روزنامه جمهوری اسلامی / همزمان با شروع اعتراضات در ایران، با کاهش چشمگیر سرعت اینترنت و فیلتر برخی پلتفرم‌ها بویژه اینستاگرام و واتسا‌پ مواجه شدیم و حال پس از گذشت چندین هفته همچنان معلوم نیست که این رویکرد چه زمانی تغییر خواهد کرد. این وضعیت، بیش از همه، افرادی را تحت فشار مضاعف قرار داده که کسب و کارشان را در این بستر فراهم کرده‌اند.
براساس آمارهای موجود فیلترینگ به کسب و کارهای خُرد آنلاین آسیب جدی زده که برآورد شده در آمد نزدیک به ۹ میلیون ایرانی تحت الشعاع فلیترینگ قرار گرفته و برخی از کارشناسان هم در این زمینه به ظرفیت رشد اقتصادی از دست رفته بخاطر فیلترینگ اشاره دارند.
فضای مجازی امروز به یکی از پدیده‌های جدید اجتماعی تبدیل شده و در دسترس مردم قرار دارد و قطعا طی سال‌های آتی هم بطور قابل ملاحظه‌ای پیشرفت خواهد کرد.
فیلترینگ و محدودسازی فضای مجازی در درازمدت به نفع جامعه و به نفع هر کشوری نیست.اگر بخواهیم مردم را تحت فشار قرار داده تا نتوانند نظرات و خواسته‌های خود را ابراز کنند، ممکن است نتیجه عکس بدهد و نارضایتی‌ها بیشتر خواهد شد.
بنابراین با پدیده جدید اجتماعی به هیچ عنوان نمی‌توان بطور سلبی برخورد کرد، اینکه فکر کنیم می‌توانیم محدودیت ایجاد کنیم، درست نیست زیرا روزی تکنولوژی به روز‌تری می‌آید که همه اینها را دور زده و خنثی می‌کند. اما آنچه مهم است، باید استفاده از این پدیده فرهنگ سازی شوند و مردم به حدی از رشد و بلوغ برسند که استفاده صحیح را به خوبی یاد بگیرند.

 فیلترینگ

عده کمی ممکن است درشرایط خاصی بخواهند ازاین تکنولوژی سوءاستفاده کنند که بایدموردی ومقطعی آنها را کنترل و مهار کرد زیرا در درازمدت محدود کردن تکنولوژی یا فیلترینگ نمی‌تواند به نفع جامعه باشد.
متاسفانه باید اذعان کرد از زمانی که فیلترینگ در کشور اعمال شد، آمار استفاده از فیلترشکن‌ها به سرعت افزایش پیدا کرد و حتی مراجعه به سایت‌هایی که به صورت معمول مردم مراجعه‌ای به آن‌ها نداشتند، بیشتر شد. البته وقتی چنین حرکتی اتفاق افتاده، اینترنت بین الملل در مقطعی یا قطع شد و یا سرعت آن را کاهش یافت که از قبل این اقدام اکثر افراد و یا شرکت‌هایی که کسب و کار و فعالیتشان مرتبط با اینترنت بودند و بسیاری از آن‌ها اشتغالزایی داشتند، دچار مشکل شدند.
البته شاید بتوان پذیرفت که بصورت مقطعی و در شرایط بحرانی قابل پذیرش باشد که فیلترینگ انجام شود اما اگر یک رویه طولانی شود عوارض و عواقبی را به همراه خواهد داشت، به هر حال دولت هم وقتی در زمینه‌های مختلف از جمله حقوق شهروندی قولی به مردم می‌دهد باید برای تحقق آن تلاش و آنرا اجرایی و عملیاتی کند چرا که ااگر محقق نشود اعتماد مردم به دولت کاهش پیدا خواهد کرد.
حال که تا حدودی اعتراضات خیابانی فروکش کرده برخی به نظر می‎رسد برخی از مسئولین سیاسی و فرهنگی از جمله نمایندگان مجلس بر ضرورت رفع فیلترینگ فضای مجازی تاکید می‌کنند.
مثال مشخص در این زمینه اظهارات امام جمعه مشهد است که با چرخشی نمایان لزوم بهره مندی از فضای مجازی را یادآور شده وگفته:دشمن، فضای مجازی و تجهیزات دیجیتالی را ابزار مبارزه با دین و اسلام قرار داده است وجوانان متدین باید بااستفاده ازهمین ابزار وارد میدان جنگ با دشمن شوند و فقط نظاره گر نباشند.
