مریم همتی
 
 بخشی از افراد جامعه در سال‌های اخیر به تقلید از الگوهای غربی دست به انواع جراحی‌های لاغری می‌زنند، موضوعی که این پرسش را در اذهان جامعه به وجود می‌آورد که آیا این افراد از تب اجتماعی برای زیبایی و مانکن شدن الگو می‌گیرند یا به سلامتی خود اهمیت می‌دهند.

در عصر جدید برخی از انواع وجوه ظاهری و کردارهای بدنی اهمیتی خاص یافته‌اند. توجه به اندام در متون جامعه‌شناسی در دو دهه گذشته مباحث گسترده‌ای را حول موضوعاتی نظیر هویت، مصرف، سبک زندگی و زیبایی در نظریه‌پردازی‌های اجتماعی برانگیخته و الگوهای دخیل در مدیریت بدن را همچون دیگر حوزه‌های زندگی آدمی تحت سلطه قرار داده است. امروزه طبقات مختلف جامعه به اندام و ظاهر بیرونی توجه فزاینده‌ای دارند، به گونه‌ای که همگان به خصوص بانوان چهره و فیزیک ظاهری خود را مطابق با الگوهای زیبایی مورد تبلیغ و پذیرش جامعه تغییر می‌دهند.

کنترل بر توده‌های بدنی و توجه به ترکیب، تزئین و شکل ظاهری و بیرونی آن، ابزاری است که به جوانان به ویژه دختران امکان می‌بخشد تا روایت مشخصی از هویت شخصی را حفظ کنند و آن را در معرض قضاوت دیگران قرار دهند. شواهد موجود نشان‌گر تغییر فرهنگی در ایران و ترجیح اندام لاغر در میان بانوان است. متخصصان در خصوص چرایی وقوع این پدیده یا اینکه چه پیامدهایی برای افراد به همراه دارد، توافق کاملی ندارند. قدر مسلم این است که سبک‌های نوین زندگی که در جامعه ایران تحت تاثیر جهانی شدن گسترش یافته در تغییر رفتارهای عادتی زنان اثر قاطعی داشته‌اند. به نظر می‌رسد که مفهوم زیبایی در ایران در حال دگرگونی و زیبایی اندام با لاغری در حال مترادف شدن است. مسأله زیبابودن یا زیباشدن در جوامع گوناگون از مسائل جدی و تأمل برانگیز بوده و در فرایند انتخاب‌های مردم نقشی مهمی داشته است. این مسأله مرتبط با دوران جدید نیست، بلکه معنای آن و البته شکل و ابزارهای آن دگرگون شده است.

سال‌هاست که تب انجام عمل‌های لاغری در میان مردم افزایش یافته و توجه به ظاهر و زیبایی‌های اندام تا حدی اهمیت یافته است که حتی برخی از افراد که زیاد هم چاق نیستند در صف عمل‌های لاغری دیده می‌شوند.

‌لاغری با بایکوت معده

چاقی و اضافه وزن در دنیای کنونی و در بیشتر جوامع به یکی از معضلات افراد تبدیل شده است، به‌گونه‌ای که افراد دیگر توان گرفتن رژیم‌های طولانی و سخت را ندارند و ترجیح می‌دهند با روش‌های ساده‌تری مانند جراحی لاغری به اندام دلخواه خود برسند، گرچه در برخی موارد این‌گونه عمل‌ها، خطراتی دارد اما گزینه جذابی برای بسیاری از مردم محسوب می‌شود. طبق یافته‌های پزشکی در حال حاضر دو و نیم میلیون مرگ در سال در سراسر دنیا در افراد چاق تحت تأثیر بیماری‌های مختلف اتفاق می‌افتد. در همین زمینه دانشمندان حوزه علوم پزشکی با پیشرفت علم نوین به روش‌های جراحی موثری برای کاهش وزن دست یافته‌اند و با جراحی‌های بسیاری در این زمینه اطمینان لازم را برای رفع نگرانی افراد به وجود آورده‌اند.

در همین راستا به سراغ «سعید محبوبی» متخصص جراحی‌های عمومی و فلورشیب فوق تخصصی جراحی لاپاراسکوپی، رفتیم تا درباره عوارض و آثار جراحی‌های لاغری و میزان تأثیر آن‌ها بر جلوگیری از چاقی اطلاعاتی به دست آوریم. این متخصص با بیان این موضوع که همه افراد دوست دارند با استفاده از روش‌های گوناگون به اندامی ایده‌آل و زیبا برسند و این موضوع در افرادی که دچار اضافه وزن هستند با شدت بیشتری دیده می‌شود، توضیح می‌دهد: از میان بردن چربی‌های اضافه بدن با روش‌های مختلف یکی از مهمترین دغدغه‌های افراد چاق به شمار می‌رود. اصولا افراد با اضافه وزن بالا همواره در زندگی خود به دنبال راه‌حل‌هایی هستند تا به وزن دلخواه برسند اما گاهی دیده می‌شود، روش‌های غیراصولی و مضرر آسیب‌هایی را متوجه این افراد می‌کند که دیگر جای جبران و مداوا ندارد. در واقع سلامتی مهمترین بحث لاغری است و این روزها مدام توصیه می‌شود که افراد برای داشتن سلامتی و دوری از بیماری‌های مختلف وزن خود را کنترل کنند. در این میان جراحی‌های لاغری می‌تواند به سلامت افرادی که با بیماری‌های مختلفی مانند مشکلات قلبی، دیابت و فشار خون دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید باشد.

