پژوهش های متعددی درباره تاثیرات منفی استفاده از شیوه هایی مانند آرایش، عمل های زیبایی و ... به منظور افزایش زیبایی ظاهری انجام شده است، که همه ما کم و بیش از نتایج آنها آگاهیم.

در این مطلب می خواهیم به بررسی تاثیر مثبت استفاده از عوامل تأثیرگذار بر زیبایی بر سلامت روان بپردازیم و روی دیگر سکه را نیز ببینیم. عوامل متعددی می توانند در زیبایی ظاهری افراد تأثیر بگذارند که در این بخش به مهمترین آنها اشاره می کنیم.

مو

نتایج پژوهش های متعدد نشان داده است که کم شدن و فقدان مو باعث کاهش احساس رضایت و بهزیستی و اعتماد به نفس می شود. کاهش تمام یا بخشی از موها که گاهی نشانه سرطان یا بیماری های دیگر است این پیام را می رساند که فرد بیمار است یا در شرایط جسمی و روحی نامطلوبی به سر می برد. از دست دادن مژه و ابرو که پوشاندن آن به مراتب دشوارتر است می تواند برای فرد دردناکتر باشد.

البته این خود مو نیست که مسئله ساز است بلکه نقش فقدان آن در ایجاد خود پنداره بدنی نامطلوب باعث ایجاد ناراحتی در افراد می شود. از نظر تاریخی مو همیشه نشانه ثروت و پایگاه اجتماعی بوده است. رنگ، فر، اکستنشن (افزودن مو) نشانه میزان پولی است که فرد می تواند برای آن هزینه کند. مو می تواند راحت ترین گزینه برای ایجاد تغییر در چهره نیز باشد. با تغییر حالت و رنگ مو می توان نشانه های میانسالی را پنهان کرد.

آرایش

آرایش چه با هدف استتار و چه زیبایی، قرن هاست که توسط هر دو جنس استفاده می شود. روان شناسی آرایش بر فواید آن و نقش آن در ایجاد اعتماد به نفس و بهبود وضعیت عاطفی و بهزیستی تاکید دارد. عمل آرایش کردن که به طور فیزیکی با افزودن مواد رنگی و هنر تزیین صورت می گیرد می تواند باعث ایجاد احساسات خوشایند و لذت شود. تحقیقات روان شناسی به نام «کوریچی» در سال 2008 نشان می دهد که آرایش با دو هدف صورت می گیرد: استتار یا پوشاندن عیب ها و یا آرایش به منظور زیباتر شدن.

در مورد کسانی که از فونداسیون و کرم های پوشاننده آرایشی استفاده می کنند اضطراب بیشتری گزارش شده است اما کسانی که از مواد دیگر آرایشی برای زیباتر کردن خود استفاده می کنند عزت نفس، خودپنداره مثبت و تأثیرگذاری بیشتری داشته اند. آرایش در دختران نوجوان یک نوع تشریفات است و نقش مهمی در زندگی آنها ایفا می کند چرا که آنها به این وسیله از کودکی خود متمایز می شوند. این نوع آرایش شکلی نمادین دارد و گاهی شبیه سازی بزرگسالی است و نقش مهمی در شکل گیری و ساختار هویت خود دارد.

لباس

حتی اگر کسی آرایش نداشته باشد یا از زیور آلات استفاده نکند، لباس هایش نقش مهمی در زندگی او بازی می کنند. «توماس کارلایل» نظریه پرداز لباس معتقد است که لباس در نشان دادن جامعه و فرهنگ نقش بسزایی دارد. کارلایل لباس را به عرصه علم وارد کرد. در نظریه او نقش لباس در عرصه فرهنگ و تجربیات انسانی مهم و قابل توجه است و نشانه سنت، ارزش ها، ایدئولوژی و حتی جایگاه هیجانی افراد است. لباس بخش مهمی از زندگی روزمره ما است و نقش مهمی در تولید لذت و سرخوشی و سعادت و حتی نشان دان اخلاقیات ما دارد. جمله معروف «کینان» در مورد لباس «ما در لباس هایمان زندگی می کنیم» بیانگر اهمیت آن است .

