«طراحی زیست بوم ملی اشتغال» در دولت سیزدهم برای نخستین بار، نقشه‌ای بسیار منسجم از تعامل حلقه‌های مختلف ترسیم کرد که علاوه بر ایجاد اشتغال می‌تواند به کاهش بیکاری کمک کند.

روزنامه ایران ۲۸ بهمن از طراحی زیست بوم ملی اشتغال گزارش می‌دهد: حالا اگر حرکت قطار زیست بوم ملی اشتغال تسریع شود و شتاب گیرد بخش قابل ملاحظه‌ای از جاماندگان اشتغال و بیکاران را سوار خواهد کرد.

زیست بوم ملی اشتغال، پایه اصلی برای پیگیری ایجاد متوسط یک میلیون فرصت شغلی در سال است که دو الزام، شامل تکنیک‌ها و روش‌های ایجاد اشتغال و ایجاد هماهنگی در سطح کلان میان همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها برای عملیاتی شدن سند و زیست بوم ملی اشتغال را دارد. این زیست بوم دارای دو گروه مخاطب جامعه بیکار و گروه دوم کسانی که شغل شایسته، پایدار یا رسمی ندارند، است. در این برنامه به دستور رئیس‌جمهور مقرر شده برنامه‌های استانی و شهرستانی در راستای زیست بوم ملی اشتغال هرچه سریعتر توزیع و هماهنگی کامل میان دستگاه‌ها برای عملیاتی شدن آن فراهم شود.

به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکنون بیش از ۷۱ دستگاه دولتی، حاکمیتی و تشکل‌های مردمی در زیست بوم ملی اشتغال جانمایی شده‌اند که استقبال خوبی نیز از این طرح شده است.

حجت‌الله عبدالملکی همچنین زمانی که هفتم دی ماه برای پاسخ به یکی از نمایندگان به مجلس رفته بود گفته بود، به‌رغم آن که هنوز موتور اشتغال گرم نشده، باید بگویم که در همین چند ماهی که دولت سیزدهم آغاز به کار کرده، ۲۱۷ هزار فرصت شغلی در سامانه وزارت کار به ثبت رسیده که ۱۱۳ هزار فقره از این موارد دارای بیمه تأمین اجتماعی است.

وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی که از عملکرد دولت سیزدهم در حوزه اشتغال به مجلس ارائه می‌داد، همچنین اشاره کرده بود که دولت سیزدهم زیست‌بوم اشتغال ایران را تثبیت کرده درحالی‌ که تا پیش از این چنین شرایطی را نداشتیم و دستگاه‌ها در زمینه اشتغال به‌صورت مجزا و جزیره‌ای کار می‌کردند.

فعالیت جزیره‌ای به این معنا که هر کدام از این ۷۱ دستگاهی که در زیست بوم اشتغال جایگاه خاصی برایشان تعریف شده و در تعامل با یکدیگر و زنجیره وار به یکدیگر متصل می‌شوند تا پیش از این هم برنامه‌هایی برای اشتغال داشتند اما فعالیت‌هایشان در یک نظام هماهنگ تعریف نشده بود بنابراین به هدف مشترکی نمی‌رسید و حالا قرار است «با هدایت، کمک و حمایت بخش دولتی، جریان‌های مردمی، دانش‌پژوهانی از خود مردم، کارگران، کارفرمایان و کارآفرینان در زیست بوم ملی اشتغال ایفای نقش کنند.»

نکته اساسی در طراحی زیست بوم ملی اشتغال ایجاد شرایطی است که قطعات مختلف مانند یک جورچین در کنار هم قرار بگیرند و تصویری واقعی را از کاهش بیکاری به نمایش بگذارند.

زیست بوم ملی اشتغال نیازمند گفتمان‌سازی و اطلاع‌رسانی

محمود کریمی بیرانوند سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره به «ایران» می‌گوید: در طرح زیست بوم ملی اشتغال قائل به همفکری و گفتمان‌سازی هستیم. ساعت‌ها باید درباره این طرح بحث و گفت‌وگو کرد و ابعاد مختلف آن شکافته شود تا همه همراه شوند.