محبوبی: نمی‌توان گفت که جراحی لاغری تنها برای زیبایی بدن است بلکه گاهی این عمل‌ها موضوع درمانی دارند، گرچه هدف رسیدن به اندام لاغر و رفع برخی بیماری‌هاست.

این متخصص در ادامه می‌گوید: عمل‌های لاغری در چند روش گوناگون انجام می شود. اسلیو معده که شامل برداشتن قسمتی از معده است و در آن فرد احساس سیری می‌کند. بای‌پس که در آن روده کوچک از زیر معده بریده شده و به فضای کوچک بالای معده متصل می‌شود و با خوردن مقداری کمی از غذا به شخص احساس سیری مضاعفی می‌دهد و همچنین گذاشتن حلقه دور قسمت بالای معده سبب می‌شود تا غذای کمتری وارد آن شود.

همچنین «ابراهیم سلیمی» متخصص تغذیه درباره اینگونه عمل‌های لاغری که در دسته زیبایی قرار دارند به ایرنا می‌گوید: اصولا افرادی را که شاخص توده بدنی آنها(BMI) بالاتر از ۴۰ باشد چاق می‌نامند. البته در چند سال اخیر می‌بینیم که بسیاری از این افراد تحت تأثیر تبلیغات یا فضای جامعه علاقه دارند با روش‌های مختلف به اندام دلخواه برسند. در جراحی‌های لاغری، جراح متخصص با معاینه و مشاوره درمی‌یابد که هدف فرد از تصمیم به جراحی لاغری چیست و تاکنون چه روش‌هایی را برای لاغری انجام داده است. البته نباید فراموش کرد که تب تند جراحی‌های لاغری در میان تمامی سنین بُعد روانی دارد و فرد برای اینکه به زیبایی مطلوب برسد، دست به چنین رفتارهای پرخطری می‌زند.

در این میان «مهران خودکامه» روانشناس بالینی نیز در گفت‌وگو با ایرنا معتقد است که نوع نگاه به افراد چاق سبب می‌شود که آنان تصمیم بگیرند که عمل‌های لاغری انجام دهند. او یادآور می‌شود: متأسفانه چند سالی است که در جامعه ما لاغری مُد شده و هر فردی که لاغرتر باشد مورد توجه و تحسین قرار می‌گیرد. البته نباید فراموش کرد که توجه به لاغری به علت تبلیغات گسترده در خصوص شیوه‌های لاغری در شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی یا حتی در برخی شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیما است. این مسأله مختص به افراد عادی جامعه نیست، بلکه هنرمندان، افراد صاحبنظر و مسؤولان نیز طرفدار لاغری با روش‌های مختلف به خصوص جراحی شده‌اند.    

آیا جراحی‌های لاغری خطرناک هستند؟

در مورد عوارض جراحی لاغری می‌توان گفت خطرات چاقی بیشتر و جدی‌تر از عوارض جراحی لاغری است، این گونه جراحی‌ها تاکنون نتایج بسیار مثبتی از خود به جای گذاشته‌ و در مقایسه با روش‌های غیرجراحی، بسیار موثرتر ظاهر شده‌اند.طبق تحقیقاتی که روی ۶۰ هزار بیمار پس از جراحی لاغری انجام شد، نشان داد که احتمال مرگ و میر طی ۳۰ روز پس از جراحی لاغری ۰.۱۳ درصد است یعنی حدود یک بیمار به ازای هر ۱۰۰۰ بیمار، در حالی که این آمار کمتر از مرگ و میر حاصل از جراحی‌های دیگری است.

در واقع طبق این مطالعات، آمار مرگ و میر به هر دلیلی پس از جراحی لاغری در مقایسه با آمار مرگ و میر افراد مبتلا به چاقی مفرط بسیار کمتر است.

محبوبی اعتقاد دارد که منظور از عوارض بعد عمل این نیست که هر فردی که تحت عمل لاغری قرار بگیرد، حتما علائمی مانند خونریزی، بیهوشی و...را تجربه می‌کند، بلکه از میان تمام افرادی که این عمل را انجام داده‌اند، ممکن است برخی از آنان، یک یا چند عارضه ساده را تجربه کنند. متاسفانه برخی افراد سودجو نیز هستند که بدون داشتن علم کافی در این زمینه در کلینیک‌های زیبایی اقدام به جراحی‌های مختلف می‌کنند مانند عمل‌های لاغری تحت عنوان لیپوماتیک که برخی متخصصان زیبایی با خارج کردن چربی‌های بدن به دیگر قسمت‌ها آسیب می‌زنند که در بلند مدت شاهد برخی بیماری‌هایی مانند سرطان در نقاط مختلف بدن هستیم. همچنین خطر آمبولی، عفونت ریه، رفلاکس معده و... از شایع‌ترین عوارض جراحی لاغری به خصوص در اسلیو معده و بای‌پس اتفاق می‌افتد که وقوع این اتفاقات بستگی به جراح و تخصص او دارد.

