یکی از فوری‌ترین مسایلی که امروز در ایران باید بدان پرداخته شود، بحث مقابله با آسیب‌های اجتماعی و چگونگی ریشه‌کنی آن است چرا که حل این معضل نیازمند عزم ملی و تدابیر عملی مسوولان است.

رسانه‌های ایران نگاه ویژه‌ای به آسیب‌های اجتماعی و ریشه‌یابی آنها داشته‌اند. به گونه‌ای که اصولگرایان و اصلاح‌طلبان هر کدام گزارش، یادداشت و مصاحبه‌هایی در این خصوص منتشر کرده‌اند که در ادامه بخشی از این گزارش‌ها رصد می‌شود.

سیر صعودی نگرش مثبت مردم به مصرف تریاک

خبرگزاری فارس به بازتاب سخنان تقی رستم وندی رئیس سازمان امور اجتماعی وزارت کشور پرداخت و نوشت: بحث آسیب های اجتماعی را نباید محدود در این دایره بدانیم باید عمیق تر بررسی کنیم، برای فهم دقیق این آسیب باید کیفیت زندگی فردی، کیفیت روابط مناسب اجتماعی، کیفیت حکمرانی و ساز و کار مدیریت کشور، در یک طیف متصل به هم بررسی کنیم. ما در حوزه آسیب های اجتماعی نباید دچار ساده‌انگاری باشیم، در بررسی های طی سالیان گذشته به شاخص هایی دست پیدا کرده ایم این که نگران کننده است. بحث میل به مهاجرت از کشور امروز مطرح است و کسانی که می خواهند از کشور خارج شوند دلایل زیادی دارند و احساس می کنند که در یک نقطه دیگری می توانند آرمان های خود را دنبال کنند اینها باید بررسی شود. ما در حوزه اعتیاد دچار خلا و کمبودهای نظریه داریم، چندین خلا داریم. در کشور ما در هر دکه‌ای بسیار ساده سیگار و یا مواد دخانی را در اختیار بچه ها هم قرار می دهند. این باید پیگیری‌ شود، متاسفانه ما سالیانه ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر در اثر استعمال مواد دخانی جان می بازند.صداوسیما و رسانه ها می توانند درباره تغییر نگرش مردم نسبت به مواد مخدر و دخانیات تلاش هایی کنند و اینها جایش خالی است.

روزنامه خراسان در گزارشی به سیر صعودی مصرف مواد مخدر در کشور پرداخت و نوشت: سالیانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزارنفر در کشور در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. نگرش ۲۷ درصد مردم به مصرف دخانیات، مثبت است؛ ضمن آن‌که با توجه به مصرف تریاک طی سالیان گذشته به عنوان ماده‌ای دارویی، اکنون آسیب‌های حاصل از مصرف آن، به عنوان اولین ماده مخدر کشور، بسیار زیاد است. نرخ شیوع الکل در کشور بین ۹ تا ۱۰ درصد افراد بالای ۱۵ تا ۶۴ سال است و سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند. درحالی‌که باید به مصرف الکل توجه کرد، رسانه‌های ما به هیچ عنوان جسارت پرداختن به تغییر نگرش مردم نسبت به الکل را ندارند. سالیانه در کشور حدود ۱۰۰ هزار نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که البته مرگ و میر ناشی از این اقدامات حدود ۵ هزار تا ۵۵۰۰ نفر است؛ با این حال به گفته رئیس سازمان اجتماعی، اگر این سیر صعودی مدیریت نشود، در آینده نه‌چندان دور در رده کشورهایی قرار خواهیم گرفت که میزان خودکشی در آن نگران‌کننده است.

