آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب از جمله روحانیون مبارزی است که نقش مهمی در تاریخ نهضت امام خمینی(ره) به خصوص در شیراز ایفا کرد. این متفکر اسلامی با جلوگیری از راه‌های انحرافی به کنترل خشونت و حفاظت از جامعه پرداخت و در دوران خفقان در جهت ترویج و گسترش دین در جامعه گام های استواری برداشت.

بدون شک بررسی زندگی شهیدان و به خصوص شهدایی که در هسته اولیه نهضت اسلامی حضور داشتند و جریان‌ساز و تاثیرگذار در این انقلاب بودند از اهمیت بسیاری برخوردار است و تبیین ویژگی های برجسته و اخلاقی این بزرگواران گامی مهی در ترویج ارزش های الهی به شمار می رود و می تواند برای جوانانی که سال های نخستین انقلاب اسلامی، حماسه و عرفانِ این استوانه های وارسته اخلاق را درک نکرده اند، جذاب و شنیدنی باشد و چهره حقیقی، این قشر را ارایه کند و سبب تعلق خاطر و الگوگیری بیشتر نسل جوان از آنان شود، آیت الله دستغیب از جمله این شخصیت های موثر در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی بود.

شهید آیت الله سیدعبدالحسین دستغیب شیرازی از چهره های درخشان و تابناک عرصه اخلاق و تهذیب نفس است که زندگانی سراسر مبارزه و صفات اخلاقی برجسته او ارایه کننده الگوی کاملی در بهره گیری از صفات پسندیده و سجایای اخلاقی نیک اوست. ۴۰ سال خدمت ارزنده و تلاش او برای مردم شیراز تا همیشه تاریخ فراموش ناشدنی است، حتی بنیانگذار انقلاب اسلامی در زمان مبارزات این شهید همواره انتظار شنیدن صدای رشادت های چهارمین شهید محراب را داشت. نقش دستغیب در ترویج افکار امام راحل و همراهی با ایشان از آغاز نهضت، برجسته ترین وجه زندگی مبارزاتی او است. روز ۲۰ آذر یادآور عروج عارفه آن مرد سترگ عرصه تهذیب و حماسه است.(۱)

زندگینامه

عبدالحسین دستغیب شیرازی در ۱۲۸۸ خورشیدی در شیراز و در خانواده‌ای روحانی که سالیان طولانی سابقه علم و فضیلت داشتند، پا به عرصه وجود نهاد، پدرش را در نوجوانی از دست داد و در همان به فراگیری دروس مقدماتی پرداخت.

عبدالحسین دستغیب در خانواده ای دینی که بیش از هفت سده اصالت را در پیشینه خود داشت، ردای امامت جماعت را بر دوش انداخت. سال های فقر و مشقت را با صبر سپری کرد تا اینکه در ۱۳۱۴ خورشیدی بعد از تهدید رضا خان و فشارهای سیاسی برای ترک منبر به قصد ادامه تحصیل راهی مکتب علمای بزرگ نجف اشرف شد. سلوک عرفانی در کنار تهجد و زهد او را در ۲۴ سالگی به درجه اجتهاد رساند.(۲)

این عالم انقلابی در کنار برگزاری مجالس مذهبی و سخنرانی و تدریس و تالیف دغدغه مردم و امور مردم را در تارو پود وجودش سرشته بود. تاسیس و بازسازی مساجد و مدارس بسیار از جمله مسجد جامع عتیق شیراز و مدرسه علمیه حکیم برخی از فعالیت های این شهید بزرگوارند. او پس از عمری علم اندوزی و روشنگری و خدمت به بندگان پس از اقامه نماز جمعه در عملیات تروریستی یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق به شهادت رسید و به عنوان سومین شهید محراب نام گرفت.(۳)

آثار علمی

شهید آیت الله دستغیب، حاصل سال ها تلاش و کسب معرفت را در زمینه ایدئولوژی اسلامی، روشنگری افکار جوانان و معارف الهی برای تشنگان حقیقت به رشته تحریر درآورد و آثار گرانسنگی از وی به یادگار مانده است که شامل ده ها جلد کتاب در مباحث مختلف اسلامی و بیشتر در حوزه اخلاق می شود.

برخی از کتاب های شهید مانند گناهان کبیره و معاد در بیش از یک میلیون نسخه منتشر شده اند. معارفی از قرآن، آدابی از قرآن، سرای دیگر، حقایقی از قران، رازگویی، قلب قرآن و معراج و قیامت و... از جمله آثار منتشر شده و برجای مانده از آیت الله دستغیب به شمار می رود. این کتاب ها بیشتر به مسایل مختلف در حوزه های معرفتی اسلام و مکتب شیعه و برخی مباحث علمی اصول و فقه توجه دارند.

