مقالات تاریخی

آزادی و دموکراسی؛ خواست طرفداران مصدق در جلالیه

آزادی و دموکراسی؛ خواست طرفداران مصدق در جلالیه

هواداران و پیروان محمد مصدق در ۱۳۳۹ خورشیدی در میدان جلالیه تجمع کردند و خواستار رعایت آزادی‌های مندرج در قانون اساسی، حقوق بشر مطابق اعلامیه بین‌المللی، برقراری دموکراسی، آزادی زندانیان سیاسی و بازگشت آنان به زندگی عادی و فعالیت‌های حرفه‌ای شدند.

هواداران و پیروان محمد مصدق در ۱۳۳۹ خورشیدی در میدان جلالیه تجمع کردند و خواستار رعایت آزادی‌های مندرج در قانون اساسی، حقوق بشر مطابق اعلامیه بین‌المللی، برقراری دموکراسی، آزادی زندانیان سیاسی و بازگشت آنان به زندگی عادی و فعالیت‌های حرفه‌ای شدند.

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی عوامل کودتا در راستای تحکیم قدرت خود، اقدام به اقداماتی چون دستگیری اعضای جبهه ملی و برخی از مخالفان حکومت کردند. در صدر دستگیرشدگان محمد مصدق، رهبر جبهه ملی، قرار داشت که به فاصله اندکی بعد از کودتا بازداشت و محاکمه شد. علاوه بر مصدق، بسیاری از یاران او و اعضای جبهه ملی همچون محمدتقی ریاحی، علی شایگان، دکتر صدیقی و نیز دیگر نزدیکان مصدق نیز دستگیر شدند. البته دستگیرشدگان تنها به مصدق و جبهه ملی محدود نبودند، بلکه بسیاری از مخالفان حکومت که به باور محمدرضا پهلوی می‌توانستند تهدیدی جدی برای قدرت او باشند نیز به بهانه کودتا دستگیر و حذف شدند.

عوامل کودتا همچنین پس از سه ماه پیگیری حسین فاطمی را هم دستگیر کردند. فاطمی چند ماهی در مخفیگاه به سر برد اما از روی تصادف به دام افتاد. هنگامی که در توقیف به سر می‌برد، شخصی که از رژیم کودتا الهام می‌گرفت، به جان او سوء قصد کرد که به نتیجه نرسید. او را در دادگاه نظامی مخفیانه محاکمه کردند و به جوخه اعدام سپردند. خلیل ملکی نیز توقیف و به زندان فلک‌الافلاک تبعید شد تا با همه اینها حکومت ترس و ارعاب حاکم شود و از هر گونه تجمع و اعتراض به خصوص تجمع طرفداران مصدق جلوگیری شد تا اینکه در ۱۳ شهریور ۱۳۳۹ خورشیدی نخستین تجمع اعتراض آمیز در پارک جلالیه اتفاق افتاد.

 

پارک جلالیه و لاله بعدی

محله جلالیه در ابتدا به نام نصرت آباد معروف بود که به برادر بزرگ فرمانفرما، نصرت الدوله تعلق داشت. وی این زمین ها را در کنار پارک های ظل السلطان و پارک امین الدوله که از گردشگاه های تهرانیان بود، آباد کرد و به محله نصرت آباد مشهور شد. در حدود سال های واپسین حکومت ناصرالدین شاه قاجار به فرمان جلال الدوله پسر ظل السلطان عمارتی در این باغ بنا شد که به نام عمارت جلالیه بر سر زبان ها افتاد.

در دروه پهلوی اول میدان بزرگی برای رژه لشکرهای مقیم مرکز تهران در محله جلالیه ساخته شد که برخی از ایام، نیروها و سپاهیان مستقر در تهران در آن محل به تمرین رژه می پرداختند. بعد از مدتی، ارتش ایران، زمین های جلالیه را در ازای مطالبات وزارت دارایی به وزارتخانه واگذار کرد و میدان بزرگ جلالیه به میدان اسب دوانی و خرسواری تبدیل شد هرچند قبل از آن تصمیم گرفته شده بود که دانشگاه تهران در این اراضی تاسیس شود که هرگز این تصمیم عملی نشد. تهرانیان برای تفریح، مخصوصا در روزهای جمعه به جلالیه جهت سوار شدن اسب، قاطر و الاغ می رفتند و عکاسان دوره گرد نیز در این محل حضور می یافتند و از افراد مخصوصا کودکان زمانی که سوار بر اسب یا قاطر بودند، عکسی به عنوان یادگاری می گرفتند.

سرانجام در ۱۳۴۵ خورشیدی شهرداری، محله جلالیه را به پارکی جهت تفریح و گذران اوقات فراغت تهرانی ها تبدیل کرد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این پارک به پارک لاله تغییر نام داد. البته در این پارک تجمع و سخنرانی هایی انجام شده که یکی از آنها تجمع طرفداران محمد مصدق بوده است.

 

گردهمایی طرفداران مصدق در جلالیه

نخستین گردهمایی هواداران و پیروان محمد مصدق به دعوت جبهه ملی در ۱۳ شهریور ۱۳۳۹ خورشیدی؛ یعنی هفت سال پس از کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی در محله جلالیه صورت گرفت که بسیاری از تهرانی ها که به نقلی نزدیک ۲۰۰هزار تن بودند در آن محل تجمع کردند.

در این اجتماع سخنرانان خواستار رعایت آزادی ها مندرج در قانون اساسی، حقوق بشر مطابق اعلامیه بین المللی مربوط، برقراری دمکراسی، آزادی زندانیان سیاسی و بازگشت آنان بدون سلب حقوق به زندگی عادی و فعالیت های حرفه ای مربوط شدند.

در همین زمان که تجمع در حال برگزاری بود و همین که ناطقان زبان به انتقاد از محمد رضا پهلوی گشودند و مردم به دادن شعار بر ضد شاه و حامیان خارجی او پرداختند، پلیس مداخله کرد و به میتینگ که برنامه های آن ادامه داشت، پایان داد و مردم را پراکنده کرد. دولت بعداً برای دفاع از عمل خود مدعی شد که اجتماع کنندگان در نظر داشتند به قزل قلعه که فاصله ای زیاد از میدان جلالیه نداشت، حمله برند و با تخریب آن، زندانیان سیاسی را آزاد کنند.

 

تحریم روزنامه اطلاعات

در میتینگ جلالیه، روزنامه اطلاعات که اعلامیه های جبهه ملی را برای تشکیل این اجتماع به طور کامل چاپ نکرده بود، مورد حمله قرار گرفت و متهم به حمایت از اعمال دولت بود و تحریم شد. در پی این تحریم، فروش روزنامه اطلاعات از روز بعد به یک چهارم تقلیل یافت و تا دومین دوره سردبیری غلامحسین صالحیار؛ یعنی ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۸ خورشیدی به جایگاه خود بازنگشت.

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه