هدایت تحصیلی نقطه بهینه ای است که میان چهار عامل علاقه، استعداد، امکان اجرا و نیاز جامعه تعادل ایجاد می‌کند تا دانش‌آموزان آگاهانه آینده شغلی خود را ترسیم کنند.

فرآیند هدایت تحصیلی به استناد اسناد بالادستی به گونه‌ای است که با انجام آن باید دانش‌آموزان را در مراحل و دوره‌های تحصیلی به منظور پاسخگویی به نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه آماده کرد.

چندین انتخاب در زندگی افراد اهمیت بسیاری دارد که هدایت تحصیلی یکی از این چند انتخاب ها است؛  چراکه به انتخاب شغل در آینده منجر شده و باید با آگاهی انجام شود و اکنون تصمیم گیری برای این انتخاب مهم در زندگی با صدور برگه های هدایت تحصیلی در مدارس متوسطه دوره اول برای دانش آموزان در بستر شبکه شاد آغاز شده است.

فرآیند هدایت تحصیلی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و آینده شغلی مناسبی را برای دانش‌آموز رقم می‌زند.

اهمیت انتخاب شغل متناسب با استعداد و علاقه فرد با در نظرگرفتن ظرفیت ها و نیازهای جامعه مهمترین تصمیم امروز دانش آموزان برای تعیین رشته تحصیلی و انتخاب مسیر زندگی آنها است.

 مهمترین هدف افراد جامعه از تحصیل داشتن یک شغل مناسب است و اگر مشاوره های تعیین رشته تحصیلی به موقع انجام شود، جامعه با مشکلی به نام تحصیلکردگان جویای کار مواجه نمی شود.

یکی از مشکلات مهم جامعه، متناسب نبودن شغل و رشته تحصیلی است که هرساله در هفته مشاغل دانش آموزان با اهمیت آن آشنا می شوند.

اجرای آزمونهای نوین مشاوره ای و برگزاری کارگاه های فردی و گروهی، تحلیل پروفایل استعداد و رغبت دانش آموزان و تاثیر نتایج آزمونها بر انتخاب رشته از دیگر برنامه های حوزه مشاوره آموزش و پرورش استان البرز در هفته مشاغل را تشکیل می دهد تا دانش آموزان آگاهانه اقدام کنند.

انتخاب رشته در دوره متوسطه مقدمه و زمینه ساز ساز انتخاب رشته اصلی هر فردی در دانشگاه است، بنابراین فردی که بخواهد در رشته دانشگاهی خاص تحصیل کند اول باید رشته تحصیلی مناسبی را در دوره متوسطه انتخاب نماید تا در آینده بتواند در شغلی که علاقه مند است پس از کسب مهارت علمی و فنی مشغول به کار شود.

دانش آموزان پایه نهم در رشته‌های کاردانش، فنی حرفه‌ای، علوم انسانی، معارف اسلامی، ریاضی فیزیک و علوم تجربی انتخاب رشته می‌کنند.

انتخاب رشته و رضایتمندی شغلی

روانشناس البرزی گفت: انتخاب رشته تحصیلی اولین تصمیم مهمی است که دانش آموزان پایه نهم دوره اول متوسطه برای ادامه تحصیل و سپس راهیابی به دانشگاه می گیرند زیرا در موفقیت زندگی و رضایتمندی شغلی آنان در آینده نقش مهم و تاثیرگذاری دارد.

مصطفی سوری اظهارداشت: اکنون زمان انتخاب رشته دانش آموزان پایه نهم دوره اول متوسطه در فضای مجازی است که در ذهنشان همواره به این موضوع و تصمیم مهم فکر می‌کنند که از بین شاخه‌های تحصیلی و رشته‌های مرتبط با آن، کدام را انتخاب کنند.

وی خاطرنشان کرد: مشاغل امروزی آنقدر پیچیده شده‌اند که تنها با دانش و مهارت است که هر فردی در آینده‌ای که چندان دور نیست می‌تواند به شغلی مناسب دست پیدا کند.

سوری  با اشاره به اینکه در گذشته افراد مهارت‌های شغلی را به صورت سنتی یاد می‌گرفتند و حرفه‌ها نسل به نسل انتقال می‌یافت، اضافه کرد: اما امروز دیگر مشاغل ارثی نیستند و هر فرد بر اساس توانمندی، علاقه، استعداد، پشتکار، مهارت و انتخاب آگاهانه رشته تحصیلی در سال نهم دوره اول متوسطه می‌تواند برای رسیدن به شغل مورد نظرش در آینده راه را هموار کند.

