شیوع بیماری کرونا باعث شده افراد دارای معلولیت در سراسر دنیا دچار مشکلات جدی شوند و اشتغال، بهداشت روانی و جسمانی و وضعیت اقتصادی آنها تحت تأثیر قرار گیرد به‌طوری که می‌توان گفت کرونا زندگی معلولین را مختل کرده است.

در ادامه گزارش ۱۴ آذر ۱۴۰۰ روزنامه ایران آمده است: ماه‌هاست جهان با ابرچالشی به نام کرونا دست به گریبان است. هر از گاهی سویه جدیدی از آن خودنمایی می‌کند تا دولتمردان در مقابل چالش‌های جدید اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند و شهروندان سخت‌تر از قبل روزگار بگذرانند. در این بحبوحه اما ۱۲ آذر، سوم دسامبر امسال نیز همچون سال های پیش از راه  ‌رسید. روزی که از سوی سازمان ملل متحد به نام افراد دارای معلولیت نام‌گذاری شده تا شاید این گروه از جامعه بیش از پیش بر مدار توجه مسئولین و مردم در همه کشورهای دنیا قرار گیرند.

«ساخت جهانی بهتر پس از کرونا برای افراد دارای معلولیت (فراگیر، دسترس‌پذیر و پایدار)» شعاری است که امسال برای این روز انتخاب شده تا به ما یادآوری کند که این قشر از جامعه نیز همانند سایر اقشار جامعه و حتی بیشتر از آنها در معرض آسیب قرار گرفته‌اند. قرارگیری نام این بیماری در شعار روز جهانی افراد دارای معلولیت از افزایش مشکلات آنها در دوران شیوع این بیماری خبر می‌دهد و مسئولیت آحاد جامعه در مقابل این قشر را یادآوری می‌کند. در کشور ما مسائل معلولین همواره مورد توجه مسئولین قرار دارد به گونه‌ای که هنگام تزریق واکسن کرونا این گروه در اولویت قرار گرفتند و حتی وزیر بهداشت برای رفع مشکلات آنها تزریق خانه به خانه واکسیناسیون را در دستور کار وزارت بهداشت قرار داد اما متأسفانه مشکلات این گروه در دوران پاندمی بشدت افزایش یافته و این واقعیتی انکارناپذیر است.

خانم حقی نابینا است همسرش نیز دچار معلولیت است. او به «ایران» می‌گوید: ماه‌های ابتدای شیوع کرونا همسرم دورکار شد اما من همچنان با نگرانی و اضطراب در محل کارم حضور داشتم. کم‌کم شرایط بدتر شد و با بالا رفتن آمار مبتلایان و مرگ‌ومیر من هم دورکار شدم. در دوران دورکاری اضافه‌کار و مزایای ما قطع شد اما قیمت اجناس و از همه آنها بدتر کرایه خانه‌ها روز به روز افزایش یافت. اقلام بهداشتی و وسایل توانبخشی هم تحت تأثیر شرایط اقتصادی قرار گرفته به‌شدت گران شدند. طوری که وقتی عصایم که مهمترین ابزار من برای حضور در جامعه است شکست، تصمیم گرفتم از خیر عصای جدید بگذرم و آن را تعمیر کنم. هرچند عصای تعمیری گاهی مرا با مشکل مواجه می‌کند اما راضی هستم. چون پرداخت هزینه بالای عصای جدید برایم سخت‌تر است و ترجیح می‌دهم این مبلغ را برای کرایه خانه کنار بگذارم. 