حجت الاسلام سید احمد علم الهدی افزوده:هم اینک نیز حکم جهاد،یک حکم عمومی است وهرکسی به فضای مجازی دسترسی دارد باید در این فضا به دفاع از دین بپردازد و با دشمن مبارزه کند.نباید فضای مجازی را فیلترکرد تا محتوای تولیدی دشمن دیده نشود بلکه باید با تولید محتوای دینی، دشمن را در این شبکه‌ها مستاصل کرد. علم الهدی اضافه کرده: حذف پست‌های ارزشی افراد در شبکه‌های مجازی به معنای شکست دشمن است و همه باید در این جهاد عمومی وارد میدان شوند.
محمد مهاجری فعال رسانه‎ای اصولگرا در واکنش به سخنان جدید علم الهدی گفته: این سخنان جناب علم‌الهدی انصافاً تحسین‌برانگیز،منطقی، خردورزانه و دارای دلیل محکم است. واگذاردن فضای مجازی به دشمن، از طریق طرح صیانت یا هر اسم دیگر اشتباه بزرگی است که چهره‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در تئوری، و وزارت قطع ارتباطات در عمل مرتکب آن شدند. فیلترینگ هیچ منفعتی برای هیچکس ندارد و همان‌گونه که آقای علم‌الهدی گفته است عملاً دست خودی‌ها را هم برای مبارزه فرهنگی و سیاسی با دشمن می‌بندد. امروز حتی این استدلال که چون در اینستاگرام، آموزش خرابکاری می‌دهند بهانه‌ای برای فیلترینگ نیست؛ زیرا براساس آمار ارائه‌شده حدود ۹۰ درصد از کسانی که با تلفن همراه به اینترنت وصل می‌شوند از فیلترشکن استفاده می‌کنند. بنابراین آنهایی که فضای مجازی را وسیله اهداف ضدِمردمی و ضدِامنیتی می‌‌خواهند،راه دور زدن فیلترینگ را بلدند و به هر طریق ممکن به آن دست پیدا می‌کنند.
*قالیباف: انتقال از پلتفرم‌های خارجی به داخلی با کار دستوری امکان‌پذیر نیست
رئیس مجلس هم با اشاره به اقدامات انجام شده برای توسعه شبکه ملی اطلاعات گفت: قطعا انتقال کاربران و کسب و کارها از یک پلتفرم خارجی به داخلی با کار دستوری امکان پذیر نیست و باید با انجام تسهیل‌گری و ایجاد انگیزه بستر این انتقال را فراهم کنیم.
قالیباف اضافه کرد: ازسوی دیگر تضمین امنیت کاربران بسیار مهم است، اخیرا رئیس قوه قضاییه آیین‌نامه‌ای را براساس فتوای رهبری در خصوص صیانت از اطلاعات کاربران به همه دستگاه‌های نظارتی ابلاغ کرده است.
وی تصریح کرد: اگر پلتفرم داخلی با سرعت و با امنیت باشد قطعا همه نیز ترجیح می‌دهند که از پلتفرم داخلی استفاده کنند. ازسویی دیگر در حوزه پیام رسان‌ها یک موضوع حائز اهمیت است دسترسی به بخش خارجی برای برخی از حوزه‌ها مانند دانشگاه و تجار حائز اهمیت است. می‌خواهیم پلت‌فرم‌های داخلی ارتقاء یافته و انگیزه لازم برای انتقال کاربران به آنها فراهم شود.

 فیلترینگ

*عضو هیات رئیسه مجلس: پیگیر هستیم که فیلترینگ برداشته شود
احمد نادری عضو هیات رئیسه مجلس هم از تلاش رئیس مجلس برای برداشتن فیلترینگ خبر داده است.
به گفته این نماینده تهران، قالیباف به نمایندگی از مجلس پیگیر رفع فیلتر اینستاگرام و واتساپ است و بحث‌های جدی مطرح شده که باید فیلترینگ برداشته شود.