وی بیان داشت: امروز در ایران همانند بیشتر کشورهای جهان تشکیلات خاصی برای آموزش مهارت‌های شغلی دایر شده است تا نیروی انسانی مورد نیاز در کشورمان برای بخش‌های مختلف ابتدا در مدارس سپس در دانشگاه‌ها و مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای تربیت شوند تا چرخه تولید، صنعت، اقتصاد، فرهنگ و هنر و آموزش را به دست گیرند.

سوری یادآورشد: هنوز در ایران کسانی هم هستند که به صورت سنتی مرحله شاگردی در بازار کسب و کار را دنبال می‌کنند که به تدریج این روش با توجه به روش‌های نوین کسب و کار در جامعه بر چیده می‌شود.

وی با بیان اینکه در مدارس کشور تا پایان دوره تحصیلی راهنمایی، آموزش‌های عمومی مانند سواد خواندن و نوشتن، اطلاعات عمومی در زمینه دانش‌هایی چون ریاضی، زبان فارسی، عربی و انگلیسی، تاریخ و جغرافیا، معارف اسلامی و علوم تجربی به دانش آموزان ارائه می‌شود، عنوان کرد: در دوره متوسطه دانش آموزان با انتخاب رشته تحصیلی مسیر زندگی خود را مشخص می‌کنند.

وی تصریح کرد: در این راه سخت اگر دانش آموزان همراه با آگاهی و مشورت با افراد متخصص به ویژ ه مشاوران تحصیلی در مدارس نباشد می‌تواند در آینده آنان را با مشکلات زیادی روبرو کند.

وی هدایت تحصیلی دانش‌آموزان پایه نهم را یکی از اتفاقات مهم دوران تحصیل در آموزش عمومی دانست که می‌تواند با انتخاب رشته آگاهانه و مناسب، زمینه‌ساز تامین آینده شغلی و به دنبال آن رضایت کاری باشد.

روانشناس البرزی ادامه داد:  سامان دهی و هدایت درست دانش آموزان به سمت رشته هایی که متناسب با نیاز بازار کار و البته در کنار آن سلیقه آنها باشد، مسئله ای است که به دلیل اهمیت در وزارت آموزش و پرورش به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته تا دانش آموزان با آگاهی بیشتر در جریان انتخاب رشته قرار گیرند.

وی گفت: هدایت تحصیلی فرآیندی است که طی آن با ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره به دانش آموز کمک می شود تا استعدادها، توانایی ها، علایق و ویژگی‌های شخصیتی خود، شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، حرفه ها و مشاغل موردنیاز جامعه را شناخته و بر اساس آن اقدام به انتخاب اولویت شاخه، گروه و رشته تحصیلی مناسب کنند.

سوری گفت: در سالی که از آن به عنوان سال سرنوشت یاد می‌شود دانش آموزان سال نهم دوره اول متوسطه بایستی در شاخه نظری که شامل رشته‌های ریاضی فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و معارف اسلامی است یا در شاخه فنی و حرفه‌ای، خدمات و کاردانش دست به انتخاب بزنند که این تصمیم گیری مهم نیاز به همفکری و همراهی والدین نیز دارد.

وی تاکید کرد: هر فردی که علم و دانش مربوط به هر نوع کسب و کاری را داشته باشد، صد در صد موفق تر خواهد بود.

مسیر درست انتخاب رشته

خدیجه نوروزی دیگر روانشناس استان البرز گفت: دانش آموزان سال نهم دوره اول متوسطه برای انتخاب شغل آینده شان به سه بخش مهم خودشناسی، حرفه شناسی و محیط شناسی توجه خاص داشته باشند تا بتوانند مسیر درست انتخاب رشته را دنبال کنند.

وی اظهارداشت: در بخش خودشناسی که به معنای معرفت و آگاهی نسبت به ویژگی‌های خود فرد می‌باشد باید به هوش، استعداد، شخصیت، محدودیت‌ها، ویژگی‌های جسمانی و اخلاقی توجه خاص داشته باشد.

نوروزی خاطرنشان کرد: در بخش حرفه شناسی نیز باید اطلاعات خود را نسبت به حرفه‌های موجود در جامعه بالا ببرد تا بتواند شغلی را که مناسب آنان است انتخاب کنند و بهترین راه برای کسب اطلاعات در این زمینه مشاهده محیط کار و مصاحبه با افراد شاغل در آن حرفه است.