آقای ملایری مردی ۵۲ ساله و معلول جسمی حرکتی است. او می‌گوید تاکنون تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نبوده و بعد از خروج از خانه پدری و مستقل شدن، هرگز از کسی کمکی دریافت نکرده، اما کرونا زندگی را بر او و خانواده‌اش سخت کرده است. او به «ایران» می‌گوید: در کنار افزایش هزینه‌های زندگی، افزایش ودیعه و کرایه خانه، کمرم را شکسته. امسال مجبور شدم به منطقه‌ای در جنوبی‌ترین نقطه تهران که با محل کارم فاصله زیادی دارد نقل مکان کنم. چون با پول ودیعه‌ای که من داشتم دیگر نمی‌توانستم در محله‌مان و حتی چند خیابان پایین‌تر هم خانه اجاره کنم. حالا هر روز باید کلی مسافت طی کنم تا به محل کارم برسم و این موضوع برای من که از ویلچر استفاده می‌کنم و معابر تهران که اکثراً مناسب‌سازی نشده، بسیار سخت و پرهزینه است.

نرخ بیکاری معلولین ۴۰ درصد است

علی همت محمودنژاد رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولین به «ایران» می‌گوید: شیوع بیماری کرونا باعث شده افراد دارای معلولیت در سراسر دنیا دچار مشکلات جدی شوند و اشتغال، بهداشت روانی و جسمانی و وضعیت اقتصادی آنها تحت تأثیر قرار گیرد به‌طوری که می‌توان گفت کرونا زندگی معلولین را مختل کرده است. در کشور ما هم علاوه بر کرونا، تحریم ناجوانمردانه و یکجانبه دولت امریکا به کمیاب شدن وسایل توانبخشی متناسب با وضعیت مالی افراد دارای معلولیت منجر شده است. افزایش چند برابری وسایل توانبخشی مانند ویلچر، عصا، سمعک و... مشکلات بسیاری را برای معلولین ایجاد کرده است.

او ادامه می‌دهد: اما به نظر من یکی از مهمترین مشکلات این گروه، مسکن است. به دلیل جهش بی‌سابقه قیمت مسکن در کشور، معلولین به حاشیه شهرها نقل مکان کرده‌اند چراکه توان مالی این افراد برای زندگی در مراکز شهرها کافی نیست. در حقیقت گرانی مسکن، سبب شده معلولین زندگی خود را از مناطق نیمه برخوردار به مناطق کم برخوردار منتقل کنند و به همین دلیل از امکانات لازم برای بهره‌مندی از خدمات توانبخشی، کلاس‌های آموزشی و حضور در مراکزی که می‌تواند به آنها کمک کند محروم شده‌اند.

محمودنژاد با تأکید بر اشتغال به عنوان یکی دیگر از چالش‌های مهم افراد دارای معلولیت عنوان می‌کند: متأسفانه نرخ بیکاری در میان جامعه معلولین نسبت به سایر افراد عادی جامعه ۳ تا ۴ برابر است. در حال حاضر نرخ بیکاری در میان افراد دارای معلولیت نزدیک به ۴۰ درصد است که امیدوارم دولت جمهوری اسلامی با برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای برون رفت از این مشکلات اقدام کند.

رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولین می‌افزاید: می‌توان از موانع فرهنگی به عنوان سومین مشکل جدی این گروه نام برد. چراکه این موانع فرهنگی در جامعه باعث شده که بسیاری موانع فیزیکی هم برای این افراد ایجاد شود. برای مثال می‌بینیم در حال حاضر بسیاری از ساختمان‌ها بدون آسانسور ساخته می‌شوند یا برخی از پارک‌ها برای معلولین قابل استفاده نیست چون هنگام طراحی به این گروه از جامعه توجهی نشده است. عدم مناسب‌سازی هتل‌ها، اماکن اقامتی و سایر مراکز تفریحی بین راهی برای افراد دارای معلولیت نمونه‌های دیگری از این بی‌توجهی به شمار می‌آید.