کاهش میزان باروری؛ بحران آینده ایران

روزنامه رسالت به بازتاب سخنان دکتر ناصر سیم فروش مشاور عالی وزیر بهداشت در نشست جمعیت و حمایت از خانواده پرداخت و نوشت: واقعیت این است که نرخ رشد جمعیت و میزان باروری در ایران به شدت رو به کاهش است؛ در حالیکه این رقم در دهه ۶۰ بسیار خوب بود ولی اکنون نرخ باروری به زیر حد جانشینی دو فرزند رسیده است. بنابر اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت، مشاور عالی وزیر بهداشت در جمعیت با اشاره به شروع برنامه‌ های کنترل جمعیت گفت: همان زمان هشدارهای لازم را از طریق رسانه‌ها مطرح کردیم، ولی مورد توجه قرار نگرفت در حالیکه بسیاری از شیوه‌ های عقیم‌ سازی غیر قابل بازگشت بودند ولی تبلیغات سمت و سویی دیگر داشت. بستن لوله‌ ها در آن سال‌ ها به رایگان انجام می‌ شد ولی برای عمل بازگشت، چند میلیون هزینه لازم بود که البته همیشه هم موفقیت‌ آمیز نبودند. ایران تنها یک درصد جمعیت جهان را دارد و رتبه ۱۸ را از نظر جمعیت در دنیا به خود اختصاص داده است در حالی که ظرفیت‌ های بیشتری داریم. وی با بیان اینکه مشکل اصلی به هم خوردن توازن جمعیت، عدم توزیع صحیح امکانات است نه افزایش جمعیت گفت: در عین حال شاهد هستیم که صندوق جمعیت ملل متحد وامی ۱۵۰ میلیون دلاری برای تنظیم خانواده به ایران اختصاص داده و تنها جایزه‌ ای که در حوزه بهداشتی دریافت کرده‌ ایم، برای همین کاهش جمعیت بوده است.

آسیب‌های آموزش مجازی

روزنامه آفتاب یزد یادداشتی به قلم مجید ابهری‪ رفتار شناس منتشر کرد و نوشت: یکی از زیان‌های عمیق کرونا که کمتر در مورد آن صحبت شده، آسیب‌ها و عوارض آموزش مجازی است. تعطیلی مدارس و خانه‌نشین شدن دانش‌آموزان موجب شد که آن‌ها حدود دو سال از فضای مدرسه دور باشند و مجبور به آموزش‌های مجازی گردند. در صورتی که دوری از دوستان، همکلاسی ها، آموزگاران و محیط مدرسه باعث ایجاد اختلالات عاطفی در دانش‌آموزان می‌گردد و مهمتر از آن موضوع نظم‌پذیری آن‌ها به هم می‌ریزد. در این شرایط دیگر دانش‌آموزان مجبور به بیدار شدن منظم در صبح‌ها نیستند و با نشستن تا دیروقت به بازی‌های رایانه‌ای و تماشای تلویزیون اجبارا صبح‌ها با خستگی دیر از خواب بر می‌خیزند. در حالی که این اختلالات خواب در مسائل تغذیه دانش‌آموزان نیز اثر عمیقی گذاشته و موجب به هم ریختگی برنامه‌های خوراک آنان می‌گردد. اما در این میان مهمترین مسئله بی‌نظمی در امور روزانه است چرا که دانش‌آموزان دیگر موظف به رعایت مقررات حضور و غیاب در مدرسه نیستند و هر زمان که دلشان بخواهد درس می‌خوانند یا پاسخ آموزگاران خود را می‌دهند

زنگ خطر بدرفتاری اجتماعی

روزنامه شرق یادداشتی به قلم مراد راهداری منتشر کرد و نوشت:  رفتار از افکار و باورها برمی‌خیزد. رفتار ما گویای اندیشه و مرام ماست. مدت‌هاست که مشاهده می‌شود جمعیت کثیری از مردم در سنین مختلف توجه چندانی به اصول اخلاقی ندارندرفتار از افکار و باورها برمی‌خیزد. رفتار ما گویای اندیشه و مرام ماست. مدت‌هاست که مشاهده می‌شود جمعیت کثیری از مردم در سنین مختلف توجه چندانی به اصول اخلاقی ندارند؛ مثلا تا به ایستگاه اتوبوس می‌رسند، بدون توجه به حضور و نوبت دیگران، خودشان را به ابتدای صف می‌رسانند و صندلی را می‌ربایند! در ایستگاه‌ها از کارتخوان می‌گریزند! حتی در موسم حج تمتع در منا، بعضی تلاش می‌کنند تا زود به چادر و مکان استقرار رسیده و محل بهتر را تصاحب کنند، غافل از اینکه اساس این برنامه عبادی مهار نفس اماره است! در کوچه و بازار بدون توجه به عبور و حضور خانم‌ها، تکیه‌کلام‌هایی میان بعضی آقایان ردوبدل می‌شود که شرم‌آور است و عادی شده و متأسفانه قبح آن ریخته است. اگر تصادفی با خودرو در شهر روی دهد، ابتدا از دو طرف یا یک طرف دشنام‌هایی زننده نثار می‌شود، آن‌گاه حادثه فرع می‌شود و متأثر از دشنام‌ها، نزاع و درگیری روی می‌دهد. در کلاس درس اخلاق میان استاد و شاگردی رعایت نمی‌شود! در محیط کار، اغلب حلال و حرام ساعات کارکرد مفید رعایت نمی‌شود. در بعضی امور، بدون دریافت و پرداخت خارج از ضابطه، وظیفه کاری انجام نمی‌شود، فرضا نه قضاوتی می‌شود و نه ساختمانی ساخته می‌شود!