وی اشتغال را یک مسأله اجتماعی می‌داند و تأکید می‌کند: همه افراد در هر پست، شغل و... که هستند در زیست بوم اشتغال نقش دارند و برای توسعه اشتغال باید این احساس در همه افراد جامعه شکل بگیرد.

کریمی بیرانوند با بیان این‌که اشتغال بعد دوم تولید نیز است، خاطرنشان می‌کند: وقتی به مسأله اشتغال نگاه می‌کنیم اگر تولید تقویت نشود، اشتغال رخ نمی‌دهد. بدین مفهوم که اگر اشتغال بدون توجه به اصل تولید روی دهد، اشتغال حاصله ناپایدار و مقطعی خواهد بود پس نباید بگوییم اگر تسهیلات بدهیم، شغل ایجاد می‎شود، اگر قرار بود با تسهیلات اشتغال اتفاق بیفتد، ما الان باید دو برابر نیروی کار به ایران وارد می‎کردیم. البته برخی می‎گویند نظارت قوی نیست. حتی این هم درست نیست، چقدر بعد نظارتی را می‎خواهید قوی کنید؟ باز هم فرد فاقد مهارت، مهارت می‎یابد؟ ما قبول داریم بعد نظارتی را باید قوی کرد و در حال تدوین الگوی نظارت جدید هستیم.

سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان می‌کند: ما می‎گوییم اشتغال یک مسأله اجتماعی است نه اقتصادی. یعنی یک مسأله مالی و پولی نیست و ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... دارد و ما در حال پیگیری این مأموریت هستیم.

بیکاری، یک مسأله فراقوه ای

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در طراحی زیست بوم ملی اشتغال، مسأله بیکاری را یک موضوع فرا وزارتخانه‌ای و حتی فراقوه‌ای دیده و به‌دنبال این است که نوعی تقسیم کار ملی برای حل مسأله بیکاری در نظر گرفته شود که در آن از مردم تا نهادهای حاکمیتی همه درگیر شوند و در این میان به‌دنبال جمع‌آوری الگوهای اشتغال و جایگذاری و نقش دهی به تمام دستگاه‌ها و نهادهایی است که می‌توانند در حیطه اشتغال نقش‌آفرین باشند.

سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تأکید می‌کند: در زیست بوم اشتغال به پنج عامل آموزش، ترویج، اطلاع‌رسانی، شناسایی و مشاوره که بر تولید و اشتغال تأثیرگذار هستند پرداخته شده و به چهار برش محلی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی در حوزه اشتغال توجه ویژه‌ای شده است.

چشم‌انداز زیست بوم اشتغال، کاهش بیکاری و توسعه فرهنگ کارآفرینی

 مهرداد جهاندیده مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان در این باره به ایران می گوید: طرح زیست بوم ملی اشتغال یکی از اولویت‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همسو با برنامه‌های دولت سیزدهم است که در چشم‌انداز آن، کاهش بیکاری و توسعه فرهنگ کارآفرینی دیده شده است.

وی می‌افزاید: زیست بوم اشتغال، عموم مردمی که دنبال شغل هستند اعم از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تا کارگر ساده را دربرمی‌گیرد و در این زیست بوم هر کارجو باید از حداقل‌های مهارت برخوردار باشد.

وی اظهار می‌کند: این زیست‌بوم برای عملیاتی شدن ظرفیت و زیرساخت‌هایی در راستای اشتغال‌آفرینی دارد.

دبیر کارگروه تخصصی اشتغال سیستان و بلوچستان ادامه می‌دهد: در این زیست بوم ملی، اشتغال‌های متناسب با مزیت‌های ملی، محلی و منطقه‌ای و تولیدات با اشتغالزایی بیشتر در اولویت هستند.

