امام خمینی (ره) در محضر  رمضان   ‌
عالمان ربانی چلچراغ های پر فروغی هستند که در هر عصری در اسمان علم و عمل می‌درخشند و با کسب نور و گرما از خورشید رسالت و امامت‌بر زمینیان تجلی می‌کنند و انان را به سوی منابع نور و برکت دودمان وحی رهنمون می‌سازند و بر بال عرفان ناب محمدی نشانده به مشکات ملکوت عروج می‌دهند. در میان این دین باوران کفر ستیز، چهره محبوب قرن، فقیه تیزبین، سیاستمدار حکیم، فیلسوف، عارف و مفسر ژرف اندیش، امام خمینی قدس‌سره از موقعیتی ویژه برخوردار است. ایشان با عمری که روزها و ساعت‌ها و لحظه‌هایش با مراقبه و محاسبه سپری می‌شد صدها ایه قران را تجسم و عینیت بخشید، او مظهر ارزش‌های قران و اهل‌بیت علیهم‌السلام ‌بود. ماه مبارک رمضان برای امام راحل ارزش خاصی داشت، ایشان در این ماه مبارک ملاقات‌های خود را تعطیل می‌کردند تا بهره بیشتری از برکات این ماه ببرند. می‌فرمودند: )خود ماه رمضان، کاری است‌( لذا کارهای دیگر را کم می‌کردند و بیشتر به دعا و قران می‌پرداختند. در این ماه شعر نمی‌خواندند و نمی‌سرودند و گوش به شعر هم نمی‌دادند و دگرگونی خاصی متناسب با این ماه در زندگی خود ایجاد می‌کردند؛ به‌گونه‌ای که این ماه را سراسر به تلاوت قران مجید، دعا و انجام مستحبات مربوط به ماه مبارک رمضان سپری می‌کردند. غذا بسیار کم می‌خوردند حتی در روزهای بلند و طولانی روزه می‌گرفتند اما وقت افطار و سحر ان قدر کم می‌خوردند که خادمشان فکر می‌کردند اقا چیزی از غذا نخورده.

عبادت و تهجد

از جمله برنامه‌های ویژه امام راحل در رمضان المبارک عبادت و تهجد بود. امام خمینی قدس‌سره، عبادت را ابزار رسیدن به عشق الهی می‌دانستند و به صراحت بیان می‌کردند که: در وادی عشق، نباید به عبادت به چشم وسیله‌ای برای رسیدن به بهشت نگاه کرد. اکثر اشنایان امام نقل می‌کنند که از سن جوانی نماز شب و تهجد جزو برنامه‌هایشان بود. یکی از  اعضای بیت ایشان گفته است: وقتی در ظلمات و تاریکی نیمه شب اهسته وارد اتاق امام می‌شدم معاشقه امام را با خدا احساس می‌کردم و می‌دیدم که با خضوع و خشوعی خاص نماز می‌خواندند و قیام و رکوع و سجود را به‌جا می‌اوردند که حقا وصف ناپذیر بود. با خودم فکر می‌کردم که شب امام حقیقتا لیلت ‌القدر است. این حالات امام نه یک شب و دو شب بلکه یک عمر برقرار بود. یکی از اعضای دفتر ایشان در این باره می‌گوید: پنجاه سال، نماز شب امام ترک نشد، امام در بیماری، در صحت، در زندان، در خلاصی، در تبعید، حتی بر روی تخت‌بیمارستان قلب هم نمازشب خواندند و اگر شبی موفق به نمازشب نمی‌شدند فردایش بسیار ناراحت و محزون بودند. از مرحوم ایت الله مصطفی خمینی قدس‌سره  نقل شده که گفتند: دیدم اقا )امام( در اتاق خود هستند و صدای گریه ایشان بلند است، از مادرم پرسیدم چه شده که اقا گریه می‌کنند؟ مادرم فرمودند: )ایشان در شبی که موفق به نماز شب و راز و نیاز با خدا نشود، چنین حالی را دارد(.  امام توجه خاصی به نوافل داشتند و هرگز نوافل را ترک نمی‌کردند. نقل شده که امام در نجف اشرف با ان گرمای شدید هوا، در ماه مبارک رمضان با این که در سنین پیری بودند؛ تا نماز مغرب و عشاء را به همراه نوافل به‌جای نمی‌اوردند، افطار نمی‌کردند؛ و شبها نیز تا صبح نماز و دعا می‌خواندند و بعد از نماز صبح مقداری استراحت می‌کردند و صبح زود برای کارهایشان اماده می‌شدند. خانم زهرا مصطفوی می‌گوید: راز و نیاز امام و گریه‌ها و ناله‌های نیمه شب ایشان، چنان شدید بود که انسان را بی‌اختیار به گریه می‌انداخت. یکی از برادران پاسدار که محافظ امام بود، نیز می‌گفت: امام شبها معمولا دو ساعت به اذان صبح بیدار بودند. یک شب متوجه شدم که امام با صدای بلند گریه می‌کنند، من هم متاثر شدم و شروع کردم به گریه کردن. یکی از اساتید قم نیز نقل می‌کرد: شبی مهمان حاج اقا مصطفی بودم، ایشان خانه جداگانه‌ای نداشتند و در منزل امام زندگی می‌کردند، نصف شب از خواب بیدار شدم و صدای اه و ناله‌ای شنیدم، نگران شدم که در خانه چه اتفاقی افتاده است؟ ‌حاج اقا مصطفی را بیدار کردم و گفتم ببین در خانه چه خبر است! ایشان نشست و گوش داد و گفت: )صدای اقا )امام خمینی( است که مشغول تهجد و عبادت است( و در ماه رمضان این شب زنده داری و تهجد وضعیت دیگری داشت. ‌یکی از محافظین بیت امام می‌گوید: در یکی از شبهای ماه رمضان، نیمه شب برای انجام کاری مجبور شدم از جلوی اتاق امام گذر کنم، حین عبور متوجه شدم که امام زار زار گریه می‌کردند، هق هق گریه امام که در فضا پیچیده بود، واقعا مرا تحت تاثیر قرار داد که چگونه امام در ان موقع از شب با خدای خویش راز و نیاز می‌کند. اخرین رمضان دوران حیات امام، به گفته ساکنان بیت، از رمضان‌های دیگر متفاوت بود، به این صورت که امام همیشه برای خشک کردن اشک چشمشان دستمالی را همراه داشتند، ولی در ان ماه رمضان حوله‌ای را نیز همراه بر می‌داشتند تا به هنگام نمازهای نیمه شبشان از ان استفاده کنند. یکی از محافظین بیت می‌گوید: در رمضان سال قبل از رحلتشان، بعضی وقت‌ها که به نزد ایشان می‌رفتم، می‌دیدم که قیافه‌شان کاملا بر افروخته است و چنان اشک ریخته‌اند که علاوه بر دستمال، اشکشان را با حوله پاک می‌کردند.   ‌