وی تصریح کرد: در بخش محیط شناسی نیز ضروری است تا فرد به دنبال کسب اطلاعاتی باشد تا پی ببرد که جامعه در زمان حاضر در چه مشاغلی نیاز بیشتری دارد و در آینده به چه شغل‌هایی نیاز خواهد بود؟

نوروزی بیان داشت: در نظام آموزشی فعلی دانش آموزان سال نهم دوره اول متوسطه عمومی باید در این سال رشته تحصیلی خود را انتخاب کنند و از آنجایی که انتخاب رشته تحصیلی، مسیر اصلی تحصیلات و شغل فرد را تعیین می‌کند، اگر دانش آموزی بتواند رشته‌ای را انتخاب کند که با توانایی‌ها، استعداد و علاقه‌هایش مطابقت داشته باشد تا حد زیادی توانسته است در مسیری حرکت کند که در انتخاب رشته دانشگاهی و شغل آینده با مشکل روبرو نشود.

این روانشناس ادامه داد : دانش آموز سال نهم دوره اول متوسطه در پایان سال تحصیلی همراه با گرفتن کارنامه یک برگه هدایت تحصیلی که حاصل یک سال کار تخصصی علمی و روانشناسی مشاوران مدارس بر روی آن می‌باشد را دریافت می‌کند که می‌طلبد دانش آموزان و والدین به اولویتهای تعیین شده رشته‌های تحصیلی ثبت شده در آن دقت کنند تا بهترین رشته‌ای را که مناسبشان است انتخاب نمایند و برای ادامه تحصیل در سال دوم و سوم متوسطه که دروس هر رشته تحصیلی تخصصی می‌شود با مشکل مواجه نشوند.

اولویت ها در انتخاب رشته

 رییس اداره امورتربیتی، مشاوره و مراقبت در برابرآسیب ها آموزش و پرورش البرز گفت: امسال ۳۷ هزار و ۲۷۹ دانش آموز پایه نهم انتخاب رشته می کنند که ضرورت دارد برای انتخاب رشته آگاهانه به توصیه های مشاوران تحصیلی مدارس این استان توجه کنند.

علی رحمانی با اشاره به اینکه دانش آموزان پایه نهم مدارس البرز از خدمات فرآیند هدایت تحصیلی به صورت حضوری، بستر شبکه شاد و حتی تلفنی بهره مند می شوند، اظهارداشت: دانش آموزان پایه نهم مدارس استان را ۱۹ هزار و ۸ نفر پسر و ۱۸ هزار و ۲۴۱ نفر دختر هستند.

وی بیان داشت: طرح هدایت تحصیلی چند سالی است با هدف انتخاب رشته متناسب با علاقه، توانایی و استعداد دانش‌آموزان در مدارس متوسطه دوره اول اجرا می‌شود که امسال ۳۴۳ مشاور تحصیلی در مدارس استان مسوولیت آن را برعهده دارند.

وی خاطرنشان کرد: هدایت تحصیلی فرآیندی است که طی آن با ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره به دانش آموز کمک می شود تا استعدادها، توانایی ها، علایق و ویژگی‌های شخصیتی خود، شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، حرفه ها و مشاغل مورد نیاز جامعه را شناخته و بر اساس آن اقدام به انتخاب اولویت شاخه، گروه و رشته تحصیلی مناسب کنند.

رحمانی تصریح کرد: نمونه برگ هدایت تحصیلی هم زمان با اعلام نتایج امتحانات ماه های خرداد و شهریور، برای همه دانش آموزان صادر می شود و پس از تایید مسوول ثبت نمرات، مشاور و مدیر مدرسه تا نیمه تیرماه همان سال برای قبولی‌های خرداد و همزمان با اعلام نتایج شهریورماه برای قبولی‌های شهریور در اختیار دانش آموز قرار می گیرد.

وی با بیان اینکه ستاد استانی کمیته هدایت تحصیلی پایه نهم از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در حوزه معاونت پرورشی و فرهنگی البرزفعال شد، اضافه کرد: با توجه به تعطیلی مدارس به دلیل شیوع بیماری کرونا، فرآیند هدایت تحصیلی برای دانش آموزان پایه نهم و پایه های هفتم و هشتم متوسطه دوره اول در فضای مجازی درقالب تولید محتواهای آموزشی – مشاوره ای انجام شد و اکنون که زمان انتخاب رشته دانش آموزان پایه نهم می باشد، خدمات هدایت تحصیلی به صورت ویژه به مدت دوهفته در تیرماه درحال اجرا است.

وی ادامه داد: مشاوران مدارس نه تنها در زمان انتخاب رشته تحصیلی در پایه نهم بلکه درطول سال تحصیلی در قالب طرح فرآیند هدایت تحصیلی به دانش آموزان و خانواده ها توصیه می کنند تا با در نظر گرفتن شرایط ، استعداد، علاقه و همچنین نیاز جامعه نسبت به آینده تحصیلی و شغلی خود و فرزندانشان تصمیم گیری کنند.

