۲۴میلیون نفر حاشیه‌نشین؛ رقمی که مسئولان حوزه شهری از آن می‌گویند. رقمی که کرونا دست‌به‌دست اجاره‌بها داده تا در سه سالی که گذشت طبقه متوسط هم به آن اضافه شود.

در ادامه گزارش ۲۱ آذر روزنامه شهروند آمده است: شرایط اقتصادی، بالا رفتن اجاره‌بها و…  باعث شده‌اند طبقه متوسط به کوچ به مناطق حاشیه و شهرک‌های پیرامون بیندیشند. البته در این میان کرونا به این مساله دامن زده است.

همه‌گیری که بسیاری از خانوارها را با بیکاری و کاهش درآمد دست‌به‌گریبان کرده است. شرایطی که بخشی از قشر متوسط را راهی جنوب، و شرق شهر کرده است. اگرچه گروهی هم به مناطق ارزان‌تر و حتی بافت‌های فرسوده کوچ کرده‌اند. واقعیت تلخی که بارها به شکل زندگی اجاره‌ای در پشت‌بام‌ها و … خود را به رخ کشیده است.

سنخیتی میان مسکن و درآمد نیست

تهران، پایتختی که پر شده از برج‌های بی‌قواره و اتوبان‌های پر از ماشین. پایتختی که ۳۱درصد جمعیتش را به مناطق حاشیه‌ای شهرها و بافت‌های ناکارآمد فرستاده است. به گفته رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران بیش از ۴میلیون نفر در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند. این جمعیت معادل ۳۱درصد جمعیت تهران است.

اجاره‌نشینی؛ بخش لاینفک زندگی شهری  است که از دیرباز وجود داشته و هیچ‌گاه از بین نخواهد رفت. زمین برای ایرانی‌ها همیشه نوعی سرمایه تلقی شده و حالا با بالا رفتن قیمت آن، صاحبانش ثروتمند شده‌اند. به باور «نیره توکلی» اجاره‌نشینی به مانند همه مسائل اجتماعی دستخوش تغییروتحولاتی بوده. «در همه دوره‌ها پیدا کردن خانه مناسب، کار سختی بوده است.»

به اعتقاد این جامعه‌شناس بازسازی بافت‌های فرسوده یکی از راهکارهای کم کردن فشاری است که مستاجران متحمل می‌شوند. «مشوق‌های مناسبی باید برای این بافت‌ها در نظر گرفت.» او معتقد است بافت‌های فرسوده به‌دلیل مقررات سختگیرانه بازسازی، هزینه‌های سنگین و مساحت پایین به حال خود رها شده‌اند.

بافت‌هایی که می‌توانند در صورت توجه، مسکن مناسبی برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه باشند. این جامعه‌شناس معتقد است تناسبی میان مسکن و درآمدها وجود ندارد. عاملی که اجاره‌نشینی این روزها را سخت کرده است.

دور نیست فرزندان قشر متوسط حاشیه‌نشین شوند

آمارها روایتگر این مساله‌اند که حدود ۱۹میلیون نفر از ایرانیان در سه‌هزار منطقه حاشیه‌نشینی سکونت داشتند؛ آمار مربوط به سال ۹۷، اما امروز بعد از دوسال همزمان با وقوع بحران‌های مالی و اقتصادی در کشور یک‌سوم جمعیت تهران در حاشیه‌اند.

به اعتقاد «گیتی اعتماد» مساله اجاره‌نشینی روزبه‌روز بیشتر خواهد شد. این شهرساز جامعه در حال از دست دادن قشر متوسط است. «ادامه این روند منجر به عمیق‌تر شدن شکاف طبقاتی هم خواهد شد.»

«اعتماد» ساختن مسکن با اجاره‌بهای پایین را راهکار کشورهای مختلف برای جلوگیری از شکل‌گیری حاشیه‌نشینی عنوان می‌کند؛ مسکنی برای اقشار کم‌درآمد. هرچند مسکن مهر تجربه ایران بود در این عرصه. «این مسکن به درد چه کسی خورد؟ پروژه‌ای که تنها، سرمایه کشور را هدر داد.» مسکن مهر پروژه‌ای بود در راستای خانه‌دار کردن دهک‌های پایین جامعه.

پروژه‌ای که در حاشیه شهرها استارت خورد، البته بدون در نظر گرفتن امکانات و خدمات موردنیاز زندگی. «در ابتدای این پروژه هم مبالغی که از متقاضیان طلب می‌شد در حد توان‌شان نبود.» به اعتقاد او فاصله دهک‌ها بسیار زیاد شده. «مقاله‌ای خواندم که نوشته بود فاصله متوسط درآمد دهک‌های بالا تا پایین ۱۵برابر است.» به گفته «اعتماد» دور نیست فرزندان قشر متوسط حاشیه‌نشین شوند.