شده است نظارتی هم در این زمینه نبوده است و واکسن به افراد مشمول تزریق نشده است.

تزریق ۱۱ هزار و ۵۰۰ دوز واکسن کرونا به پزشکان بخش خصوصی
 معاون توسعه سازمان نظام پزشکی نیز درباره واکسیناسیون پزشکان، داروسازان و دندانپزشکان شاغل در مطب‌ها نیز به «ایران» می‌گوید: سازمان نظام پزشکی متولی تزریق واکسن کرونا به پزشکان شاغل در بخش خصوصی است و این کار نیز طبق پروتکل‌های وزارت بهداشت انجام می‌شود. طبق اولویت تزریق واکسن، در نوبت اول پزشکان بالای ۵۰ سال واکسینه می‌شوند. تا تاریخ ۲۵ فروردین ۴۵ هزار دوز واکسن اسپوتنیک وی ۵ روسی به سازمان نظام پزشکی اختصاص یافته که ۱۴ هزار و ۵۰۰ دوز آن در تهران و ۳۰ هزار و ۵۰۰ دوز مابقی در شهرستان‌ها توزیع شده است. در نوبت اول کار واکسیناسیون پزشکان بالای ۵۰ سال تمام می‌شود. به گفته علی تاجرنیا؛ البته قرار است ۱۱۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا نیز به این سازمان تخصیص دهند و این واکسن نیز به اعضای زیر ۵۰ سال تزریق می‌شود. تا روز ۲۵ فروردین ۱۱ هزار و ۵۰۰ دوز واکسن تزریق شده و فقط ۳ هزار دوز در تهران باقی مانده بود که بزودی تزریق می‌شود.

تزریق ۱۲۱ هزار و ۵۰۰ دوز به نیروی عملیاتی اورژانس
سخنگوی اورژانس کشور نیز در خصوص آمار واکسیناسیون پرسنل اورژانس به «ایران» می‌گوید: تیم‌های ویژه و عملیاتی که در ارتباط با بیماران کرونایی هستند و به خانه‌های مردم تردد می‌کنند در اولویت دریافت واکسن قرار دارند. از ۱۲۱ هزار و ۵۰۰ نفر نیروی عملیاتی اکثریت‌شان واکسن کرونا دریافت کرده‌اند و در هفته آینده نیز نهایتاً برای همه نیروهای عملیاتی اورژانس واکسن تزریق خواهد شد. همچنین به‌گفته معاون فنی و عملیات مرکز اورژانس تهران تا ۲۵ فروردین، ۲۵ درصد از پرسنل عملیاتی اورژانس تهران ۲۵ درصد از دوز اول و دوم واکسن خود را دریافت کردند.

۱۳ هزار و ۱۶ نفر از سالمندان بهزیستی واکسینه شده‌اند
مصطفی سراج، مدیرکل دفتر امور مراکز توانبخشی و مراقبتی سازمان بهزیستی درباره روند واکسیناسیون کرونا به «ایران» می‌گوید: در مجموع ۵۱ هزار سالمند و بیمار دارای اختلال روانی و معلولیت جسمی و روانی و بیش از ۲۰ هزار پرسنل در مراکز سازمان بهزیستی هستند. به‌طور میانگین ما به ۷۵ هزار دوز واکسن در فاز اول نیاز داریم که تا تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳ هزار و ۱۶ نفر واکسن کرونا دریافت کرده‌اند. در مرحله دوم نیز نزدیک به ۱۳ هزار نفر واکسن زده‌اند. البته برخی دانشگاه‌ها مثل مازندران و ایلام واکسیناسیون را زودتر شروع کرده‌اند و برخی دانشگاه‌ها مثل شهید بهشتی نیز از روز شنبه(امروز) تزریق واکسن را شروع می‌کنند.
او در ادامه می‌افزاید: گزارشی دارم که برخی استان‌ها مثل فارس و یزد و خراسان رضوی و البرز واکسن مازاد را به گروه‌های دیگر زدند برای من هم جای سؤال است چرا یکسان عمل نمی‌شود؟ سالمندها در مرکز تجمعی زندگی می‌کنند و هم ردیف با کادر درمان قرار دارند. چرا معلولین و سالمندان ما را واکسن نزدند؟ نمی‌توانم قضاوت کنم ولی مصوبه ستاد ملی این بود که در گروه اول طبق اعلام رئیس‌جمهوری تعداد افراد مراکز شبانه‌روزی توانبخشی جزو اولویت اول هستند. ما درگیر خیز چهارم هستیم و این برای ما مشکل ایجاد می‌کند اگرنتوانیم بموقع واکسن بزنیم. گلایه من این است این فرایند کند است. قرار بود قبل عید مراکز ما تمام شود. الان روند با یک ماه تأخیر انجام می‌شود.
 سراج گفت:قرار است برای یک میلیون و ۴۵۰ هزار نفر بعداً اطلاع‌رسانی کنیم الان نمی‌توانیم اطلاع‌رسانی کنیم چون مرحله اول تمام نشده است و نمی‌دانیم واکسن برای سالمندان در خانواده‌ها چه زمانی در اختیارشان قرار می‌گیرد.

