چرا قران در ماه رمضان نازل شده است؟
 

در مورد نزول قران، دو نوع لفظ در قران به کار برده شده است که عبارتند از:

1. انزال؛ (انا انزلناه).1

2. تنزیل؛ (ننزله علی قلبک).

بعضی از اهل ادب، درباره تفاوت این دو لفظ چنین گفته اند: تنزیل در مواردی گفته می شود که چیزی تدریجا نازل شود؛ در حالی که انزال، معنای عامی دارد که هم نزول تدریجی و هم نزول یک مرتبه ای را شامل می شود. برخی دیگر این دو را در مقابل یکدیگر دانسته اند و معتقدند که تنزیل فقط نزول تدریجی و انزال فقط نزول دفعی و یک مرتبه ای می باشد2 و در نتیجه، قران دارای دو نزول می باشد؛ نزول دفعی و تدریجی.

در ابتدا باید گفت که مراد از نزول در ماه رمضان نزول تدریجی قران نیست؛ زیرا این با تاریخ مسلم شیعه، که می گوید، اغاز بعثت در 27 رجب می باشد و بعثت هم با نزول اولین سوره قران - یعنی سوره علق - شروع شده است، سازگاری ندارد؛ چنان که یکی از مورخین معاصر می گوید (دانشمندان شیعه به پیروی از اهل بیت علیهم السلام، تقریبا متفقند که پیامبر اسلام صلی الله علیه واله در بیست و هفتم ماه (رجب) مبعوث گردید و نبوت او، از همان روز شروع شد؛ ولی مشهور میان دانشمندان سنی این است که در ماه رمضان مبعوث شده است...)3 و اگر مراد نزول دفعی باشد، شیعیان هم قبول دارند که قران در ماه رمضان نازل شده است؛ چنان که در قران امده است: ماه رمضان، همان ماهی است که قران در ان نازل شده است4 و در ایه ای دیگر امده است: (ما ان را در شب مبارکی نازل کردیم)5 و در ایه دیگری، ان شب، شب قدر معرفی کرده است؛ اما این که چرا در ماه رمضان نازل شده است، چند دلیل و حکمت می توان برای ان برشمرد:

1. کتاب های اسمانی دیگر نیز در ماه رمضان نازل شده اند و هماهنگی بین ادیان و کتاب های اسمانی می طلبد که تقارن نزول داشته باشند؛ چنان که امام صادق علیه السلام در این باره فرمود: ((تورات) در ششم ماه مبارک رمضان و (انجیل) در دوازدهم و (زبور) در هیجدهم و (قران مجید) در شب قدر نازل گردیده اند).6

2. ماه رمضان، ماه تربیت است و تربیت و پرورش، بدون تعلیم و اموزش صحیح، ممکن نیست؛ از این رو مناسب است که برنامه تربیتی روزه نیز با اگاهی هر چه بیشتر و عمیق تر از تعلیمات اسمانی هماهنگ گردد، تا جسم و جان ادمی را از الودگی گناه شست وشو دهد و به این دلیل، همواره ماه رمضان، ماه نزول کتاب های بزرگ اسمانی و به ویژه قران بوده است.7

3. ماه رمضان، ماه باعظمتی است؛ چنان که خود قران، شب قدر ان را این گونه توصیف می کند: (و تو چه دانی شب قدر چیست؟ شب قدر، بهتر از هزار ماه است)؛8 از این رو، مناسب است که قران با عظمت، در ماه با عظمت و برای امت پیامبری که دارای خلق عظیم است، نازل گردد.

از مطالب گذشته استفاده می شود که قران در ماه رمضان - ان هم در شب قدر - نازل شده است و از ان جا که در شب قدر، سرنوشت انسان ها برای یک سال، برطبق لیاقت ها و شایستگی های انان تعیین می شود، مناسب است که قران، که یک کتاب سرنوشت ساز و هدایت گر است، در شب قدر، یعنی در شب تعیین سرنوشت ها نازل گردد و چه زیباست رابطه میان (قران) و (شب قدر) و چه پرمعنی است پیوند این دو با یکدیگر.9

بنابراین، به این علت که کتاب های اسمانی دیگر، در ماه رمضان نازل شده اند، قران نیز در این ماه نازل شده است و همچنین عظمت ماه رمضان و شب قدر و... می طلبد که قران به عنوان یک کتاب سرنوشت ساز، در شب قدر نازل شود.

1. محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القران (دفتر نشر الکتاب، دوم، 1404) ص 488.

2. ر.ک، ایت الله مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه (تهران: دارالکتب الاسلامیه)، نهم، 1370، ج19، ص 370، به نقل از تفسیر فخررازی.

3. جعفر سبحانی، فروغ ابدیت (قم: نشر عمار، نهم، 1370، ج19، ص 370، به نقل از تفسیر فخررازی.

4. سوره بقره، ایه 185.

5. سوره دخان، ایه 3.

6. سوره قدر، ایه 1.

7. برگرفته از تفسیر نمونه (پیشین) ج 1، ص 635.

8. سوره قدر، ایه 3-2.

9. تفسیر نمونه (پیشین) ج 27، ص 192. 

منبع: سایت اندیشه قم