بررسی نقش روان شناختی دعا و نیایش در بهبود بیماران، با تکیه بر آیات و روایات

 

درآمد
بررسی های پزشکی و روان شناختی، از اثر بخشی دعا و نیایش در بهبود بیماران، از جمله بیماران صعب‎العلاج مانند سرطان حکایت دارد. برای مثال، در پژوهشی درباره نقش دعا در کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان، مشاهدات و نتایج زیر گزارش گردید:

1. دعا و خواستن از خدا، مهارتی است که رشد معنوی را به دنبال دارد؛

2. دعا، سبب برطرف شدن مشکلات و برخورداری از حمایت های خداوند است؛

3. دعا، آرامش دعا کننده و اطمینان قلبی او را به همراه خواهد داشت؛

4. دعا، سبب افزایش امید به زندگی و برون رفت از بن بست های زندگی مادی است؛

5. دعا در حد گفتن چند جمله و رفتاری کلیشه ای نیست، بلکه برنامه ای است برای بهره وری از توان بی انتهای الهی؛

6. درباره ذکر نیز چنین تأثیری دیده می شود.

بر این اساس، به نقش دعا در سلامت جسم و روان از دیدگاه آیات و روایات به شکلی کاربردی می‎نگریم و در آن، به دسته بندی آموزه های دینی مرتبط می پردازیم.

آیات
«قُل ما یعْبَأُ بِکم رَبِّی لَولا دُعاؤُکم؛ بگو: اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نمی کند». (فرقان: ٧٧)

«وَ قالَ رَبُّکمُ ادعُونِی أَستَجِبْ لَکمْ؛ پروردگارتان گفت: بخوانید مرا، تا شما را پاسخ گویم». (غافر: ٦٠)

«وَ إذا سَألَک عِبادِی عَنِّی فَإنِّی قَرِیبٌ اُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إذا دَعانِ فَلْیستَجیبُوا لِی وَ لْیؤمِنوا بی لَعَلَّهُم یرْشُدُونَ؛ چون بندگان من درباره من از تو بپرسند، بگو که من نزدیکم و به ندای کسی که مرا بخواند پاسخ می دهم. پس، باید به ندای من پاسخ دهند و به من ایمان آورند تا راه راست یابند». (بقره: 186)

«الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکرِ اللّه أَلاَ بِذِکرِ اللّه تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آنان که ایمان آوردند و دل‎هاشان به یاد خدا آرام می گیرد. بدانید که با یاد خدا دل‎ها آرام می گیرد» (رعد: ٢٨)

روایات تشویق کننده به دعا
رسول خدا صلی الله علیه و آله:

پیامبر صلی الله علیه و آله هنگامی که علی علیه السلام را به یمن فرستاد، به وی فرمود: «ای علی، تو را سفارش می کنم به دعا؛ زیرا دعا با اجابت همراه است». (بحارالانوار، ج ٧٧، ص ٦٩، ح ٩)

ترک دعا گناه است. (تنبیه الخواطر، ج ٢، ص ١٢٠(

دعا مغز عبادت است و با وجود دعا هیچ کس هلاک نمی شود. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٠٠، ح ٣٧)

دعا سلاح مؤمن، ستون دین، و نور آسمان‎ها و زمین است. (الکافی، ج ٢، ص ٤٦٨، ح ١ (

نزد خداوند متعال، چیزی گرامی تر از دعا نیست. (بحارالأنوار، ج ٩٣، ص ٢٩٤، ح ٢٣(

ناتوان‎ترین مردم کسی است که از دعا کردن ناتوان باشد. (امالی طوسی، ص ٨٩، ح ١٣٦ (

برترین عبادت دعاست. هرگاه خداوند به بنده اذن (توفیق) دعا دهد، درِ رحمت را به روی او بگشاید. با وجود دعا هرگز کسی هلاک نمی شود. (تنبیه الخواطر، ج ٢، ص ٢٣٧(