تزریق ۲۰ هزار دوز واکسن کرونا به ۱۰ هزار بیمار نادر
دکتر مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت درباره وضعیت واکسیناسیون بیماران نادر و خاص در کشور به ایران» می‌گوید: ۴۵۰ هزار بیمار نادر در کشور وجود دارد که باید واکسیناسیون شوند. با توجه به محدودیت دسترسی به واکسن به‌دلیل تحریم‌ها پیش‌بینی‌ها برای تهیه و تأمین واکسن به‌دلیل دخالت برخی دولت‌های زورگو درست از آب در نیامد و آنچه وعده کرده بودند به دست ما نرسید.
وی می‌افزاید: با توجه به اولویت‌بندی کمیته فنی واکسیناسیون ملی اواخر اسفند ماه ۲۰هزار دوز واکسن برای بیماران نادر در نظر گرفته و به مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت ابلاغ شد در این مرکز نیز سهمیه شهرهای مختلف را بر اساس جمعیت پر خطر بیماران نادر شروع کردیم. او درباره واکسیناسیون بیماران تالاسمی، دیالیزی و مبتلایان به سرطان و بیماری‌ام اس نیز عنوان می‌کند: یقیناً بیمار دیالیزی که سه روز در هفته و هر بار ۵ ساعت در مرکز درمانی برای انجام دیالیز حضور دارد در اولویت دریافت واکسن است. این بیماران نسبت به مبتلایان به‌ام اس اولویت دارند بنابراین باید واکسیناسیون دیالیزی‌ها تمام شود تا سراغ بیماران‌ ام‌اس برویم. اولویت واکسیناسیون بیماران نادر و خاص بر اساس تجارب دنیا ابلاغ شده است.

برای مثال بیماران‌ام اس بالای ۵۰ سال، بیماران سرطانی که شیمی درمانی و رادیوتراپی می‌کنند در اولویت‌های بعدی قرار دارند.
شادنوش درباره روند واکسیناسیون و گلایه بیماران نادر از نبود سامانه‌ای برای ثبت‌نام جهت دریافت واکسن کرونا نیز می‌گوید: توصیه می‌کنیم بیماران نادر و خاص عجله نکنند ما با توجه به بضاعت کشور واکسن‌ها را توزیع می‌کنیم. برنامه بدین ترتیب است که برای هر بیماری که در اولویت تزریق واکسن باشد پیامک می‌زنیم که چه ساعتی و در چه مرکزی حضور پیدا کند. به‌گفته وی تا روز ۲۵ فروردین ۲۰ هزار دوز واکسن کرونا برای ۱۰ هزار بیمار نادر تزریق شده است. بیماران دیالیزی، تالاسمی، هموفیلی و سرطان به ترتیب گروه‌هایی هستند که واکسن به آنها تعلق گرفته است. البته اینگونه نیست که صددرصد جمعیت این بیماران واکسینه شده‌اند بلکه واکسیناسیون بر اساس اولویت‌بندی است و واکسن این گروه معمولاً در مرکز ارائه خدمت درمانی تزریق می‌شود.

۱۸۵ نفر از ورزشکاران المپیک واکسن زدند
دکتر غلامرضا نوروزی، رئیس فدراسیون پزشکی- ورزشی به «ایران» می‌گوید: «واکسیناسیون ورزشکاران المپیکی از نیمه دوم فروردین ماه آغاز شد و قرار بر این است که تا آخر این ماه کار واکسیناسیون به پایان برسد. در وهله اول کار واکسیناسیون از روز سه‌شنبه هفته گذشته آغاز شد و در این روز ۱۸۵ نفر از ورزشکاران را شامل ورزشکاران المپیکی، کادر فنی، سرپرستان کاروان اعزامی به المپیک توکیو و ورزشکاران اعزامی برای کسب سهمیه واکسینه شدند و قرار بر این است که از روز شنبه (امروز) کار واکسینه سایر نفرات را انجام دهیم. خوشبختانه طبق پیش‌بینی‌ها کار واکسینه در حال انجام است.»
او با اشاره به این موضوع که تاکنون ۵۹ سهمیه توسط ورزشکاران المپیکی در ۱۳ رشته کسب شد، می‌افزاید: «روز سه‌شنبه ورزشکاران رشته‌های تکواندو، کاراته، شمشیربازی، بوکس و والیبال را واکسینه کردیم و در حال حاضر ورزشکاران رشته کشتی مانده‌اند که آنها هم بزودی واکسینه خواهند شد. در کل به ۲۹۲ نفر واکسن خواهیم زد که امیدواریم کار نفرات باقیمانده در موعد مقرر انجام شود. دوز دوم واکسن کرونا ۲۸ روز پس از تزریق دوز اول تزریق خواهد شد. نوع واکسن تزریق شده به ورزشکاران، چینی (سینوفارم) است و این ورزشکاران در ستاد پزشکی مجموعه ورزشی آزادی واکسینه شدند. همچنین۱۲۰ نفر از ورزشکاران پارالمپیکی هم واکسینه شده‌اند.»

