ماه رمضان در بین ماه های سال قمری از قداست و جایگاه ویژه ای برخوردار است. ماه رمضان در بین ماه های سال قمری از قداست و جایگاه ویژه‌ ای برخوردار است چنانکه در دعای مخصوص ان می خوانیم: (… و هذا شهر عظمته و کرمته و شرفته و فضلته علی الشهور…؛ و رمضان، ماهی است که او را عظمت و کرامت و شرافت و فضیلت دادی، نسبت به ماه های دیگر). رسول خدا (ص) می فرماید: (اگر کسی در این ماه یک ایه از قران تلاوت کند، ثوابش مثل کسی است که در غیر ماه رمضان، یک بار قران را ختم کرده باشد).

حضرت علی(ع) از پیامبر خاتم (ص) نقل می فرماید: (هیچ مومنی نیست که ماه رمضان را به حساب خدا روزه بگیرد مگر ان که خدای تبارک و تعالی، هفت خصلت را برای او لازم گرداند، هرچه حرام در پیکرش باشد محو و ذوب گرداند. به رحمت خدای عزوجل نزدیک می شود. (با روزه خویش) خطای پدرش حضرت ادم را می پوشاند. خداوند لحظات جان دادن را برای او اسان کند. از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان است. خدای عزوجل از خوراکی های لذیذ بهشتی او رانصیب دهد. و بالاخره خدای عزوجل، برایت و بیزاری از اتش دوزخ را به او عطا فرماید. (پرسش کننده در این حدیث مفصل، عالم یهودی بود) که عرض کرد راست گفتی ای محمد.)

ماه رمضان از برترین ماهها در نزد خداوند است
به طور کلی احکام تکلیفی بر پنج قسم است. واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح. مستحب به عملی گفته می شود که انجام ان خوب ولی لازم و ضروری نباشد و از ترک ان نهی نشده باشد. دعا و استغفار در ماه رمضان، اعمال روزهای ماه رمضان، اعتکاف، تلاوت قران، افطاری و صدقه دادن از جمله اعمال مستحبی در ماه رمضان است.

اعمال مستحبی ماه رمضان و فضیلت ان
۱- دعا و استغفار در ماه رمضان
قال علی بن ابیطالب(ع) (علیکم فی شهر رمضان بکثره استغفار و الدعاء فاما الدعا فیدفع عنکم به البلاء و اما الاستغفار فتمحی به ذنوبکم. بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعای زیاد. اما دعاهای شما دافع بلا از شماست. و اما استغفار شما از بین برنده گناهان است. از وظایف روزه داران در این ماه، دعا و درخواست‌ حوایج از حضرت حق است که بنده احساس نیاز به پیشگاه بی نیاز کرده، و دستهای احتیاج خویش را به درگاه او دراز می‌ کند.

۲- اعمال روزهای ماه رمضان
قال رسول الله (ص): ایها الناس انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکه و الرحمه و المغفره، شهر هو عند الله افضل الشهور، و ایامه افضل الایام و لیالی افضل اللیالی و ساعاته افضل الساعات. ای مردم ماه خدا با برکت و رحمت و امرزش به شما رو کرده است، ماهی است که پیش خدا بهترین ماه است و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است.

۳- اعتکاف در ماه رمضان
قال رسول الله (ص): اعتکاف عشر فی شهر رمضان تعدل حجتین و عمرتین. اعتکاف در یک دهه از ماه مبارک رمضان برابر با ثواب دو حج و دو عمره است. توضیح: طبق روایات رسیده از ایمه معصومین علیهم السلام در ایام و لیالی مقدس مستحب است که هر مسلمانی در صورت امکان دهه اخر ماه مبارک رمضان را در مسجد معتکف شود چرا که پیامبر اکرم(ص) در تمامی عمرش چنین می‌ کرد.

تلاوت قران در ماه رمضان از برترین اعمال
۴- تلاوت قران در ماه رمضان
بهترین اعمال در شبها و روزهای ماه مبارک رمضان، تلاوت قران است. اگر چه تلاوت قران در تمام اوقات ثواب دارد، ولی چون قران در ماه رمضان نازل شده است، از اجر و ثواب ویژه ‌ای برخوردار است چنانچه وارد شده: قال ابو جعفر (ع): (لکل شی‌ء ربیع و ربیع القران شهر رمضان؛ برای هر چیزی بهاری است و بهار قران رمضان است). بنابر این، امتیازات قران به اعتبار نزولش در ماه رمضان از ماه های دیگر بیشتر است. قال رسول الله (ص): من تلافیه ایه من القران کان له مثل اجر من ختم القران فی غیره من الشهور. اگر کسی در این ماه یک ایه از قران تلاوت کند، ثوابش مثل کسی است که در غیر ماه رمضان یک ختم قران کرده است.

۵- افطاری و صدقه دادن در ماه رمضان
(قال الباقر (علیه السلام) یا سدیر، هل تدری ای لیال هذه؟ فقال له نعم. جعلت فداک ان هذه لیالی شهر رمضان فما ذاک؟ فقال له اتقدر علی ان تعتق کل لیله من هذه اللیالی عشر رقاب من ولد اسمعیل؟ فقال له سدیر بابی انت و امی لا یبلغ مالی ذاک، فما زال ینقص حتی بلغ به رقبه واحده فی کل ذلک یقول:(لا اقدر علیه فقال له: افما تقدر ان تفطر فی کل لیله رجلا مسلما؟ فقال له: بلی و عشره فقال له (علیه السلام): فذاک الذی اردت یا سدیر، ان افطارک اخاک المسلم یعدل عتق رقبه من ولد اسماعیل علیه السلام). (امام باقر (ع) از سدیر پرسیدند: ای سدیر! ایا می‌ دانی چه شب هایی است این شب ها؟ سدیر گفت: بلی فدایت گردم این شب ها شبهای ماه رمضان است، مگر این شب ها چگونه است؟ امام (علیه السلام) فرمودند: ایا قدرت داری هر شب از این شب ها ده بنده از فرزندان اسماعیل (ع) را ازاد کنی؟ پس سدیر عرض کرد: پدر و مادرم به فدایت، ثروتم کفاف نمی‌ دهد، پس امام پیوسته تعداد بنده‌ ها را کم کرد، تا رسید به یکی در تمام این ماه. سدیر گفت: قدرت ندارم. پس امام(ع) به او فرمود: ایا قدرت نداری هر شب یک مسلمان روزه‌ داری را افطار دهی؟ سدیر عرض کرد: بلی تا ده نفر را هم می ‌توانم افطاری بدهم. پس امام به او فرمود: ای سدیر همان است که اراده کردی یعنی با افطاری دادن ده روزه ‌دار به ثواب عتق و ازاد کردن ده بنده از اولاد اسماعیل (ع) نایل می ‌گردی).

فضیلت بسیار انجام اعمال مستحبی در ماه رمضان
خداوند انسان روزه ‌دار را بر انچه انفاق می‌ کند در خوردنی ها و اشامیدنی ها محاسبه نمی‌ کند در صورتی که در این امر (اسراف‌) نشود. عن ابی عبد الله علیه السلام: من تصدق فی شهر رمضان بصدقه صرف الله عنه سبعین نوعا من البلاء. هر کس در ماه رمضان صدقه‌ ای بدهد خداوند هفتاد نوع بلا را از او دور می ‌کند.

 منبع : روزه داری در اسلام، ص58 , رحیمی