همه اعمال نیک، نیمی از عبادت است و نیم دیگر عبادت، دعاست. (کنزالعمال، ح ٣١٣٧)

دو نفر که هر دو یک کار کرده اند، به بهشت می روند، ولی یکی از آن دو، دیگری را برتر از خود می بیند و می گوید: پروردگارا، عمل ما هر دو یکسان بود، پس برای چه او را مقام بالاتری دادی؟ خداوند تبارک و تعالی می فرماید: او از من درخواست کرد و تو نکردی. (بحارالانوار، ج٩٣، ص ٣٠٢، ح ٣٩)

آیا سلاحی را به شما نشان دهم که از دشمنان نجات‎تان می دهد و روزی‎تان را زیاد می کند؟ عرض کردند: آری. فرمود: شب و روز به درگاه پروردگارتان دعا کنید؛ زیرا سلاح مؤمنان دعاست. (فلاح السلائل، ص ٧٢، ح ٥؛ مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ٨، ح ١٩٨٠)

قضا را چیزی جز دعا بر نمی گرداند. (مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ٧، ح ١٩٧٨)

پرهیز و حذر کردن، [انسان را ]از تقدیر نجات نمی دهد، ولی دعا از تقدیر نجاتت می دهد. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٠٠، ح ٣٧)

امام علی علیه السلام در وصیت به فرزند خود حسن علیه السلام فرمود: بدان که آن کسی که ملکوت و خزاین دنیا و آخرت در دست اوست، به تو اجازه داده او را بخوانی و اجابت دعای تو را ضمانت کرده و به تو فرمان داده که از او بخواهی تا به تو عطا کند و او مهربان و بخشنده است. میان تو و خودش حجابی ننهاده و تو را به آوردن واسطه و میانجی وادار نکرده است.. .. سپس کلیدهای خزاین و گنجینه هایش را که همان دعا کردن و خواستن از اوست، در اختیار تو نهاده است. پس هر گاه بخواهی، با دعا کردن درهای گنجینه های او را می گشایی. (همان، ج ٧٧، ص ٢٠٤، ح ١)

دعا، کلید کامیابی و رستگاری است. (همان، ج ٩٣، ص ٣٤١، ح ١١)

دعا، کلید رستگاری و چراغ موفقیت است. (تنبیه الخواطر، ج ٢، ص ١٥٤)

دعا، کلید رحمت و چراغ تاریکی است. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٠٠، ح ٣٧)

محبوب‎ترین کار نزد خداوند عزّ و جلّ در روی زمین دعاست. (الکافی، ج ٢، ص ٤٦٧، ح ٨)

بسیار دعا کن تا از گزند شیطان در امان بمانی. (بحارالانوار، ج ٧٨، ص٩، ح ٦٤)

خدا شناس ترین انسان ها کسانی اند که بیشتر از دیگران، دست مسئلت به سوی خدا دراز می کنند. (غررالحکم، ح ٣٢٦٠)

چه خوب سلاحی است دعا. (همان، ح ٩٩٣٨)

دعا، سپر مؤمن است. (الکافی، ج ٢، ص ٤٦٨، ح ٤)

امام زین‎العابدین علیه السلام:

دعا، بلای نازل شده و نازل نشده را دفع می کند. (الکافی، ج٢، ص٤٦٩، ح٥)

امام باقر علیه السلام:

در پاسخ به این پرسش که زیاد قرآن خواندن بهتر است یا زیاد دعا کردن، فرمود: دعا کردن. مگر نشنیده ای این سخن خداوند متعال را که فرمود: «بگو: پروردگار من از [عذاب]شما چه باک دارد [اگر دعای شما نباشد]... »؟ (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٢٩٩، ح ٣٠)

خداوند عزّ و جلّ می فرماید: «آنان که از عبادت من کبر می ورزند، زود باشد که با خواری به دوزخ درآیند». منظور از عبادت، دعاست؛ دعا برترین عبادت است. مقصود از «اوّاه» در آیه «همانا ابراهیم اوّاه و بردبار بود»؛ یعنی کسی که بسیار دعا کند. (الکافی، ج ٢، ص ٤٦٦، ح ١)