تزیینات بدنی

تزئینات بدنی شامل تاتو، گوشواره و انواع پیرسینگ می شود. در گذشته روان شناسی بیشتر به آثار مخرب این نوع تزئینات و آسیب شناسی آن می پرداخت اما امروزه مواردی از تأثیر مثبت آن بر تجربه های خوشایند و ایجاد بهزیستی نیز گزارش شده است. تاتو ابتدایی ترین و باستانی ترین هنر تزئینی بدن است و در تمام اقوام و فرهنگ ها پیشینه ای طولانی دارد. هزاران سال است که مردم از تزیین پوست برای زیبایی بهره می گیرند. کلمه تاتو از زبان تاهیتی به معنی سوراخ سوراخ شدن گرفته شده است و سالیان سال است که بشر از آن به منظور بیان هیجانات مثبت استفاده کرده است. مانند نشان دادن شجاعت در جنگ، رتبه در گروه، سن و وضعیت تأهل. انواع مختلف تاتو امروزه رواج فراوانی پیدا کرده است. تاتوی آماتور به اشکال ساده ای مانند قلب و گل گفته می شود.

انواع دیگری از تاتو، مانند تاتوی فرهنگی که الگوی خاصی از عناصر فرهنگی فرد را به نمایش می گذارد، تاتوی آرایشی که گاهی اجزای صورت مانند ابرو و لب را تغییر می دهد و تاتوی پزشکی که برای از بین بردن یا همرنگ کردن آثار جراحت به کار می رود نیز وجود دارد. تاتو می تواند وسیله ای برای بیان هویت فردی، عقاید و باورها یا وابستگی به گروه اجتماعی خاص باشد. ما در اینجا به اثرات مثبت تزییات بدنی پرداختیم و توصیه می شود که خواننده در مورد عواقب منفی آن مانند ایجاد عفونت و بیماری هشیار باشد. پاک کردن تاتو که امروزه مرسوم است نیز می تواند دردناک بوده و باعث عواقب ناخوشایند شود.

جراحی زیبایی

امروزه آمار جراحی های زیبایی چند برابر شده است. برای مثال 30 درصد از دانشجویان حداقل یک عمل زیبایی داشته اند. 33 درصد اعضای خانواده ای داشته اند که عمل جراحی زیبایی داشته است و 60 درصد کسی را می شناسند که جراحی زیبایی انجام داده است. انگیزه جراحی های زیبایی گاهی نقص و ناهمگونی اعضا است ولی در موارد بسیاری نقص و بدشکلی وجود ندارد و اعمال زیبایی به دلایل روانی صورت می گیرد. در مورد تأثیر مخرب جراحی های زیبایی بر وضعیت مالی و سلامت افراد در گذشته پژوهش های بسیاری صورت گرفته، بنابراین ما در اینجا به اثرات مثبت آن در شکل گیری تصویر مثبت از خود می پردازیم. اعمال جراحی زیبایی که به رضایت فرد منجر می شوند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی ایفا می کنند. رضایت از نتیجه عمل در افراد مختلف متفاوت است.

پژوهش ها نشان می دهد که کسانی که شکل یک عضو را تغییر داده اند (مثل جراحی بینی)، رضایت بیشتری از کسانی دارند که بخشی از چهره را دستکاری می کنند (مانند کشیدن پوست). طبیعی است که هر چه فرد نگاه واقع بینانه تری به عمل زیبایی داشته باشد و انتظارات معقول تری از نتایج این عمل داشته باشد پس از آن رضایت بیشتری کسب می کند.

همان طور که پیش تر ذکر شد، اگر چه ما در این گفتار به بررسی تأثیرات مثبت عوامل موثر در زیبایی ظاهری مانند آرایش، تاتو و اعمال زیبایی بر روان افراد پرداختیم، اما این گفته به معنای تأیید این اعمال نیست. پژوهش های متعددی درباره اثرات منفی استفاده از این شیوه ها به منظور افزایش هیجانات مثبت و بهبود کیفیت زندگی انجام گرفته است که باید نتایج آنها را نیز مد نظر قرار دهیم.

منبع: ماهنامه سپیده دانایی