برخی از متخصصان، محققان و دست اندرکاران حوزه سلول‌درمانی و ژن‌درمانی در کشور معتقد هستند که رگولاتوری (کنترل و هدایت بر پایه قاعده، اصل، روش یا قانون و تنظیم مقررات) یکی از چالش‌های اصلی توسعه این حوزه در زمینه تجاری‌سازی و استفاده از سلول‌درمانی (سل تراپی) در درمان بیماران کشور است.

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، دکتر رضا ملک زاده رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارشی و کبد بیمارستان شریعتی در «دومین جشنواره تحقیقاتی سلول درمانی و خون ساز برتر ایران» که در بیمارستان شریعتی برگزار شد، با اشاره به فعالیت های تحقیقاتی انجام شده در خصوص ژن درمانی روی بیماران پیوند کبد اظهار داشت: ژن درمانی یک تحول عظیم در علم پزشکی خواهد بود.

وی با بیان اینکه چالش های زیادی در این حوزه وجود دارد، ادامه داد:‌ اراده قوی سیاسی باید وجود داشته باشد تا افراد روی ژن درمانی سرمایه گذاری کنند، ‌اگر ژن درمانی را در کشور توسعه ندهیم، در آینده بیماران ما به خارج از کشور می روند.

ملک زاده گفت: هنوز نتوانستیم مسوولان کشور را قانع کنیم که برای این حوزه سرمایه گذاری کنند و در حال تلاش هستیم که مرکز ژن درمانی بیمارستان شریعتی را که طراحی شده است، راه اندازی کنیم تا یک امید جدیدی شود برای درمان بیمارانی که در این زمینه نیاز به درمان دارند.

کوچک شدن خانواده‌ها، سلول‌درمانی را با مشکل مواجه می‌کند

دکتر محمد واعظی رییس پژوهشکده آنکولوژی، هماتولوژی و سل تراپی بیمارستان شریعتی با تاکید بر اینکه کوچک شدن خانواده‌ها، سلول‌درمانی را با مشکل مواجه می‌کند، گفت: سلول درمانی در اندیکاسیون های خاص بیشتر نمود پیدا می کند. در حال حاضر در بیمارستان شریعتی پیوند مغز استخوان صورت می گیرد اما روند نمونه گیری برای پیوند مغز استخوان با توجه به کوچک شدن خانواده ها به تدریج با مشکل مواجه می شود.

وی افزود: با ادامه این روند، بیماران مجبور به استفاده از سلول های جایگزین از خارج کشور می شوند که هزینه های زیادی را نیز برای بیماران و نظام سلامت کشور به دنبال دارد. 

رییس پژوهشکده آنکولوژی، هماتولوژی و سل تراپی بیمارستان شریعتی گفت:‌ تنظیم رگولیشن ها و نظارت بر آنها رسالتی که برعهده همه دستگاه های فعال در این زمینه است که باید از اطلاعات جامعه علمی به عنوان جامعه آگاه در این زمینه در سیاستگذاری ها استفاد شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه هماهنگی و همراهی مراکز پژوهشی با سازمان صنعت، معدن و تجارت در این زمینه الزامی است، افزود:‌ با توجه به مشکلات این حوزه در خصوص سلول درمانی نیز این ارتباط باید سریعتر شکل گیرد. 

وی در خصوص این جشنواره گفت: در این دوره از جشنواره در نظر گرفتیم علاوه بر تقدیر از تحقیقات برتر، از این ظرفیت استفاده کنیم تا همه کسانی که در حوزه سلول درمانی چه در درمان و پژوهش فعال هستند، دور هم جمع شوند و یک همفکری در خصوص کارهایی که درحال انجام است، داشته باشند و ظرفیت های موجود در این حوزه شناسایی و ارایه شود. این کار باعث می شود از موازی کاری ها کاسته شده و در این رشته نوپا ولی با سابقه طولانی هم افزایی اتفاق بیفتد و جلو برویم.

واعظی ادامه داد: در زمینه سرطان در همه فیلدها، سل ترابی رونق پیدا کرده است، در زمینه تحقیقات سرطان دیده شده که شیمی درمانی تا یک زمانی اثربخشی دارد ولی ‌فناوری نانو کمک می کند تا شیمی درمانی عوارض کمتر و اثربخشی بهتری داشته باشد و به درمان های هدفمند کمک می کند تا شرایط بیماران بهتر شود.

تجاری‌سازی سلول‌درمانی نیازمند توجه 

دکتر رامین صرامی فروشانی رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی نیز در این جشنواره اظهار داشت: جهاد دانشگاهی بحث توسعه فناوری را به عنوان سیاست راهبردی در پیش گرفته است و همین راهبرد را در پژوهشکده سرطان معتمد نیز در دستور کار خود قرار داده ایم.