نزد خدا چیزی محبوب‎تر از این نیست که از او درخواست شود. (بحارالانوار، ج ٦٩، ص ٣٩٣، ح ٧٢)

امام صادق علیه السلام:

دعا کن و مگو: کار از کار گذشته است [و آنچه مقدّر شده، همان می شود]. همانا نزد خداوند عزّ و جلّ مقام و منزلتی است که جز با درخواست به دست نمی آید. (الکافی، ج ٢، ص ٤٦٦، ح ٣)

خداوند دعای مؤمنان را برای آنان تبدیل به عمل می کند و به سبب آن، در بهشت به ایشان فزونی می دهد. (بحارالانوار، ج ٧٨، ص٢٩٤، ح٣)

دعا، کاری تر از سلاح تیز(تیغ جراحی) است. (همان، ج ٩٣، ص٢٩٧، ح ٢٥)

دعا، از نیزه تیز کاری تر است. (الکافی، ج ٢، ص ٤٦٩، ح ٧)

هرگاه به یکی از شما در بلا و گرفتاری، دعا کردن الهام شد، بدانید که بلا کوتاه است [و به زودی رفع می شود]. (مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ٩، ح ١٩٨٩)

امام کاظم علیه السلام:

بر شما باد دعا کردن؛ زیرا دعا به درگاه خدا و مسئلت کردن از او، بلایی را که قضا و قدر الهی به آن تعلق گرفته و فقط مانده که قطعی شود، دفع می کند. پس، چون خداوند عزّ و جلّ خوانده شود و از او دفع بلا مسئلت گردد، آن را بر می گرداند. (الکافی، ج٢، ص٤٧٠، ح٨)

دعا، آنچه را مقدّر شده و آنچه را مقدّر نشده است برمی گرداند. عرض کردم: مقدّر شده را دانستم، ولی آنچه را مقدّر نشده، چگونه دفع می کند؟ فرمود: [دعا می کند] تا مقدّر نشود. (همان، ص ٤٦٩، ح ٢)

امام رضا علیه السلام:

بر شما باد سلاح پیامبران. عرض شد: سلاح پیامبران چیست؟ فرمود: دعا. (همان، ص ٤٦٨، ح ٥)

رابطه دعا با شفا از بیماری
رسول خدا صلی الله علیه و آله:

انواع بلاها را با دعا برطرف کنید. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٢٨٨، ح ٣)

انواع بلاها را با استغفار برطرف کنید. (الاُصول الستّة عشر، ص ٧٧)

برای هر حاجتی که دارید، حتی اگر بند کفش باشد، دست خواهش به سوی خداوند عزّ و جلّ دراز کنید؛ زیرا تا او آن را آسان نگرداند، آسان [برآورده] نشود. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٢٩٥، ح ٢٣)

هر یک از شما باید تمام نیازهای خود را از خدا درخواست کند؛ حتّی اگر بندِ کفشش پاره شد، آن را از خدا بخواهد. (همان)

هر یک از شما باید [همه] حاجت خویش را از پروردگارش بخواهد، حتّی نمک را از او بخواهد و حتّی بندِ کفش خود را از او بخواهد. (کنزالعمال، ح ٣١٤٠)

خداوند عزّ و جلّ می فرماید: هر کس با آگاهی از این نکته که سود و زیان به دست من است، از من چیزی بخواهد، اجابتش می گویم. (عدّة الداعی، ص ١٣١)

درآمدت را پاک کن تا دعایت مستجاب شود؛ زیرا هرگاه آدمی لقمه[ای حرام] به دهان خود ببرد، تا چهل روز دعایی از او پذیرفته نمی شود. (مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ٢٠، ح ٢٠٤٥)

بدانید خداوند، دعایی را که از دلی غافل و بی خبر باشد، نمی پذیرد. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٢١، ح ٣١)

