افشین شاعری
  ایرنا- همه‌گیری جهانی کرونا همچنان با خیزهای مکرر به راه خود ادامه می‌دهد. این ویروس تاجدار برای بقای خود، جان سختی می‌کند تا آنان که با خوش خیالی از پایان کرونا خبر می‌دادند، ترمز بی‌احتیاطی را بکشند. خیز جدید افزایش آمار مبتلایان به کرونا بیانگر بیدارشدن دوباره غول کروناست.

همه‌گیری جهانی کرونا که از دسامبر(آذرماه) ۲۰۱۹ با شناسایی نوع جدیدی از این ویروس در چین شکل گرفت و در مارس(اسفندماه) ۲۰۲۰ شیوع آن از سوی سازمان بهداشت جهانی تائید و اعلام شد، هنوز ادامه دارد.
تاکنون حدود ۵۶۲ میلیون نفر در دنیا به بیماری کووید۱۹ مبتلا شده‌ و بیش از ۶ میلیون و ۳۷۴ هزار نفر بر اثر آن جان باخته‌اند. در ایران نیز از اوایل اسفند ۱۳۹۸ وجود این ویروس در کشور تائید شد و بنابر اعلام رسمی وزارت بهداشت تاکنون ۷ میلیون و ۲۵۲ هزار نفر به این بیماری مبتلا شده و ۱۴۱ هزار و ۴۴۴ نفر در ایران بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.

یکی از ویژگی‌های شیوع کرونا، حرکت سینوسی آن است؛ یعنی روند هر خیز آن ابتدا با افزایش تعداد مبتلایان سرپایی شروع می‌شود، بعد از حدود دو تا سه هفته، روند افزایشی تعداد بیماران بد حال و بستری مشاهده می‌شود و دو تا سه هفته بعد از آن روند افزایشی موارد فوتی‌ها به اوج می‌رسد؛ به این ترتیب با قله‌های متعدد نمودار حرکت این ویروس مواجه هستیم که هر کدام یک نمودار زنگوله‌ای شکل را نشان می‌دهد

نمودار حرکت کرونا در ایران نشان می‌دهد که تاکنون ۶ پیک مهم و اصلی رخ داده است. هر یک از این پیک ها یک زنگوله از نمودار است که در یک بازه زمانی مشخص دو تا چهار ماهه طول کشیده است. 
 پیک اول کرونا از ابتدای اسفند ۹۸ با اعلام اولین موارد ابتلا و مرگ در قم شروع شد و تا اردیبهشت ۹۹ ادامه داشت. پیک دوم کرونا بلافاصله بعد از آن و از خرداد ۹۹ با بازگشایی زودهنگام اماکن عمومی شروع و تا شهریور همان سال ادامه داشت.
پیک سوم کرونا نیز بلافاصله از اواخر شهریور ۹۹ شروع شد و تا دی ۹۹ تداوم یافت. سه پیک سخت و جانفرسا در اولین سال پاندمی، زمانی که خبری از واکسن نبود و تمرکز توصیه‌ها بر رعایت اصول بهداشتی مثل ماسک زدن، شست و شوی دست‌ها و رعایت فاصله فیزیکی بود.

فروکش کردن آمار مبتلایان و مرگ کرونا در یک بازه زمانی کوتاه به هیچ‌وجه نشانه پایان و خاموشی کرونا نیست و این احساس می‌تواند به سهل‌انگاری و بی‌خیالی مردم و مسئولان، کاهش رعایت اصول بهداشتی و تردد در واکسیناسیون منجر شده و تشدید موج‌های بعدی را باعث شودپیک چهارم کرونا از فروردین ۱۴۰۰ شروع شد و تا نیمه‌ خرداد ادامه داشت. بلافاصله پس از کاهش موارد ابتلا در پیک چهارم در اواسط خرداد، دوباره روند افزایشی کرونا در کشور این بار با سویه خطرناک دلتا مشاهده شد که پیک پنجم را رقم زد، دوره‌ای که سخت‌ترین پیک کرونایی را به وجود آورد.
آمار رسمی مرگ روزانه مبتلایان از مرز ۷۰۰ نفر هم گذشت و مدام رکورد می‌زد. پیک ششم نیز با سویه امیکرون از بهمن ۱۴۰۰ در ایران شکل گرفت و با وجود خفیف‌تر بودن علایم آن و کمتر بودن میزان مرگ و میر، به علت سرایت بالاتر آن نسبت به سویه‌های قبلی اکثر مردم ایران را مبتلا کرد.