جهاندیده تأکید می‌کند: موضوع اشتغال و پدیده بیکاری از منظر اجتماعی بسیار حائزاهمیت و مورد توجه است.
وی یادآور می‌شود: ایجاد اشتغال و بهبود فضای کسب و کار رابطه مثبت و معنی‌داری با رشد اقتصادی هر کشوری دارد و اجرای طرح زیست بوم ملی اشتغال نشان از اهتمام ویژه دولت سیزدهم به این مقوله مهم دارد.

پرداخت تسهیلات به تنهایی اشتغال ایجاد نمی‌کند

احمد خان‌محمدیان کارشناس اشتغال و کارآفرینی، درباره زیست بوم ملی اشتغال به «ایران» می‌گوید: در سنوات گذشته تسهیلات مختلفی پرداخت شده که این موضوع به تنهایی نمی‌تواند اشتغال پایدار را به‌وجود آورد. بر اساس آسیب‌شناسی که از پرداخت تسهیلات در مقاطع مختلف به عمل آمده مشخص شده که اولاً انحراف تسهیلات بالا است، ثانیاً این تسهیلات منجر به ایجاد اشتغال در آن مقطع شده اما باید برای پایدارسازی این مشاغل هم،  فکر کرد.

وی تصریح می‌کند: در زیست بوم اشتغال اولین هدف پرداختن به حلقه‌های مختلف ایجاد اشتغال است. در زیست بوم اشتغال باید به تقویت تولید فکر کرد چون تا تولید تقویت نشود، اشتغال پایدار رخ نمی‌دهد.

این کارشناس اشتغال معتقد است: همزمان که درباره اشتغال صحبت می‌کنیم باید به جغرافیا، جنسیت، خانواده، تحصیلات و مهارت نیز فکر کنیم.

خان محمدیان می‌گوید: زیست بوم ملی اشتغال به تولید از منظر اشتغال نگاه می‌کند و بر این اساس، به اشتغال‌های متناسب با مزیت‌های ملی، محلی و منطقه‌ای و تولیدات با اشتغالزایی بیشتر توجه شده است.

یک فضای گلخانه‌ای برای پرورش اشتغال

در همین مورد مرضیه فلاح، مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه اشتغال، در گفت وگو با «ایران» درباره زیست بوم ملی اشتغال می‌گوید: سیاست‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای ایجاد اشتغال تقویت تولید، تکمیل زنجیره ارزش در حوزه تولید و تمرکز بر تولیداتی که کاربردی‌تر هستند به جای این که سرمایه‌ برتر باشند، است.

وی فعال‌شدن پنج حوزه تأمین مالی، بازاریابی، فناوری، زیرساخت‌ها و حقوقی را ضروری می‌داند و تأکید می‌کند: برای اجرای سیاست‌های اشتغال باید این حوزه‌ها فعال شوند.

این مدرس دانشگاه معتقد است: همه این پنج موارد باید فعال شوند و در همه این حوزه‌ها باید تقسیم کار صورت گیرد تا در یک منظومه منسجم چرخ تولید بچرخد و اشتغال ایجاد شود.

فلاح به اثرات اجرایی شدن زیست بوم ملی اشتغال اشاره و بیان می‌کند: با اجرای این زیست بوم، اشتغال با سرعت بالایی ایجاد می‌شود. اشتغال غیررسمی به رسمی تبدیل می‌شود و در نهایت درآمدهای اشتغال‌های موجود افزایش می‌یابد.

تعبیری که وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی از این زیست بوم ملی اشتغال دارد، ایجاد فضایی گلخانه‌ای برای رشد اشتغال است؛ فضایی که ثمره آن تسریع در اشتغالزایی پایدار و شایسته است و البته قرار است بزودی ثمرات این طرح برای مردم ملموس شود. آنچنان که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید در چهارچوب این زیست‌بوم ۱۸۰ طرح اشتغالزا به‌عنوان اطلس طرح‌های اشتغالزای کشور طراحی شده و در حال اجرایی شدن است که عملیاتی شدن آنها در یک دوره ۱۸ ماهه یعنی از نیمه امسال تا پایان سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۸۵۰ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد کرد.