ابومحمد عسگرخانی یکی از استادان برجسته روابط بین‌الملل و از صاحبنظران در زمینه امنیت و رژیم‌های بین المللی بود که توانست آثار فاخری همچون رژیم‌های بین‌المللی از خود برجای بگذارد.

ابومحمد عسگرخانی از استادان برجسته دانشگاه تهران، بعد از اخذ دیپلم ریاضی وارد دانشگاه پارس تهران شد و در رشته کارشناسی ادبیات آمریکایی و انگلیسی به تحصیل پرداخت، سپس کارشناسی ارشد رشتۀ روابط بین الملل را از دانشگاه وبستر ایالت میزوری، سنت لوئیس دریافت کرد. این استاد فرهیخته در ۱۳۳۰ خورشیدی دکتری روابط بین‌الملل را از دانشگاه کوئینز کانادا دریافت کرد و حتی کاندید دکتری حقوق در دانشگاه گرونینگن، هلند شد. پایان نامه مقطع دکتری عسگرخانی با عنوان استیلا، رقابت و سازش: دیوان دعاوی ایران – آمریکا به عنوان یک رژیم بین المللی در حل تعارض در نظریه و عمل: بر اساس قوانین آنسیترال بود.

فعالیت‌های اجرایی

عسگرخانی در طول عمر خود علاوه بر استادیار روابط بین الملل در دانشکده حقوق و علوم سیاسی، مسوولیت های اجرایی گوناگونی را بر عهده داشت که از جمله آنها می‌توان به  مشاور حقوقی شرکت پتروشیمی ایران (IPCC)، وزارت نفت، رییس مطالعات منطقه ای، گروه روابط بین الملل (SIR)، وزارت امور خارجۀ ایران، رییس مطالعات ایالات متحده - اروپا در مرکز مطالعات استراتژیک، شورای مصلحت اندیشی، رییس دپارتمان حقوق و روابط بین الملل، گروه تحصیلات تکمیلی بین المللی در دانشگاه آزاد اسلامی، رییس مرکز مطالعات بین المللی در دانشگاه تهران، رییس دپارتمان پژوهش دانشگاه تهران، عضو فرعی دانشگاه روابط بین الملل وزارت امور خارجی ایران، مدرس در دانشگاه امام صادق، مدرس در دانشگاه امام حسین، مدرس در دانشگاه آزاد اسلامی، برگزاری R.A.s و T.A.s در دانشگاه کویینز، مدرس در دانشکده لیدنِ دانشگاه وبستر،  مشاور حقوقی سفارت ایران در کانادا، کارشناس حقوقی و مترجم در BILS، دیوان دعاوی ایران – آمریکا، هلند، مشاور حقوقی سفارت ایران در لاهه، مترجم پرونده های بین المللی و امور مربوطه برای ادارۀ خدمات حقوقی بین المللی تهران، مترجم دپارتمان مطبوعات و رسانه های گروهی، دبیرکل مؤسسه پژوهش و مطالعات بین المللی تهران، مشاور سازمان برای بازرسیِ وزارت امور خارجه، مشاور حقوقیِ اداره حقوقی در (پارلمان ایران) مرکز تحقیقات، مشاور کمیسیون اسلامی حقوق بشر ۲۰۰۳، همکاری در پژوهش در مؤسسه دانمارکی حقوق بشر (آگوست-ژانویه ۲۰۰۳)، وکیل دادگستری سیستم قضایی ایران، مشاور حقوقی در داوری بین المللی، مشاور حقوقیِ شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی و وکیل و مشاور حقوقی شرکت خط کشتیرانی ایران (IRJSL) اشاره کرد.

فعالیت‌های علمی و دانشگاهی

حوزه تخصص وی معاهدات بین المللی، امنیت بین الملل و مباحث سیاسی با تمرکز بر حوزه انرژی هسته ای، سازمان ملل و ان پی تی بود. به همین دلیل بسیاری از آثار وی در خصوص مباحث سیاسی و روابط بین الملل بوده است. از جمله این آثار و مقالات می‌توان به رژیم های بین المللی  سازش و همکاری در دیوان دعاوی ایران – آمریکا ... در داوری بین المللی، سازمان ملل متحد: گذشته، حال و آینده " در ایران،  رژیم بین المللی حقوق بشر در دیدگاه اسلامی، داوری نامنظم، مخلوط، خصوصی و بین المللی (پروژۀ ملی، نظریه های منع از راه ارعاب و تهدید)، خلع سلاح و کنترل تسلیحات بین المللی در سیاست دفاعی، نظریه رژیم در ایران، ایران در نظم نوین جهانی، تأثیر و قانونی بودن تحریم های اقتصادی فراملی، کنوانسیون منع تکثیر سلاح های هسته ای، معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای و ازدیاد سلاح های هسته ای در هند و پاکستان، مادۀ ۳۳ منشور ملل متحد و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات تهران، نظریه های مشروعیت، رژیم های حقوقی مدیترانه ای و شکست ضمنی معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای و کنوانسیون منع تکثیر سلاح های هسته ای در ایران اشاره کرد. وی همچنین عضو هیات تحریریه فصلنامه علمی راهور بود.