روزنامه ایران در گزارشی با عنوان از پستونک طلا تا کله‌پاچه طلاکوب به عجیب‌ترین چیزها در شبکه‌های اجتماعی پرداخت و نوشت: اگر بخواهید خودتان را از بقیه متمایز کنید و به دیگران بفهمانید از همه شیک‌تر و پولدارتر و به قول این روزها لاکچری‌تر هستید، چه کار می‌کنید؟ ممکن است تا به حال به چنین چیزی فکر نکرده باشید و اصلاً به ذهنتان هم خطور نکرده باشد که بخواهید خودتان را به اصطلاح سرتر از بقیه نشان دهید اما خب آدم‌هایی هستند که این مشغله ذهنی را دارند. آنها لزوماً آنقدر که دوست دارند نشان دهند، پولدار نیستند اما پول خرج کردن برای نمایش زندگی تجملاتی خودشان را در اولویت قرار می‌دهند و در این راه تا آنجا که می‌توانند پیش می‌روند. برگردیم به همان سؤال اول؛ فکر کنید و خودتان را بگذارید جای کسی که می‌خواهد نشان دهد در لوکس بودن سرآمد است. یک راهنمایی؛ برای این کار باید سراغ متاع ارزشمندی بروید، چیزی که قیمتش معلوم باشد و شما با نشان دادن اینکه در تمام امورتان از آن استفاده می‌کنید، مطمئن باشید که به اندازه کافی پولدار و توی چشم به نظر می‌رسید.

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم محمدهادی جعفرپور وکیل پایه‌یک دادگستری و مدرس دانشگاه نوشت:  معلمان، کارگران، قضات و کارمندان دادگستری و سایر اقشار جامعه هر یک به‌انحای مختلف سعی می‌کنند صدای اعتراض خویش را به گوش مسئولان برسانند. نقطه اشتراک قاطبه این صداها حقوق و درآمد ایشان است که در عبارت مشکل معیشت خلاصه می‌شود، خواسته‌ای اگرچه ابتدایی اما به‌حق و اصلی‌ترین تکلیفی است که بر عهده هر دولتی است؛ آن‌چنان بدیهی و مبرهن که نباید نیازی به مطالبه آن باشد. به‌موازات چنین واکنش‌هایی تکلیف وکلای دادگستری به‌عنوان سربازان عدالت و مدافعان حقوق ملت نیز روشن و مبرهن است؛ اگرچه این روزها حال اهالی خانه عدالت این کهن‌نهاد مدنی کشور چندان تعریفی ندارد اما وکلای دادگستری به‌موازات تحمل هجمه‌ها و چالش‌هایی که در این چند سال بارها و انحای مختلف و بعضا هرروزه برایشان تحمیل می‌شود، خودشان را مکلف می‌دانند تا تمام‌وکمال با تنها ابزار خویش که همانا قانون است ولاغیر، به دفاع از حقوق عمومی مردم برخیزند. در چنین موقعیتی که بخش عمده‌ای از انرژی و توان وکلای دادگستری صرف دفاع از اصول بدیهی خانه صنفی و احقاق حقوق صنفی خویش می‌شود، نکته حائز اهمیت به دفاع از حق و قانون شیوه دفاع و اعتراض وکلای دادگستری است که الا و لابد با سایر اقشار جامعه متفاوت بوده و هست.