نادری افزوده: ما هم معتقدیم بخشی از کسب و کارها در اینستاگرام است اما بحث ما چیز دیگری است مبنی بر این‌که فیلتر به این شکل جواب نمی‌دهد و باید سیاست جدیدی اتخاذ کرد.
جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت در مجلس هم با بیان اینکه فیلتر فضای مجازی با تصمیم مقامات امنیتی بوده و افزود: به نظرم تا زمان برگشت آرامش به جامعه، برخی شبکه‌های اجتماعی که بسترهای آشوب در آنجا شکل می‌گیرد، بطور موقت فیلتر شوند. رشیدی کوچی ادامه داد: درحال حاظر فضای متشنج و ناآرام به سمت فضای آرامش درحال حرکت است، امیدوارم بحث مسدود شدن شبکه‌ها مجددا مورد بررسی قرار بگیرد. او افزود: ریاست مجلس و تعداد زیادی از نمایندگان متفق القول بر عدم فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی تاکید دارند.
جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده تربت جام نیز در این باره در توئیتی نوشت: کاهش سرعت اینترنت و فیلتر نمودن برخی سایتهای پر مخاطب فضای مجازی جز آسیب گسترده به اقتصاد دیجیتال و ایجاد مشکلات بیشتر برای کار روزانه مردم حاصلی ندارد. وزارت ارتباطات یا هر نهاد مسئول تصمیم گیر دیگر که این امر را انجام داده؛ لازم است در این تصمیم غیرکارشناسی تجدید نظر کند.
متولی رسمی فضای مجازی در کشور وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و هر اتفاقی در این فضا بوجود اید قاعدتا باید با نظر و یا هماهنگی این وزارتخانه باشد.
وزیر ارتباطات درباره محدودیت‌های اینترنتی و فضای مجازی گفته: همانطورکه پیشتر مراجع ذی‌صلاح در رسانه‌ها اعلام کردند برخی از پلتفرم‌ها در ایام اعتراضات خیابانی بستر خود را کاملا در اختیار مخلان آرامش مردم قرار دادند که همین رفتار آنها زمینه ایجاد خسارت‌های اخیر را به وجود آورد و مراجع ذی‌ربط را نهایتا به این تصمیم رساند که برخی محدودیت‌ها را اعمال کنند.
زارع پور افزود: رفع محدودیت‌های اعمال شده نیز به طور طبیعی زمانی اتفاق خواهد افتاد که مراجع ابلاغ‌کننده به تشخیص برسند.
زارع‌پور تصریح کرد: وزارت ارتباطات تمام تلاش خود را میکند تا مشکلات موجود بر سر راه مردم و کسب‌وکارها را برای انجام امورات روزمره خود در مقطعی زمانی کنونی را ضمن تقویت ظرفیت سرویس‌ها و سکوهای داخلی کاهش دهد و مردم مسئله‌ای جهت برقراری ارتباطات روزانه خود دچار چالش نشوند.
نعناکار کارشناس حقوقی هم اعمال محدودیت برای فضای مجازی را، بویژه که کسب‌وکارها در آن حضور دارند، خلاف قانون دانسته و ایجادکننده این محدودیت را ملزم به پرداخت خسارت واردشده به کاربران و کسب‌وکارها می‌خواند.
وی توضیح می‌دهد: از نظر حقوقی، حقوق شهروندی و همچنین حقوق تجارت الکترونیکی، مخصوصا ماده ۷۸ قانون تجارت الکترونیکی، اگر براساس نقص و ضعف سیستم‌های دولتی و خصوصی، بخش خصوصی متضرر شود عامل این مشکلات باید خسارت را جبران کند و قانون هم فرقی میان بخش خصوصی و دولتی نگذاشته است.
این کارشناس معتقد است یکی از دلایلی که درحال حاضر این پلتفرم‌ها مسدود هستند ضعف سیستم‌های رصد و پایش داده است. او این ادعای خود را چنین توضیح می‌دهد: چون نهادهای مربوطه نمی‌توانند داده‌ها و محتوای مجرمانه را پایش کنند و به هر نحوی جلوی آن را بگیرند، کل پلتفرم را دفعتا و بدون اعلام قبلی مسدود کرده‌اند.