خداوند را با حال یقین به اجابت بخوانید. (همان، ص ٣٠٥، ح ١)

مردم تا زمانی که شتاب به خرج ندهند، پیوسته در خیر و خوبی خواهند بود. عرض شد: ای رسول خدا، درود خدا بر تو! چگونه شتاب به خرج می دهند؟ فرمود: به اینکه بگویند: دعا کردیم، ولی مستجاب نشد. (تنبیه الخواطر، ج ١، ص ٦)

همانا پروردگار شما با حیا و بخشنده است و شرم دارد از اینکه بنده دست [خواهش] به سوی او بگشاید و دست خالی بازش گرداند. (کنزالعمال، ح ٣١٢٨)

جمله «لا حول و لا قوّة الاّ باللّه » نود و نه درد را شفا می دهد که ساده‎ترین آنها اندوه است. (قرب الإسناد، ص ٧٦، ح ٢٤٤)

امام علی علیه السلام:

موج‎های بلا را پیش از آنکه بلا سر رسد، از خود دفع کنید. سوگند به آن‎که دانه را شکافت و مردمان را بیافرید، شتاب بلا به سوی مؤمن بیشتر است تا شتاب سیلاب از فراز تپه به پایین آن و از تاخت اسب‎های تاتاری. (الخصال، ص ٦٢١، ح ١٠)

امواج بلا را با دعا پس زنید. بلادیده ای که بلا جانش را به لب رسانده است، نیازش به دعا، بیشتر از عافیت چشیده ای نیست که از بلا در امان نیست. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٠١، ح ٣٧)

همانا خداوند سبحان را خشم‎ها و کیفرهایی است. پس هرگاه بر شما فرود آمد، آن را با دعا دور سازید؛ زیرا بلا را چیزی جز دعا دور نمی‎‎کند. (غررالحکم، ح ٣٥١٢)

بهترین دعا، دعایی است که از سینه ای پرهیزکار و دلی پاک برخیزد. (تنبیه الخواطر، ج ٢، ص ١٥٤)

ای کسی که دعا می کنی، آنچه را ناشدنی و نارواست از خدا مخواه. (الخصال، ص ٦٣٥، ح ١٠)

تأخیر در اجابت دعا تو را نومید نگرداند؛ زیرا بخشش [خداوند] بسته به نیت [او ]است؛ چه بسا که در برآوردن خواهشت تأخیر شود تا بدین وسیله خواهنده را پاداش بزرگتر و امیدوار [به بخشش الهی] را بخشش بیشتر دهد؛ بسا باشد که چیزی بخواهی و به تو داده نشود اما دیر یا زود بهتر از آن به تو داده شود، یا برای خیر و مصلحت تو از تو دریغ شده است. و بسا خواسته ای که اگر برآورده شود موجب نابودی و تباهی دین تو گردد. (کشف المحجّة، ص ٢٢٨)

وقتی با گناهان خود راه را بر دعایت بسته ای، تأخیر در اجابت آن را دیر مشمار. (غررالحکم، ح١٠٣٢٩)

امام زین العابدین علیه السلام:

دعای مؤمن از سه حال خارج نیست: یا برایش ذخیره می گردد، یا در دنیا برآورده می شود، یا بلایی را که می خواهد به او برسد، دفع می کند. (تحف العقول، ص ٢٨٠)

امام باقر علیه السلام:

آیا تو را خبر ندهم از چیزی که در آن شفای هر درد و مرگی است؟ عرض کردم: بفرمایید. فرمود: دعا. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٢٩٩، ح ٣٢)

سزاوار است که مؤمن هنگام آسایش همان گونه دعا کند که هنگام گرفتاری. (الکافی، ج ٢، ص ٤٨٨، ح ١)