وی انتخاب و ثبت نام دررشته های مختلف تحصیلی در دوره دوم متوسطه را منوط به ترتیب اولویت بندی درپایه نهم دانست و افزود: ملاک انتخاب رشته و اولویت رشته ها براساس سوابق تحصیلی، ظرفیت شاخه و رشته و بررسی های مشاوره ای است که در نمون برگ هدایت تحصیلی دانش آموزان پایه نهم ثبت شده است.

رییس اداره امورتربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب ها آموزش و پرورش البرز عنوان کرد: درصورتی که دانش آموزی نیازمند مشاوره تخصصی تر در فرآیند هدایت تحصیلی باشد به کارشناس مشاوره نواحی و مناطق هشتگانه آموزش و پرورش البرز و یا به مرکز استانی مشاوره روانشناختی رازی واقع در چهار راه طالقانی کرج مراجعه کنند تا از خدمات رایگان مشاوره انتخاب رشته پایه نهم بهره مند شوند.

رحمانی افزود: کمیته هدایت تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان البرز نیز به صورت حضوری و یا تلفنی با شماره ۳۲۵۶۳۲۲۴ آماده خدمت به دانش آموزان پایه نهم در زمینه انتخاب رشته آگاهانه است.

انتخاب رشته با رویکرد کارآفرینی

مدیرکل آموزش و پرورش البرز گفت: انتخاب رشته برای ۳۷ هزار و ۲۷۹ دانش آموزپایه نهم  در این استان باید با رویکرد بازار کار و کارآفرینی در طول سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ صورت گرفت که در این راه مشاوران تحصیلی مدارس زحمات زیادی بویژه درفضای مجازی کشیدند.

 سالار قاسمی افزود: با توجه به اشباع برخی از رشته‌ها و نیاز جامعه به نیروی انسانی مهارت دیده در رشته‌های فنی و تولیدی ضرورت دارد لذا انتخاب رشته دانش آموزان به سمت بازار کار و کارآفرینی برای جلوگیری از بیکاری در سال‌های آتی سوق داده شد.

وی بیان داشت: امروز نیاز کاری جامعه به نیروی انسانی خلاق و کارآفرین است لذا ادامه تحصیل دانش آموزان در رشته‌های فنی حرفه‌ای و کاردانش می‌تواند اولین گام برای تضمین شغلی آنها در آینده نه چندان دور باشد.

وی خاطرنشان کرد: دانش آموزان در مدارس متوسطه دوره اول البرز با مراحل هدایت تحصیلی آشنا شدند و حال نوبت انتخاب آنها برای تصمیم گیری ورود به رشته‌های مختلف در شاخه نظری و فنی حرفه‌ای و کاردانش رسیده است.

قاسمی ادامه داد: در فرآیند هدایت تحصیلی نظر والدین، دانش آموزان، دبیران در دروس تخصصی هر رشته، مشاور مدرسه و آزمون‌های سه گانه روانشناختی محاسبه شده است.

وی گفت: برای آشنایی بیشتر والدین و دانش آموزان با هدایت تحصیلی و فرآیند انتخاب رشته در پایه نهم، در مراکز مشاوره مربوط به آموزش و پرورش البرز خدمات راهنمایی و مشاوره رایگان هدایت تحصیلی ارائه می‌شود.

مدیر کل آموزش و پرورش البرز با اشاره به اینکه ۹ کمیته تخصصی هدایت تحصیلی ویژه دانش آموزان پایه نهم با محوریت انتخاب رشته آگاهانه در این استان فعال شده است، یادآور شد: این کمیته‌ها در راستای سازماندهی، چگونگی ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره به دانش آموزان و کمک به دانش آموزان در انتخاب رشته آگاهانه در دستور کاری- اجرایی قرار گرفتند.

وی عنوان کرد: انتخاب رشته اولین و مهمترین تصمیم گیری دانش آموزان در زندگیشان است که باید برای انتخاب درست آن آگاهانه عمل کنند تا بیکار نمانند و در بازار کار جایگاهی را بر حسب علاقمندی، توانمندی و تخصص مهارتی به خود اختصاص دهند.

قاسمی تاکید کرد: برای پیشگیری از افت تحصیلی، بیکاری در آینده و نارضایتی شغلی، دانش آموزان و خانواده‌هایشان باید به موضوع هدایت تحصیلی نگاهی آگاهانه و تخصصی داشته باشند زیرا فرآیند هدایت تحصیلی یکی از مباحث جدی نظام آموزش و پرورش است.

استان البرز ۴۷۳ هزار دانش آموز دارد که بیش از ۳۷ هزار نفرآن درپایه نهم متوسطه دوره اول انتخاب رشته می کنند.