تزریق واکسن کرونا به ۹ هزار ایثارگر
عبدالرضا عباسپور،معاون بهداشت و درمان بنیاد شهید و امور ایثارگران درباره طرح واکسیناسیون جامعه ایثارگری به «ایران» می‌گوید: در مرحله اول تا تاریخ ۲۴ فروردین، ۹ هزار نفر از جامعه ایثارگری شامل جانبازان دو چشم نابینا، ضایعه نخاعی، دو عضو قطع و بیشتر، جانبازان شدید شیمیایی و والدین چند شهید واکسن ویروس کرونا دریافت کرده‌اند.»همچنین در مرحله دوم طرح واکسیناسیون، تمام جانبازان ۵۰ تا ۷۰ درصد که حدود ۳۲ هزار نفر هستند واکسن دریافت می‌کنند. البته از امروز هم واکسیناسیون جانبازان ۵۰ درصد به بالا نیز آغاز می‌شود.

واکسیناسیون ۲۰۰ نفر از کارکنان پسماند در تهران
۲۰۰ نفر از کارکنان پسماند نیز تا روز ۲۵ فروردین واکسینه شده‌اند که ۱۱۰ نفر پرسنل جمع‌آوری پسماند بیمارستانی بوده‌اند و ۹۰ نفر مسئول دفع پسماند در آراد کوه هستند. جامعه هدف در مرحله بعدی ۱۰۳۲ نفر هستند که در مجتمع آراد کوه در بخش پردازش و دفن مشغول هستند یعنی با همه نوع پسماند عفونی و بیمارستانی و خانگی سر و کار دارند. البته برخی از پاکبانان هم دربرخی از استان‌ها واکسن دریافت کرده‌اند.

همه کارکنان بهشت زهرا واکسن کرونا زدند
بهشت زهرا حدود ۶۰۰ پرسنل خدماتی دارد که هر دو دوز واکسن کرونا را از اداره بهداشت و درمان دریافت کرده‌اند. دوز دوم واکسن کرونا نیز چند روز پیش تزریق شده است البته واکسیناسیون به ترتیب اولویت بوده به این معنا که اول تطهیر کننده‌ها، دوم پرسنل خاکسپاری، سوم آمبولانس‌های حمل متوفی داخل شهری و قطعات و چهارم مباشرین سالن‌های پذیرایی و در آخر همه پرسنل بهشت زهرا واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. کارکنان این سازمان از اوایل اپیدمی تاکنون هیچ مورد فوتی نداشته و تنها ۲۰۰ نفر مبتلا به بیماری شدند چون غربالگری مرتب انجام شده و بموقع شناسایی شده و پس از خروج دوباره به چرخه بازگشتند.

اولویت‌بندی واکسیناسیون گروه‌های هدف

واکسیناسیون کرونا در ایران از ۲۱ بهمن ماه سال ۱۳۹۹ بر اساس اولویت‌بندی‌های تعیین شده در سند ملی واکسیناسیون آغاز شد. براساس اعلام علیرضارئیسی _ معاون بهداشت وزارت بهداشت در فاز اول افراد کادر بهداشت و درمان که مستقیماً با بیماران کرونا سر و کار دارند، کسانی که در خانه‌های سالمندان کار می‌کنند، جانبازان شیمیایی، تنفسی و بالای ۵۰درصد، کارکنان مربوط به تغسیل اموات، افراد کم‌توان ذهنی و جسمی واکسن کرونا دریافت می‌کنند که این فاز تقریباً یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر هستند.

در فاز دوم سایر گروه‌های پرخطر مانند سالمندان بالای ۶۵ سال به ترتیب اول از ۸۰ تا ۸۵ سال، ۷۵ تا ۸۰ سال، ۷۰ تا ۷۵ سال و… اولویت‌بندی می‌شوند و واکسن دریافت می‌کنند همچنین افراد بین ۱۶ تا ۶۴ سال که بیماری زمینه‌ای دارند نیز مشمول این فاز هستند. فاز سه نیز برای مراکز تجمعی مانند پادگان‌ها، زندان‌ها، گرمخانه‌ها، کمپ مهاجرین، پرسنل حمل و نقل، معلمین، کارمندان بانک و... و افرادی است که ریسک کمتری نسبت به فاز دو دارند و نهایتاًهم فاز ۴ عموم مردم هستند. به این ترتیب و بر اساس اولویت‌های اعلام شده کار واکسیناسیون کرونا در کشور با واکسن‌های وارداتی آغاز شده است و بنا به اعلام سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا تا نیمه اردیبهشت ماه ۱.۳میلیون نفر در فاز نخست واکسینه می‌شوند.