در همین ارتباط سلیمی می‌گوید که جراحی‌های چاقی به دوگونه است، که یک نوع آن جراحی‌های محدودکننده است که اسلیو معده نام دارد. در این عمل قسمتی از معده برداشته می‌شود تا دیگر فرد نتواند مانند سابق غذا بخورد یا جذب مواد غذایی کاهش می‌یابد. دسته دیگر جراحی‌های لاغری به پیکرتراشی نام دارند که در این نوع جراحی با زیباسازی قسمت‌هایی از بدن، فرد به فرم مورد نظر می‌رسد. در هر عمل جراحی، عفونت و خونریزی و حرکت چربی‌ها می‌تواند باعث بروز سکته، آمبولی یا مرگ شود. طبق نتایج در هر جراحی لاغری پنج تا ۱۰ درصد خطر مرگ وجود دارد.  

خودکامه نیز در همین ارتباط بر این باور است که یکی از مهمترین علل چاقی بحث ارث و هرمونی بودن آن است. برخی از افراد از همان ابتدای تولد چاق به دنیا می‌آیند. در صورتی که عامه مردم تصور می‌کنند که فرد به دلیل بی‌ارادگی و پرخوری چاق شده است. اما روانشناسان و متخصصان تغذیه معتقدند که چاقی یکی از عوارض اختلال روانی خوردن بیش از حد مواد غذایی است. ورزش و رژیم لاغری تنها روش‌های سالم برای کاهش وزن است اما تنها راه کاهش وزن سالم نیست. برای بسیاری از افراد رژیم لاغری و ورزش موثر نیست و آنها علت عدم کاهش وزن خود را نمی‌دانند. پس جراحی لاغری می‌تواند ایده‌آل‌ترین روش برای کاهش وزن باشد.

انتخاب هوشمندانه پزشک؛ تضمینی بر پرداخت هزینه

بیمه‌های درمانی در قبال هزینه‌های جراحی‌های زیبایی تعهدی ندارند و تنها برای عمل‌هایی که برای سلامتی ضروری هستند، هزینه می‌کنند. از این رو همانند بیمه‌های تکمیلی نیاز است که شخص بیمه‌گذار توسط پزشک معتمد معاینه شود و آزمایشات گوناگون انجام دهد. چنانچه فرد بیمه‌گذار شاخص توده بدنی بالای ۴۰ داشته باشد و پزشک بیمه تشخیص دهد که این چاقی سلامتی بیمار را به شدت تهدید می‌کند، بیمه موظف است که هزینه عمل جراحی بیمه‌گذار را تقبل کند. در همین ارتباط اعظم همتی کارشناس بیمه با اشاره به این موضوع که افراد چاق باید تحت معاینه پزشک معتمد قرار گیرند، بیان می‌کند: توده بدنی فرد چاق باید ۴۰ یا بیشتر از آن باشد. در این صورت تمام اعمال جراحی فرد با در نظر داشتن سقف مسؤولیت های مالی بیمه گذار تحت پوشش بیمه قرار می گیرد. چنانچه فرد واجد شرایط باشد در بیمارستان دولتی عمل می‌شود و تحت پوشش بیمه می‌تواند جهت کاهش هزینه جراحی بهره ببرد اما چنانچه فرد در بیمارستان خصوصی عمل شود نمی‌تواند به صورت مستقیم هزینه‌های خود را کاهش دهد.

همتی: بیمه‌های عمل‌های جراحی تنها در بیمارستان‌ها و مراکز دولتی کارایی دارند. اگر فردی در اثر چاقی به بیماری‌هایی مانند دیسک کمر، کبد چرب، فشار خون و ... دچار شود می‌تواند با تجویز و تأیید پزشک تمام اعمال جراحی لاغری خود را تحت پوشش بیمه انجام دهد.

سلیمی نیز با بیان اینکه امروزه چاقی در میان افراد مسأله جدی تلقی می‌شود و حدود ۳۰ درصد از افراد جامعه به‌خصوص بانوان از این موضوع رنج می‌برند، اظهار می‌کند که ۱۰میلیون در کشور دارای چاقی و اضافه وزن و نیازمند راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از این معضل هستند. در مورد جراحی‌های لاغری اگر فرد بیمار شناخته شود می‌تواند از شرایط و ضوابط بیمه استفاده کنند. همچنین اگر بیمار دارای بیماری‌های زمینه‌ای و خاص باشد نیز بیمه هزینه‌های آنها را متقبل می‌شود، ناگفته نماند اگر بیماری این ویژگی‌ها را داشته باشد می‌تواند در بیمارستان‌های دولتی تحت عمل جراحی قرار بگیرد./ ایرنا