حاجت‎های کوچک خود را خرد و کم اهمیت مشمارید؛ زیرا محبوب‎ترین مؤمنان نزد خداوند متعال کسی است که بیشترین درخواست را داشته باشد. (مکارم الأخلاق، ج٢، ص٩٧، ح٢٢٧٥)

به خدا سوگند! هیچ بنده مؤمنی در حاجت خود به درگاه خداوند عزّ و جلّ اصرار نورزد، مگر آنکه حاجتش را برآورد. (الکافی، ج ٢، ص ٤٧٥، ح ٣)

هر گاه خداوند بنده ای را دوست بدارد، او را در فشارِ شدیدِ بلا قرار دهد و باران بلا بر سرش فرو ریزاند. پس چون به درگاه او دعا کند، فرماید: لبّیک بنده من، لبّیک! اگر [خواهی ]خواسته تو را در دنیا دهم، من بر انجام آن قادرم، ولی اگر به تأخیر اندازم، پس آنچه نزد خود برایت ذخیره کنم، برای تو بهتر است. (التمحیص، ص ٣٤، ح ٢٥)

امام صادق علیه السلام:

بر تو باد دعا کردن که آن شفای هر دردی است. (مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ١٢، ح ٢٠٠٨)

هر که نگران رسیدن بلایی به خود باشد و پیش از رسیدن بلا دعا کند، خداوند عزّ و جلّ هرگز آن بلا را به او نرساند. (همان، ص ١٠، ح ١٩٩٢)

کسی که در دعا کردن پیش‎دستی کند (همیشه دعا کند نه فقط موقع بلا و گرفتاری)، هرگاه بلا بر او نازل شود، دعایش اجابت گردد و فرشتگان گویند: صدایی آشناست و از آسمان (درگاه خدا) پوشیده نمانَد. اما کسی که در دعا کردن پیش‎دستی نکند، چون بلا به او رسد، دعایش مستجاب نشود و فرشتگان گویند: ما این صدا را نمی شناسیم. (الکافی، ج ٢، ص ٤٧٢، ح ١)

خداوند متعال به داوود علیه السلام وحی فرمود که: در زمان آسایشت به یاد من باش، تا من هنگام گرفتاری ات دعای تو را اجابت کنم. (مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ١٠، ح ١٩٩١)

بر شما باد دعا کردن؛ زیرا با هیچ چیز به مانند دعا، به خدا نزدیک نمی‎‎شوید. دعا کردن برای هیچ امر کوچکی را، به دلیل ناچیز بودنش، رها نکنید؛ زیرا حاجت‎های کوچک نیز به دست همان کسی است که حاجت‎های بزرگ به دست اوست. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٠٣، ح ٣٩)

بسیار دعا کن؛ زیرا دعا، کلید هر رحمتی است و مایه روا شدن هر حاجتی و آنچه نزد خداست، جز با دعا به دست نمی آید. هیچ دری نیست که بسیار کوبیده شود، مگر آنکه به زودی به روی کوبنده در بازگردد. (همان، ص ٢٩٥، ح ٢٣)

امام صادق علیه السلام در پاسخ به گروهی که از ایشان پرسیدند: چرا ما دعا می کنیم، ولی مستجاب نمی شود؟ فرمود: چون کسی را می خوانید که نمی شناسیدش. (همان، ص ٣٦٨، ح ٤)

امام صادق علیه السلام درباره آیه: «پس، دعوت مرا اجابت کنند و به من ایمان آورند» فرمود: یعنی بدانند که من می توانم آنچه را از من می خواهند، به آنان بدهم. (همان، ص ٣٢٣، ح ٣٧)

هر گاه دعا می کنی، با دل [به خدا] روی آر و چنین پندار که حاجت و خواسته تو بر در خانه است. (الکافی، ج ٢، ص ٤٧٣، ح ٣)

بُوَد که بنده دعا کند و خداوند عزّ و جلّ به دو فرشته فرماید: من دعای او را مستجاب کردم اما حاجتش را نگه دارید؛ زیرا دوست دارم صدای او را بشنوم. و شود که بنده دعا کند و خداوند تبارک و تعالی فرماید: زود خواسته اش را برآورید که من خوش ندارم صدای او را بشنوم. (الکافی، ج٢، ص٤٨٩، ح٣)