با فروکش کردن سویه امیکرون در اوایل سال ۱۴۰۱ اما تا حدی فضا عوض شد و نوعی احساس خلاصی از کرونا و پایان آن در بین مردم و برخی مسئولان احساس می‌شد. حتی گاهی برخی مسئولان از مهار کرونا سخن می‌گفتند اما واقعیت این است که فروکش کردن آمار مبتلایان و مرگ کرونا در یک بازه زمانی کوتاه به هیچوجه نشانه پایان و خاموشی کرونا نیست و این احساس می‌تواند به سهل انگاری و بی‌خیالی مردم و مسئولان، کاهش رعایت اصول بهداشتی و تردد در واکسیناسیون منجر و تشدید موج‌های بعدی را باعث شود. اتفاقی که در ایران افتاده است و با افزایش تعداد مبتلایان به وضوح پیک هفتم کرونا آغاز شده است.

موج هفتم آغاز شده، عادی‌انگاری را کنار بگذاریم

«دکتر حمید سوری»متخصص اپیدمیولوژی به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: افزایش آمار موارد ابتلا به کرونا به وضوع شروع پیک جدید این بیماری را در کشور نشان می‌دهد. از ماهها پیش کارشناسان و متخصصان همه‌گیر شناسی به مسئولان هشدار می‌دادند که وضعیت کرونا شکننده است اما متاسفانه عده‌ای با شتاب زدگی و با استناد به اینکه در برخی روزها آمار فوتی کرونا در کشور صفر شده است فریب آمار را خوردند و به دنبال برگزاری جشن پایان کرونا بودند و از خاموشی همه‌گیری صحبت می‌کردند. در حالی که اپیدمی کرونا خاموش نشده بود. اپیدمی زمانی خاموش می‌شود که حداقل دو دوره معادل ۲۸ روز، هیچ موردی از ابتلا به کرونا نداشته باشیم؛ به شرطی که بیماریابی قوی داشته باشیم و فقط به موارد مراجعه کننده اکتفا نکنیم.

وی می‌افزاید: مدیریت کرونا سه مولفه یا سه ضلع دارد که شامل مردم، مسئولان و رفتار ویروس است. ویروس کرونا برای بقای خود ممکن است جهش یا تغییراتی داشته باشد که هنوز برای بشر ناشناخته است. نمی‌توانیم درباره آینده رفتار ویروس کرونا پیش بینی دقیقی داشته باشیم بنابراین کشورهای موفق در مدیریت کرونا برای کاهش آسیبب‌های این همه‌گیری بر مدیریت رفتار مردم و اقدامات دولت‌ها تمرکز دارند. اینکه مدام از کشورهایی که وضعیت بدتر از ایران دارند و مدیریت ناکارآمدی داشته‌اند صحبت کنیم و خودمان را با آنها مقایسه کنیم درست نیست. باید به کشورهایی که موفق عمل کردند نگاه کنیم و خودمان را با آنها مقایسه کنیم.
از ماهها پیش برخی کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی با روند افزایشی کرونا مواجه شده بودند و اکنون این موج به غرب آسیا رسیده است و روند افزایشی مبتلایان کرونا در بسیاری از کشورهای منطقه از جمله عراق، کویت، عربستان، امارات، بحرین و ایران دیده می‌شودمتخصص اپیدمیولوژی ادامه می‌دهد: کارشناسان از دو ماه پیش نسبت به خوش بینی، ساده‌انگاری و عادی‌سازی شرایط کشور در مقابله با کرونا هشدار می‌دادند و اعلام خطر می‌کردند  اما بسیاری از مسئولان این هشدارها را کمتر توجه کردند و می‌گفتند امیدواریم که چنین نشود و مساله جدی گرفته نشد.