وی با بیان اینکه در حوزه توسعه فناوری های پیشرفته سلول درمانی تلاش های زیادی صورت گرفته است و با حضور پروفسور قوام زاده در پژوهشکده سرطان معتمد، نقطه عطفی در فعالیت های این مجموعه حاصل شده است، افزود: در این پژوهشکده هشت پروژه فناورانه را در دست انجام داریم و یکی از بالاترین بودجه های پژوهشی جهاد دانشگاهی به این پروژه های مهم تزریق شده است که این مساله بخاطر حضور و اعتمادی است که به پروفسور قوام زاده وجود دارد.

رییس کمیته سلول درمانی و فناوری های نوین پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یادآور شد: در خصوص  سلول درمانی در کشور باید این نکته را گفت که در حوزه پیوند مغز استخوان بسیار عالی عمل شده است و حتی به واسطه پروفسور قوام زاده در سطح بین المللی نیز جایگاه خوبی داریم اما به رغم اینکه در حوزه سلول درمانی با توجه به اینکه از ظرفیت خوب علمی برخوردار هستیم، در این حوزه به مارکت (تجاری سازی) و ارایه محصول به بالین بیمار کارهای مطلوب انجام نشده است.

صرامی فروشانی با اشاره به اینکه بحث اصلی در توسعه این حوزه رگولیشن‌ها هستند، گفت:‌ در وزارت بهداشت کمیته سلول درمانی ایجاد شده و قرار است در این کمیته جمعی از بهترین متخصصان با تشکیل کارگروه، به دنبال تعیین سیاست ها، رگولیشن ها و تخصیص درست منابع در این بخش باشند و امیدواریم تلاش ها به نتیجه مطلوب برسد.

بالندگی سلول‌درمانی در گرو مدیریت صحیح

علیرضا بیگلری عضو دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این جشنواره در خصوص چالش های حوزه سلول درمانی افزود: ما در کشور دانش فنی خوبی داریم اما نکته اصلی مدیریت است و مهمتر از آن القای این نیاز به سیاستگذاران کشور است.

وی بیان کرد: سیاستگذاران ما نمی دانند که اگر امروز روی سلول درمانی سرمایه گذاری صورت نگیرد، این تکنولوژی، تکنولوژی گرانی است و مردم معطل نخواهند ماند که عزیزانشان روی دستشان بماند و برای درمان به مراکز خارج از کشور مراجعه می کنند. 

نبود زیرساخت‌های مناسب برای مطالعات سلول‌درمانی 

جمشید حاجتی عضو دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با اشاره به اینکه عدم ارتباط ساختارمند محققان کشور با همدیگر ناشی از توسعه نیافتگی کشور است و در این زمینه با چالش مواجه هستیم، گفت:‌ توسعه نیافتگی نتیجه ضعف مدیریت کلان است؛ ‌مدیریت کلانی که بتواند اجزا را به هم وصل کند، در کشور نداریم.

وی اظهار داشت: فقدان زیرساخت مناسب برای مطالعات پیش بالینی، ‌هزینه قابل توجه مطالعات سلول درمانی، ضعف حمایت ها و وقفه ناشی از پاندمی کرونا از جمله چالش هایی است که در این حوزه وجود دارد.

دومین دوره جشنواره تحقیقات برتر سلول‌های بنیادی و خون‌ساز ایران، جایزه پرفسور اردشیر قوام زاده به همت انجمن هماتولوژی و انکولوژی ایران و با همکاری پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی و بیمارستان شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران امروز پنجشنبه در تالار شهید پیرویان بیمارستان شریعتی با معرفی سه طرح برتر و تقدیر از آنها برگزار شد.

اردشیر قوام زاده پزشک ایرانی، فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی) متولد ۱۳۱۹ در تهران است. وی نخستین کسی است که عمل پیوند مغز استخوان را در ایران انجام داده‌ است. وی در سال ۱۳۸۹ به عنوان استاد ممتاز دانشکده علوم پزشکی تهران برگزیده شد. همچنین در سال ۱۳۹۰ به عنوان برترین پژوهشگر جهان در زمینه سرطان و بیماری‌های خونی برگزیده شد. همچنین پروفسور قوام زاده یکی از برگزیدگان دومین دوره جایزه علمی علامه طباطبایی بنیاد ملی نخبگان در سال ۱۳۹۱ است. او در سال ۱۳۹۴ به عنوان محقق برگزیده رتبه نخست علوم بالینی و سلامت جشنواره رازی انتخاب شد.

وی اکنون به عنوان عضو هیات علمی و استاد گروه داخلی در بخش خون و انکولوژی بیمارستان شریعتی مشغول به کار است.