قوانین برای معلولان اجرا نمی شود

او می‌گوید: یکی دیگر از این موانع فرهنگی بی‌توجهی به دریافت عوارض عبور بین شهری خودرو از معلولین است. هنگامی که وسایل حمل و نقل عمومی برای استفاده افراد دارای معلولیت مناسب نیست به چه دلیل معلولی که مجبور است از خودروی خود استفاده کند باید عوارض پرداخت کند. در همه دنیا معلولین از همه عوارض بزرگراه‌ها معاف هستند حتی در دنیا استفاده معلولین از اتوبوس و قطار رایگان است. در کشور ما براساس قانون حمایت از حقوق معلولین بلیت هواپیما برای این افراد نیم بها است، اما هیچ یک از شرکت‌های هواپیمایی این موضوع را رعایت نمی‌کنند.

محمودنژاد با اشاره به اجرای ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولین به عنوان یکی دیگر از مطالبات معلولین، می‌افزاید: طبق این ماده مبلغ دریافتی مستمری‌بگیران باید حداقل معادل با حداقل حقوق و دستمزد باشد که تاکنون عملیاتی نشده و مبلغ مستمری کنونی تقریباً یک دهم مبلغی است که در قانون ذکر شده است. او در مورد نقش بهزیستی در بهبود شرایط معلولین می‌گوید: سازمان بهزیستی از نظر تکلیفی وظیفه دارد قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت را اجرا کند اما هنگامی که بودجه لازم را در اختیار نداشته باشد، کاری از پیش نخواهد برد. از سوی دیگر در بندهایی از قانون، بهزیستی به عنوان ناظر شناخته شده اما هیچ ابزاری در اختیار این ناظر قرار نگرفته بنابراین بهزیستی در این زمینه نیز نقش مؤثری نخواهد داشت.

از این‌رو به نظر من باید یک مقام بالادستی بر اجرای این قانون نظارت داشته باشد. چرا که اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت مهمترین راه بهبود شرایط معیشت معلولین کشور است. چون همانگونه که شعار روز جهانی فراگیری و راهبری است، اگر به معلولین میدان داده شود و آنها در چرخه تولید و اقتصاد سهیم شوند خواهیم دید که افراد دارای معلولیت در تولید ناخالص ملی اثرگذار خواهند بود.

ارائه خدمات متمایزتر در دوران پساکرونا

امین شاهرخی مدیر کل بهزیستی استان تهران در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید: سازمان بهزیستی در دوران کرونا وظایف خود را تعطیل نکرده و ارائه خدمات مورد نیاز معلولین را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی دنبال کرده است. این موضوع در ارائه خدمات مراکز شبانه روزی بیش از سایر مراکز به چشم می‌خورد. او با اشاره به واکسیناسیون معلولین می‌افزاید: سازمان بهزیستی با کمک و مساعدت وزارت بهداشت در کنترل بیماری کرونا در مراکز شبانه‌روزی بسیار موفق عمل کرده و آمار مرگ و میر در میان جامعه هدف بسیار کم است به همین دلیل می‌توان ادعا کرد که تعطیلی در کار بهزیستی وجود ندارد. مدیرکل بهزیستی استان تهران خاطرنشان می‌کند: به دلیل نگرانی خانواده‌ها در مراکز روزانه توانبخشی با مقداری افت ارائه خدمات مواجه شدیم اما می‌توان گفت در این مراکز هم با توجه به رنگ‌بندی کرونایی خدمات مناسبی ارائه شده است.

او با تأکید بر اینکه سازمان بهزیستی برنامه‌ریزی برای دوران پسا کرونا را در اولویت قرار داده می‌گوید: تلاش ما براین است که در دوران پسا کرونا ضریب اطمینان و امنیت را بالا ببریم تا مردم را به این باور برسانیم که مراکز توانبخشی محیطی کنترل شده و سالم هستند. همچنین با تدوین برنامه‌هایی با محوریت ارائه خدمات مردم محور قطعاً در دوران پساکرونا، متمایزتر از گذشته برای ارائه خدمات توانبخشی اقدام خواهیم کرد و در واقع یکی از مهمترین برنامه‌های سازمان بهزیستی برای دوران پساکرونا و کاهش آسیب افراد دارای معلولیت در این دوران افزایش خانه‌های موقت و ارائه خدمات توانبخشی در منزل است.