وی می‌گوید: بی‌توجهی به هشدارها، فرصت‌ها را از دست داد اما هنوز هم می‌توان با اقداماتی جلوی خسارتهای بیشتر را گرفت. رفتار ویروس کرونا قابل پیش بینی نیست. اکنون پیک جدید کرونا شروع شده است، انتظار اولیه این است که اگر این موج جدید به علت شیوع دو زیرواریانت امیکرون باشد، پیک هفتم کرونا قله پایین‌تری نسبت به پیک‌های قبلی داشته باشد البته مدت زمان پیک هم مهم است . با این حال نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که با جهش جدید ویروس مواجه نمی‌شویم و باید برای هر شرایطی آمادگی داشته باشیم.

سوری می‌افزاید: از ماهها پیش برخی کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی با روند افزایشی کرونا مواجه شده بودند و اکنون این موج به غرب آسیا و از جمله ایران رسیده است و روند افزایشی مبتلایان کرونا در بسیاری از کشورهای این منطقه از جمله عراق، کویت، عربستان، امارات، بحرین و ایران دیده می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: ضعف‌ها و مشکلات زیادی در مدیریت کرونا وجود دارد از جمله اینکه تعداد تست‌های روزانه شناسایی موارد ابتلا بسیار اندک است و وضعیت واقعی همه‌گیری کرونا را در کشور نشان نمی‌دهد. نظام بیماریابی نداریم. با وجود انجام واکسیناسیون در  کشور در ماههای گذشته هیچ گزارش دقیقی درباره میزان اثربخشی واکسن‌ها اعم از واکسن‌های خارجی و به خصوص واکسن‌های داخلی نداریم.

متخصص اپیدمیولوژی می‌گوید: در مورد واکسن‌های موجود تفاوت میزان اثربخشی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است و تفاوت زیادی بین آنها نیست البته هیچ کدام از واکسن‌های تولید داخل هنوز تاییدیه بین المللی ندارند. با این حال مساله مهم این است که از آخرین واکسیناسیون گسترده همگانی علیه کرونا حدود ۶ ماه می‌گذرد. اکنون میزان ایمنی‌زایی این واکسن‌ها به حداقل ممکن رسیده است و ضرورت دارد  همه مردم باید بعد از ۶ ماه دز یادآور واکسن کرونا را تزریق کنند.مردم دز یادآور تزریق کنند

سوری می‌افزاید: باید هر چه سریعتر مردم به انجام واکسیناسیون ترغیب شوند البته برای اقناع مردم به حضور در مراکز واکسیناسیون باید به فرهنگ و ذهنیت آنها درباره واکسیناسیون توجه کنیم. باید حق انتخاب در نوع واکسن برای مردم وجود داشته باشد در عین حال گزارش شفافی درباره اثربخشی واکسیناسیون در دوره‌های قبلی به مردم داده شود، اطلاعاتی که متاسفانه حتی در اختیار کارشناسان و محققان نیز قرار داده نشده و در بسیار مواقع محرمانه قلمداد می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: مساله بسیار مهم سخنانی است که برخی مسئولان به غلط درباره وضعیت کرونا در کشور مطرح می‌کنند و به عادی انگاری و بی‌توجهی به رعایت پروتکل‌ها دامن می زنند. به طوری که اکنون میزان رعایت پروتکل‌ها از جمله زدن ماسک و فاصله‌گذاری به حداقل ممکن و زیر ۴۰ درصد رسیده و بسیار اندک است و این تصور در مردم به وجود آمده که خطر کرونا بر طرف شده و جدی نیست.