به گفته وی، با توجه به اینکه این مسدودسازی بدون اعلام قبلی بوده، قطعاً باید مراجع مربوطه جبران خسارت کنند. همچنین اعمال محدودیت و مسدودیت در هر سطحی که باشد باید از قبل اعلام شود تا هم کاربرها و هم کسب‌وکارها را برای مهاجرت به پلتفرم داخلی یا بین‌المللی دیگری آماده کنند.
جمشیدیان کارشناس اقتصادی هم می‌گوید: براساس نظرسنجی انجام‌شده،در بازه زمانی فیلترینگ، ۴۸ درصد شرکت‌ها اعلام کردند بیش از ۵۰ درصد کاهش فروش داشتند.
دبیر سازمان نظام صنفی یارانه‌ای استان تهران به ضرر و زیان شرکت‌ها هم اشاره کرده و افزود: حدود نیمی از کسب‌ و کارهای ما اعلام کردند روزانه بالای ۵۰ میلیون تومان ضرر داشته‌اند که ناشی از کاهش فروش بوده است. چیزی حدود یک‌پنجم اعلام کردند که بین ۱۰۰ میلیون تا ۵۰۰ میلیون متضرر شده‌اند.
در نهایت اینکه اگر هدف محدود سازی در استفاده از فضای مجازی باشد، قطعا فناوری‌های جدیدی خواهند آمد که مردم از راه‌های دیگر از آن استفاده می‌کنند، چون تکنولوژی‌ محدودیت ندارد و هر روز و هر ساعت پیشرفت می‌کند.لذا بهتر این است که به سمت فرهنگ سازی استفاده درست و معقول از فضای مجازی برویم، در مقابل اگر نارضایتی مردم را به حدی بالا ببریم و به ناچار به صورت دائم آن‌ها را از دسترسی آزاد به اطلاعات محروم کنیم، پذیرفتیم گسستی بین دولت و مردم به وجود آمده و این نیز نتیجه خوبی را نخواهد داشت.
*براساس آمارهای موجود فیلترینگ به کسب و کارهای خُرد آنلاین آسیب جدی زده که برآورد شده در آمد نزدیک به ۹ میلیون ایرانی تحت الشعاع فلیترینگ قرار گرفته و برخی از کارشناسان هم در این زمینه به ظرفیت رشد اقتصادی از دست رفته بخاطر فیلترینگ اشاره دارند
*فیلترینگ و محدودسازی فضای مجازی در درازمدت به نفع جامعه و به نفع هر کشوری نیست.اگر بخواهیم مردم را تحت فشار قرار داده تا نتوانند نظرات و خواسته‌های خود را ابراز کنند، ممکن است نتیجه عکس بدهد و نارضایتی‌ها بیشتر خواهد شد
*آنچه مهم است، باید استفاده از این پدیده جدید اجتماعی، فرهنگ سازی شوند و مردم به حدی از رشد و بلوغ برسند که استفاده صحیح را به خوبی یاد بگیرند
*قالیباف: انتقال از پلتفرم‌های خارجی به داخلی با کار دستوری امکان‌پذیر نیست
*عضو هیات رئیسه مجلس: پیگیر هستیم که فیلترینگ برداشته شود
*احمد نادری:قالیباف به نمایندگی از مجلس پیگیر رفع فیلتر اینستاگرام و واتساپ است و بحث‌های جدی مطرح شده که باید فیلترینگ برداشته شود
*جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت در مجلس: درحال حاظر فضای متشنج و ناآرام به سمت فضای آرامش درحال حرکت است، امیدوارم بحث مسدود شدن شبکه‌ها مجددا مورد بررسی قرار بگیرد
*جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده تربت جام: کاهش سرعت اینترنت و فیلتر نمودن برخی سایتهای پر مخاطب فضای مجازی جز آسیب گسترده به اقتصاد دیجیتال و ایجاد مشکلات بیشتر برای کار روزانه مردم حاصلی ندارد
*وزیر ارتباطات: رفع محدودیت‌های اعمال شده در فضای مجازی به طور طبیعی زمانی اتفاق خواهد افتاد که مراجع ابلاغ‌کننده به تشخیص برسند
*جمشیدیان کارشناس اقتصادی: براساس نظرسنجی انجام‌شده،در بازه زمانی فیلترینگ، ۴۸ درصد شرکت‌ها اعلام کردند بیش از ۵۰ درصد کاهش فروش داشتند