خداوند به حساب مؤمن رسیدگی می کند و به او می فرماید: این حساب را می شناسی؟ عرض می کند: نه، ای پروردگار من. خداوند می فرماید: در فلان و بهمان شب، چنین و چنان دعایی (خواهشی) کردی و من آن را برای تو اندوختم. آن مؤمن چون عظمت پاداش خدا را می بیند، عرض می کند: ای پروردگار من، کاش هیچ دعا و خواهش مرا در دنیا برآورده نمی کردی و آنها را برای [آخرت] من می اندوختی. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٧١، ح ١٢)

امام کاظم علیه السلام:

همانا دعا به مقابله بلا می رود و تا روز قیامت در برابر هم می ایستند. (بحارالانوار، ج ٩٣، ص ٣٠٠، ح ٣٥)

امام رضا علیه السلام:

به حضرت رضا علیه السلام عرض کردم: فدایت شوم! چند سال است از خدا حاجتی می خواهم و از تأخیر در اجابتش در دلم شبهه ای پدید آمده است.. .. فرمود: بگو بدانم اگر من سخنی به تو بگویم، آیا به آن اعتماد می کنی؟ عرض کردم: فدایت شوم! اگر به سخن شما اعتماد نکنم، به [سخن] چه کسی اعتماد کنم؟!. .. فرمود: پس، به خدا بیشتر اعتماد داشته باش؛ زیرا خداوند به تو [به اجابت] وعده داده است. مگر نه اینکه خدای تبارک و تعالی می فرماید: «هرگاه بندگانم درباره من از تو پرسند، بگو من نزدیکم و به ندای کسی که مرا بخواند پاسخ می دهم. پس، باید به ندای من پاسخ دهند و به من ایمان آورند تا راه راست یابند؟» (قرب الإسناد، ص ٣٨٥، ح ١٣٥٨)

دعا همراه با اقدام برای درمان
رسول خدا صلی الله علیه و آله:

خداوند متعال هیچ دردی نداد مگر آنکه دارویش را نیز داد. عده ای آن را می شناسند و عده ای نمی شناسند؛ جز مرگ [که دارویی ندارد]. (کنزالعمال، ح ٢٨٠٧٩)

خداوند هیچ دردی نداد مگر آنکه برایش شفایی قرار داد. (بحارالانوار، ج ٦٢، ص ٦٨، ح ٢١)

خود را مداوا کنید؛ زیرا خداوند متعال هیچ دردی نداد مگر آنکه برایش شفایی نهاد، به جز مرگ و پیری [که دوایی ندارد]. (کنزالعمال، ح٢٨٠٨٨)

ای مردم، خود را درمان کنید؛ زیرا خداوند متعال هیچ دردی نیافرید مگر آنکه برایش شفا (دارویی) نیز آفرید به جز مرگ. (همان، ح٢٨٠٩٠)

امام صادق علیه السلام:

یکی از پیامبران بیمار شد. پس گفت: خود را درمان نمی کنم تا همو که بیمارم کرده است، شفایم دهد. خداوند تعالی به او وحی کرد که: تا خود را درمان نکنی شفایت ندهم؛ زیرا شفا دادن از من است. (بحارالانوار، ج ٦٢، ص ٦٦، ح ١٥)

قرآن و شفابخشی
رسول خدا صلی الله علیه و آله:

ذکر «لا حول و لا قوّة الاّ باللّه، لا ملجأ و لا منجی من اللّه الاّ الیه؛هیچ دگرگونی و نیرویی مگر به اتّکای خدا نیست و پناه و گریزی از خدا جز به سوی او نیست» امّت مرا از غم و اندوه در امان می دارد. (مکارم الأخلاق، ج ٢، ص ٣٣٤، ح ٢٦٥٦)