روزنامه خراسان یادداشتی به قلم سید صادق غفوریان منتشر کرد و نوشت: امروز گفت وگو از «آسیب های اجتماعی»، قطعا از آن دست مسائلی نیست که مردم با شنیدن ابعاد آن دچار شگفتی و غافلگیری شوند بلکه اغلب آحاد جامعه، این آسیب ها را برابر دیدگان خود لمس می کنند و چنان چه در نزدیکان خود گرفتار نوعی از آسیب های متداول اجتماعی نباشند، دورتر از خود و آن سوتر می بینند موارد متعددی را که متاسفانه روز به روز نیز بیشتر و عمیق تر می‌شود. بنابراین اگر من و شما این سبقت آسیب های اجتماعی از خدمات و اصلاحات اجتماعی (اگر خدمات یا اصلاحاتی باشد) و افزایش و سرعت آن را هر لحظه احساس می کنیم، این بدان معناست که به همین میزان، کندی، غفلت و نبود تدبیر موثر از سوی نهادهای مسئول در ماجرای آسیب های اجتماعی موج می زند.قصه، آن جا غم انگیزتر می شود که حتی مرتبط‌ترین مسئول و سازمان در حوزه آسیب‌های اجتماعی در این سال ها در شمار کم حرف ترین مسئولان کشور به حساب می آیند که البته این کم حرفی الزاما به معنای کم کاری نیست اما باید پذیرفت که گاهی بخشی از این کم حرفی، کم کاری و گرفتار آمدن در روزمرگی ها قلمداد می‌شود.

پیامدهای اجتماعی بی‌توجهی به وضعیت معیشتی معلمان

روزنامه همدلی در مطلبی نوشت: بی‌پاسخ گذاشتن مطالبات و دغدغه‌های معیشتی فرهنگیان، پیامدهای غیرقابل جبرانی برای کشور و نظام خواهد داشت و آثار تخریبی آن نه‌تنها جامعه‌ی‌ فرهنگیان را دچار مشکل خواهد کرد بلکه دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان را نیز در معرض بی‌اعتمادی گسترده‌تر قرار خواهد داد. به گزارش جماران؛ در بیانیه «حزب مجمع ایثارگران» در حمایت از مطالبات قانونی فرهنگیان آمده است: در ماه‌های اخیر کشورمان شاهد ظهور نارضایتی و بروز اعتراض فرهنگیان و معلمان زحمتکش در ارتباط با تصویب لایحه‌ «نظام رتبه‌بندی معلمان» در مجلس شورای اسلامی بوده است؛ موضوعی که ریشه در گذشته‌های دور دارد و بارها مطرح‌شده‌ است و متأسفانه هر بار بجای انجام گفت‌وگو با نمایندگان معلمان و یافتن راهی برای تأمین حقوق آنان، با انتساب این حرکت اعتراضی به احزاب و گروه‌های سیاسی، با واکنش‌هایی از جنس شنیده نشدن و سرکوب مواجه شده و در نهایت تبدیل به آتش زیر خاکستر شده‌ است. در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: معلمان همواره تلاش کرده‌اند با برجسته کردن وجه معنوی کار معلمی، مشکلات معیشتی و عدم امنیت شغلی خود را در مقابل دیدگان دانش‌آموزان کتمان نمایند اما با توجه به عدم تأمین نیازهای اولیه‌ی‌ زندگی مجبور به انتخاب مشاغل دوم و بعضاً سوم شده‌اند و بدین ترتیب علاوه بر کاهش وجهه‌ اجتماعی معلمان، دانش‌آموزان نیز عملاً با افت کیفی آموزش مواجه شده‌اند.

جمع‌بندی

جوامع بشری از جمله ایران امروزه با سیلابی از آسیب‌های اجتماعی همچون ناباروی و مصرف دخانیات و تبعات اجتماعی آموزش مجازی و بی‌توجهی به معلمان مواجه است. اهمیت مساله زمانی دوچندان خواهد شد که بدانیم اگر با فوریت به حل آن نپردازیم تبدیل به موضوعی مزمن خواهد شد. بنابراین همان گونه که وزیر کشور هم اشاره کرد باید با یک همت قوی وارد کار حل مساله‌های اجتماعی شویم، باید گفتمان سازی شود و چگونگی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی را به صورت کامل بدانیم.