کتاب اخلاق اسلامی، مجموعه ای از سخنرانی های شهید پیرامون مسایل اخلاقی و تربیتی است. سادگی قلم و پیشتاز بودن نویسنده در عمل به این معارف دلیل اصلی تاثیر این کتاب در روح و جان مخاطب است. کتاب استعاذه اثر دیگر او به شمار می رود که در آن به مساله پناه بردن به خدا از شر شیطان و شرایط و ارکان آن پرداخته شده است. کتاب داستان های شگفت زمینه ای را برای اندرز گرفتن خوانندگان از سرگذشت دیگران رقم زده است. این کتاب هر داستان با نتیجه اخلاقی و تاثیر گذار خود موعظه ای روشن و راهگشا را به مخاطب هدیه می دهد. گناهان کبیره نیز همان طور که از نامش بر می آید به معرفی و شرح گناهان کبیره پرداخته و افزون بر نهی به عذاب دوزخ نیز اشاره شده است. هر چند به عقیده نویسنده بر اهل تقوا لازم است که از گناهان صغیره نیز دوری کند.(۴)

مبارزات سیاسی شهید آیت الله دستغیب

مبارزات سیاسی شهید از زمان رضاخان آغاز شد. هنگامی که رژیم پهلوی دست به کشف حجاب زد، او به طور آشکار به مخالفت برخاست. تهدیدها و آزار و اذیت رژیم هیچ گونه خللی در اراده او در ادامه مبارزه وارد نمی ساخت و حتی زمانی که او را ممنوع المنبر می کردند، بر روی زمین می نشست و مردم را موعظه می کرد و وقتی مأمورین رضاخان اعتراض می کردند، پاسخ می داد که او را از منبر رفتن منع کرده اند، نه از سخن گفتن بر روی زمین. اوج مبارزات شهید علیه رژیم، زمانی بود که رژیم لوایح ۶گانه و مسایل ایالتی و ولایتی را مطرح کرد که به جنبش سال ۱۳۴۱ و آغاز نهضت امام خمینی (ره) و قیام خونین پانزده خرداد ۴۲ منجر شد.(۵)

در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی توسط دژخیمان پهلوی بازداشت و به تهران تبعید شد. در ۱۳۴۳، نیز برای دومین بار دستگیر و به تهران اعزام و زندانی و سپس تبعید شد. از این تاریخ به بعد که موج خفقان بر جامعه ایران سایه خود را گسترده بود، شهید با زیرکی و پایمردی هر چه تمام تر مبارزات ضد رژیم مردم مسلمان، به ویژه اهالی محترم فارس را رهبری می کرد. در ۱۳۵۶، عوامل رژیم، او را مدتی در منزل خود محصور و تحت نظر داشتند که این اقدام با عکس العمل شدید مردم انقلابی شیراز رو به رو شد و رژیم مجبور به عقب نشینی شد. در طول این مقطع از مبارزات بود که آیت الله دستغیب، به همراه چهارتن دیگر از علما اعلامیه ای صادر و محمدرضا پهلوی را از سلطنت خلع کردند. شهید دستغیب، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به نمایندگی از مردم استان فارس در نخستین مجلس خبرگان انتخاب و در همین ایام بنا به درخواست مردم و به فرمان امام(ره) به عنوان امام جمعه شیراز منصوب شد.(۶)

سرانجام آیت الله دستغیب

این عالم مجاهد و مبارز، سرانجام در۲۰ آذر ۱۳۶۰ خورشیدی در مسیر مسجد برای اقامه نماز جمعه شیراز به وسیله منافقان کوردل به شهادت رسید و لقب سومین شهید محراب را از آن خویش ساخت.

پ‍ی نوشت:

۱. گلشن ابرار، جمعی از نویسندگان، قم، نشر معروف، چاپ اول، ۱۳۷۹ ش، ج۲، ص۸۷۴.

۲. قلب سلیم، عبدالحسین دستغیب، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۱ ش، ص۸۶۳.

۳. لاله محراب، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، قم، ۱۳۸۰ ه.ش، ص۴.

۴. یادواره شهید محراب آیت اللّه دستغیب، سیدمحمدهاشم دستغیب، انتشارات یاسر، بی جا، ۱۳۶۱ ش، ص۱۲.

۵. اخلاق اسلامی، عبدالحسین دستغیب، نشر محراب و نشر سعادت، بی جا، چاپ دوم، ۱۳۶۱ ش. ص۱۰.

۶. رویدادها، دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه، چاپ اول، ۱۳۷۰ ش، ج۲، ص۱۵۳.