کشورهای خاورمیانه در داخل خودشان ائتلاف هایی تشکیل دهند

این استاد برجسته در ۱۳۹۵خورشیدی در گفت وگویی در خصوص آینده منطقه و تمایل قدرت های بزرگ برای ایجاد جنگ گفت: اگر از بعد قطب بندی به قضیه نگاه کنیم، خواهیم دید که قدرت های بزرگ بی میل نیستند که جنگی دیگر در منطقه روی دهد به مانند کاری که در دهه ۱۹۸۰ میان ایران و عراق کردند در حقیقت آن جنگ یک تبانی آشکار میان آمریکا و شوروی بود، ۲ بلوک قدرت در آن دوره می خواستند یک جنگ بلند مدت فرسایشی میان ایران و عراق روی دهد تا این ۲ کشور قدرتمند مسلمان تضعیف شده و منابع شان تحلیل رود. در بحران سوریه وقتی با نگاهی کلان و البته عمیق بنگریم درمی یابیم که ایران همچنان یک پای دیگر این سناریو است و پای دیگر آن این بار بجای عراق، عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی قرار دارند.

در جریان جنگ هشت ساله میان ایران و عراق شاهدیم که در نهایت پس از تضعیف و کاهش قدرت ۲ کشور، قدرت های بزرگ یک رژیم تراس بین ایران و عراق که به آن رژیم ترک مخاصمه می گوییم، برقرار کردند اما در شرایط کنونی آنها قصد برقراری چنین رژیمی را ندارند. بلکه همچنان می خواهند منابع ایران و عربستان به تحلیل برود. در دهه ۱۹۸۰ دستاورد در این بود که هر ۲ طرف ضعیف شوند. اما در اینجا دستاورد دیگری را دنبال می کنند.

به این ترتیب من آینده ای را که می بینم، آینده ای هست که برای منطقه پیامدهای سنگینی خواهد داشت. شما نگاه کنید که یکدفعه ترکیه به این طریق ناآرام می شود و اردوغان به یکباره بیدار می شود. ولی ماجرای ترکیه تمام نشده است، ماجرای عراق تمام نشده است، ماجرای سوریه نیز. بنابراین من علت این امر را در سطح قطب ها می بینم و نیز در سطح داخلی کشورها.

برخلاف آنچه استدلال سنتی است که کشورهایی که در منطقه هستند، حاکمیت های خودکامه دارند اما برعکس؛ حاکمیت های کشورهای منطقه خاورمیانه حاکمیت های مقتدری نیستند، حاکمیت های قدرتمندی نیستند، حاکمیت هایی هستند که به اصطلاح بلوک های قدرت در آنها مؤثر است، حاکمیت ها در مقابل آن بلوک های قدرت کاملاً ضعیف هستند. این بلوک های قدرت کاملاً مرتبط هستند با قدرت های بزرگ یک کشور.

بلوک های قدرت منبع تغذیه های قدرت سخت و قدرت نرم و قدرت هوشمندشان کاملاً از جامعه هست. این بلوک های قدرت از جامعه تغذیه می کند. از جامعه تغذیه می کند و جلوی حاکمیت را می گیرند و مرتبط هستند با خداوندگان قدرت در جهان، همان هایی که حکمرانی جهانی می کنند. در نتیجه مصیبتی که ملت های خاورمیانه دارند، ۲ نوع مصیبت است، مصیبتی که بیرونی است و قدرت های بزرگ هستند و مصیبت داخلی که بلوک های قدرت در داخل منطقه هستند. بنابراین بهترین کاری که کشورهای خاورمیانه می توانند انجام دهند تا از این مشکلات خارج شوند، این است که در داخل خودشان ائتلاف هایی تشکیل دهند. ائتلاف ها بین بلوک های قدرت حاکمیت و دیگر بلوک ها و گروه ها.

خاموشی

سرانجام این استاد صاحب نام روابط بین‌الملل در ۲۹ شهریور ۱۴۰۰ بر اثر ابتلا به بیماری کرونا دیده از جهان فروبست. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در پیامی ضمن درگذشت این استاد فرهیخته نوشت: جناب آقای دکتر ابومحمد عسگرخانی در موضوع مذاکرات هسته ای نظراتی منحصر بفرد و با نگاه ویژه بر مقوله امنیت ملی  کشور داشت. از ایشان آثار علمی فاخری بجا مانده است. اینجانب در دوره کارشناسی ارشد و دکتری روابط بین الملل افتخار آموختن از محضرشان را داشتم. ارتحال این استاد فرهیخته و خدوم را به جامعه علمی کشور، اساتید، کارکنان، دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و خانواده معزز ایشان، صمیمانه تسلیت می گویم.