متخصص اپیدمیولوژی می‌گوید: مشکل بسیار مهم دیگر اشکالات کارشناسی و غیر علمی بودن اطلاعات وزارت بهداشت درباره رنگ بندی شهرهاست که متاسفانه بر مبنای میزان بستری بیماران است. شاخصی که به هیچ‌وجه گویای وضعیت کرونا در کشور نیست و باید اصلاح شود. حدود ۲۰ نوع شاخص برای گزارش رنگ بندی وجود دارد. به عنوان مثال شاخص بیماریابی و وضعیت ابتلا در بین بیماران سرپایی می‌تواند یکی از معیارها باشد.
سیاست عادی انگاری کرونا یک اشتباه استراتژیک در مدیریت همه‌گیری کووید۱۹ بود که باعث شد مردم توجه کمتری به اعمال محدودیت‌های کرونا داشته باشند
سوری می‌افزاید: بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا قرار بود تست سرلوژی با حدود ۵ میلیون نمونه برای بررسی وضعیت ایمنی ایرانیان علیه کرونا انجام شود اما انجام نشد و اکنون اطلاعات کافی درباره میزان ایمنی مردم علیه کرونا نداریم. هزینه این کار در مقایسه با هزینه‌های گزاف و اعلام نشده درمان بیماران با داروهای کم اثر، در حالی که هنوز کرونا داروی اختصاصی ندارد ناچیز است اما نمی‌دانیم چرا انجام نشد.

وی  ادامه می‌دهد: سیاست عادی انگاری کرونا اشتباه استراتژیک در مدیریت همه‌گیری کووید۱۹ بود که سبب شد مردم توجه کمتری به اعمال محدودیت‌های کرونا داشته باشند. اکنون در تابستان ۱۴۰۱ هستیم و در حالی که مردم خسته شده‌اند، به راحتی نمی‌توان آن‌ها را قانع کرد که محدودیت‌های سختگیرانه سالهای ۱۳۹۹ یا ۱۴۰۰ را بپذیرند.

کرونا ادامه دارد

دکتر «حسین کرمانپور» پزشک عمومی می‌گوید: کاهش رعایت اصول بهداشتی به بالا رفتن موج کرونا و اوج گیری موج جدید کمک می‌کند. اما آنچه در این میان از هر علتی مهمتر است از بین رفتن اثر واکسیناسیون و کاهش سطح ایمنی بدن افراد بعد از گذشت ۴ ماه از واکسیناسیون است. بر اساس اصول علمی بهترین زمان اثربخشی واکسن‌های کرونا حدود ۴ ماه است. نیمه دوم سال ۱۴۰۰ با افزایش واردات واکسن و اطلاع رسانی که قبل از پیک امیکرون انجام شد. تقریبا اکثریت جمعیت ایران واکسن زدند. و از اوایل دی ماه تا اواخر بهمن و اسفند شاهد بهترین زمان پاسخگویی ایرانیان در مواجهه با ویروس کرونا بودیم.

وی می‌افزاید: اکنون در مورد اکثریت مردم ایران بیش از چهار ماه از زمان واکسیناسیون گذشته و سطح ایمنی مردم رو به کاهش گذاشته است و زمان آن رسیده که مردم دز یادآور واکسن کرونا را تزریق کنند.

کرمانپور ادامه می‌دهد: باید بدانیم که پاندمی کرونا به این زودی‌ها تمام نمی شود و موج‌های سینوسی آن تا چند سال آینده وجود دارد. باید به زندگی مسالمت‌آمیز با این ویروس عادت کرد و تا زمان پایان کرونا اصول بهداشتی، ماسک زدن، رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و تکرار دزهای یادآور واکسن کرونا را انجام داد تا با کمترین میزان خسارت‌های انسانی دوران پاندمی را پشت سر بگذاریم.