توجه ویژه به قران

امام خمینی قدس‌سره توجه خاصی به قران داشتند، ‌به طوری که روزی هفت‌بار قران را می‌خواندند. هر فرصتی که به دست می‌اوردند - ولو اندک- قران می‌خواندند. بارها دیده شد که امام حتی در دقایقی قبل از اماده شدن سفره که معمولا به بطالت می‌گذرد، قران تلاوت می‌نمودند. ایشان هم‌چنین بعد از نماز شب تا وقت نماز صبح قران می‌خواندند. یکی از اطرافیان امام می‌گوید: امام در نجف چشمشان درد می‌کرد، به دکتر مراجعه کردند، دکتر بعد از معاینه چشم امام گفت: شما باید چند روزی قران نخوانید و به چشمتان استراحت بدهید !‌ امام خندید و فرمود: دکتر! من چشمم را برای قران خواندن می‌خواهم؛ چه فایده‌ای دارد که چشم داشته باشم و قران نخوانم؟! شما یک کاری کنید که من بتوانم قران بخوانم. یکی از همراهان امام در نجف اظهار می‌کرد که امام خمینی قدس‌سره‌ در ماه رمضان، هر روز ده جزء قران می‌خواندند؛ یعنی در هر سه روز یک دوره قران می‌خواندند. برادران خوشحال بودند که توانسته‌اند دو دوره قران را در ماه رمضان بخوانند، ولی بعد فهمیدند که امام ده دوره قران را ختم کرده‌اند. علاوه بر ان، هر سال چند روز قبل از ماه رمضان، دستور می‌دادند که چند ختم قران برای افرادی که مد نظر مبارکشان بود، قرایت شود.   ‌

توصیه‌هایی از امام خمینی )ره) به مناسبت ماه مبارک رمضان
شما در این چند روزی که به ماه رمضان مانده، به فکر باشید خود را اصلاح کرده، توجه به حق تعالی پیدا نمایید، از کردار و رفتار ناشایسته خود استغفار کنید، اگر خدای نخواسته گناهی مرتکب شده‌اید، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان توبه کنید، زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهید، مبادا در ماه مبارک رمضان از شما غیبتی، تهمتی و خلاصه گناهی سر بزند در محضر ربوبی با نعم الهی و در مهمان‌سرای باری‌تعالی الوده به معاصی باشید.   ‌

شما اقلا به اداب اولیه روزه عمل نمایید و همانطور که شکم خود را از خوردن و اشامیدن نگه می‌دارید، چشم و گوش و زبان را هم از معاصی باز دارید.   ‌

از هم اکنون بنا بگذارید که زبان را از غیبت، تهمت، بدگویی و دروغ نگه داشته، کینه، حسد و دیگر صفات زشت‌شیطانی را از دل بیرون کنید.   ‌

اگر با پایان یافتن ماه مبارک رمضان در اعمال و کردار شما هیچ‌گونه تغییری پدید نیامد و راه و روش شما با قبل از ماه صیام فرقی نکرد، معلوم می‌شود، روزه‌ای که از شما خواسته‌اند محقق نشده است.   ‌

اگر دیدید کسی می‌خواهد غیبت کند، جلوگیری کنید و به او بگویید: ما متعهد شده‌ایم که در این سی روز ماه مبارک رمضان، از امور محرمه خودداری ورزیم؛ و اگر نمی‌توانید او را از غیبت باز دارید، از ان مجلس خارج شوید، ننشینید و گوش کنید، باز تکرار می‌کنم تصمیم بگیرید در این سی روز ماه مبارک رمضان مراقب زبان، چشم، گوش و همه اعضا و جوارح خود باشید.   ‌

توجه بکنید که ماه مبارک را به ادابی عمل بکنید... فقط دعا نباشد دعا به معنای واقعی‌اش باشد.   ‌

منابع:

پا به پای افتاب ج‌1/ برداشت‌هایی از سیره امام خمینی، ج‌3/  سیمای فرزانگان/ روزنامه جمهوری اسلامی، 2 بهمن 64/ امام در سنگر نماز/ هزار و یک نکته حسین دیلمی/ جلوه‌ای از خورشید/ در سایه افتاب/ جهاد اکبر/ روح عرفانی روح الله/ پاسدار اسلام، شماره 100/

مجله  افق حوزه  20 مرداد ماه 1389 شماره 278