«ابومحمد عسگرخانی» استاد برجسته دانشگاه تهران از نظریه‌پردازان حوزه روابط بین‌الملل محسوب می‌شد که بر اثر کرونا در ۲۹ شهریور ۱۴۰۰ درگذشت.

در این مطلب به شکلی گذرا زندگی و فعالیت‌های علمی و پژوهشی دکتر «ابومحمد عسگرخانی» مورد بررسی قرار گرفته است.

تولد و تحصیلات

عسگرخانی متولد سال ۱۳۳۰ بود. وی بعد از اخذ مدرک دیپلم ریاضی، در رشته کارشناسی ادبیات آمریکایی و انگلیسی به تحصیل پرداخت و کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل را از دانشگاه وبستر ایالت میزوری، سنت لوئیس دریافت کرد و سپس مدرک دکتری روابط بین‌الملل را از دانشگاه کوئینز کانادا گرفت.  

حاصل تلاش‌های دکتر عسگرخانی دفاع از گفتمان انقلاب اسلامی در سیاست خارجی و بین‌المللی و پرورش شاگردانی در این حوزه بود

فعالیت‌های علمی

دکتر عسگرخانی فعالیت‌های علمی و دانشگاهی خود را سال‌ها در دانشگاه‌ها و موسسات علمی و پژوهشی داخلی و خارجی پی‌گیری کرد و حاصل تلاش او دفاع از گفتمان انقلاب اسلامی در سیاست خارجی و بین‌المللی و پرورش شاگردانی در این حوزه بود. از جمله مهمترین مسئولیت‌های علمی و دانشگاهی این چهره برجسته می‌توان به استادی دانشگاه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ریاست دپارتمان حقوق و روابط بین‌الملل گروه تحصیلات تکمیلی بین‌المللی در دانشگاه آزاد اسلامی، ریاست مرکز مطالعات بین‌المللی در دانشگاه تهران، مدیریت دپارتمان پژوهش دانشگاه تهران، فعالیت به عنوان استاد مدعو دانشگاه روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران، تدریس در دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه امام حسین(ع) و نیز در دانشکده لیدنِ دانشگاه وبستر، ترجمه پرونده‌های بین‌المللی و امور مربوطه برای اداره خدمات حقوقی بین‌المللی تهران، فعالیت به عنوان مترجم دپارتمان مطبوعات و رسانه‌های گروهی، دبیرکلی موسسه پژوهش و مطالعات بین‌المللی تهران و ... اشاره کرد.

مسئولیت‌های اجرایی

مشاور حقوقی شرکت پتروشیمی ایران (IPCC) وزارت نفت، رییس مطالعات منطقه‌ای گروه روابط بین‌الملل (SIR) وزارت امور خارجه ایران، رئیس مطالعات ایالات متحده - اروپا در مرکز مطالعات استراتژیک شورای مصلحت‌اندیشی، مشاور حقوقی سفارت ایران در کانادا، مشاور حقوقی سفارت ایران در لاهه، مشاور سازمان بازرسی وزارت امور خارجه، مشاور حقوقی اداره حقوقی در (پارلمان ایران) مرکز تحقیقات، مشاور کمیسیون اسلامی حقوق بشر ۲۰۰۳، مشاور حقوقی در داوری بین‌المللی، مشاور حقوقی شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی، وکیل و مشاور حقوقی شرکت خط کشتیرانی ایران (IRJSL) و ... از جمله سمت‌هایی اجرایی دکتر عسگرخانی است.

دکتر عسگرخانی مصائب ملت‌های خاورمیانه را دارای دو منشا می‌دانست؛ یکی مصیبتی که بیرونی و ناشی از قدرت‌های بزرگ است و دیگری به خاطر بلوک‌های قدرت در داخل منطقه 

تالیفات

دکتر عسگرخانی به صورت تخصصی بر روی معاهدات بین‌المللی، امنیت بین‌الملل، حوزه انرژی هسته‌ای و سازمان ملل  تحقیق و پژوهش می‌کرد. به همین دلیل کتاب‌ها و مقالاتش نیز در همین حوزه‌هاست. از جمله مهمترین تالیفات او می‌توان به «رژیم‌های بین‌المللی» اشاره کرد. در زمره دیگر تالیفات او «همکاری و منازعه در رژیم‌های بین‌المللی فضای ماوراء جو»، «سیاست خارجی چین در برابر آمریکا» و ... جای می‌گیرد.

دیدگاه‌ها

دکتر عسگرخانی معتقد بود «قدرت‌های بزرگ بی‌میل نیستند که جنگی دیگر در منطقه روی دهد به مانند کاری که در دهه ۱۹۸۰ میان ایران و عراق کردند». «آن‌ها در شرایط کنونی می‌خواهند منابع ایران و عربستان به تحلیل برود. در دهه ۱۹۸۰ دستاورد در این بود که هر ۲ طرف ضعیف شوند اما در اینجا دستاورد دیگری را دنبال می‌کنند». او پیش‌بینی می‌کرد «آینده منطقه خاورمیانه آینده‌ای است که برای منطقه پیامدهای سنگینی خواهد داشت.»

او برخلاف استدلال‌های سنتی درباره دولت‌های خاورمیانه معتقد بود «حاکمیت‌های کشورهای منطقه خاورمیانه حاکمیت‌های مقتدری نیستند، حاکمیت‌های قدرتمندی نیستند، حاکمیت‌هایی هستند که به اصطلاح بلوک‌های قدرت در آنها موثر است، حاکمیت‌ها در مقابل آن بلوک‌های قدرت کاملا ضعیف هستند. این بلوک‌های قدرت کاملا مرتبط هستند با قدرت‌های بزرگ یک کشور». پس مصیبت ملت‌های خاورمیانه را دارای دو منشا می‌دانست یکی «مصیبتی که بیرونی است و قدرت‌های بزرگ هستند و دیگری مصیبت داخلی که بلوک‌های قدرت در داخل منطقه هستند»

در چنین شرایطی دکتر عسگرخانی بهترین نسخه‌ای که برای کشورهای خاورمیانه تجویز می‌کرد تا از این وضعیت خارج شوند، این بود که «در داخل خودشان ائتلاف‌هایی تشکیل دهند. ائتلاف‌ها بین بلوک‌های قدرت حاکمیت و دیگر بلوک‌ها و گروه‌ها»

درگذشت

سرانجام استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران در ۲۹ شهریور ۱۴۰۰ بر اثر ابتلا به بیماری کرونا چشم از جهان فروبست.