هر که زیاد استغفار کند، خداوند گره غم‎های او را بگشاید و از هر تنگنایی بیرونش برد و از جایی که گمان نمی برد، روزی‎اش رساند. (أعلام الدین، ص ٢٩٤)

امام علی علیه السلام:

کتاب خداوند تبارک و تعالی را بیاموزید؛ زیرا نیکوترین سخن و رساترین اندرز است و قرآن را بفهمید؛ زیرا بهار دل‎هاست و از نور آن شفا جویید؛ زیرا شفابخش بیماری‎های سینه هاست و آن را نیکو تلاوت کنید؛ زیرا بهترین داستان (تاریخ) است. (تحف العقول، ص١٥٠)

قرآن را نیکو [و با دقّت ]تلاوت کنید؛ زیرا سودمندترین داستان (تاریخ) است و از آن شفا جویید؛ زیرا شفای سینه هاست. (غررالحکم، ح ٢٥٤٣)

هر گاه بیتابی شدّت گرفت، باید به خدا پناه بُرد. (تنبیه الخواطر، ج ٢، ص ١٥٤)

امام صادق علیه السلام:

هرگاه از سوی حاکمان یا دیگران اندوهی به تو رسید، ذِکر «لا حول و لا قوّة الاّ باللّه؛ هیچ قوّت و قدرتی مگر به اتّکای خدا نیست» را فراوان بگو؛ که آن کلید گشایش است و گنجی از گنج‎های بهشت. (بحارالانوار، ج ٧٨، ص ٢٠١، ح ٢٩)

هرگاه غم‎ها بر تو فرود آمد، بر تو باد گفتن ذِکر «لا حول و لا قوّة الاّ باللّه». (الدعوات، ص١٢٠، ح ٢٨٤)

امام کاظم علیه السلام:

بدان که خداوند. .. از غم‎زدگان به اندازه غم و اندوه‎شان گرهِ غم نگشود، بلکه به اندازه مهر و رأفت خود غم‎شان را زدود. (تحف العقول، ص ٣٩٩)

ذکر خدا و شفابخشی
رسول خدا صلی الله علیه و آله:

یاد خدا، شفای دل‎هاست. (کنزالعمال، ح ١٧٥١)

بر شما باد به یاد خدا بودن که یاد خدا شفاست؛ و بپرهیزید از یاد مردم، که آن درد و بیماری است. (تنبیه الخواطر، ج ١، ص ٨)

برترین عبادت، گفتن ذِکر «لا اله الاّ اللّه و لا حول و لا قوّة الاّ باللّه » و بهترین دعا، استغفار است. (المحاسن، ج ١، ص٤٥٣، ح ١٠٤٥(

صیقل دهنده این دل‎ها، یاد خدا و تلاوت قرآن است. (تنبیه الخواطر، ج ٢، ص ١٢٢(

امام علی علیه السلام:

یاد خدا، داروی بیماری‎های روان است. (غررالحکم، ح ٥١٦٩)

امام علی علیه السلام ـ در دعاـ فرمود: ای آن که نامش درمان کننده است و یادش شفا دهنده. (الإقبال، ج ٣، ص ٣٣٧)

یاد خدا، روشنی بخش دیده بصیرت است و مونس جان‎ها. (غررالحکم، ح ٥١٦٧)

یاد خدا، کلید انس است. (همان، ح ٥٤١)

یاد خدا، همدم خرد است. (همان، ح ١٨٥٨)

ذاکر خدا، همدم اوست. (همان، ح ٥١٦٠)

یاد خدا سینه ها را صیقل می دهد و دل‎ها را آرامش می بخشد. (همان، ح ٥١٦٥)

سه چیز است که هر کس رعایت کند، خوشبخت شود: هرگاه نعمتی به تو رسید خدا را سپاس گوی، هرگاه روزی‎ات دیر رسید از خدا آمرزش بخواه، و هرگاه سختی به تو رسید ذکر «لا حول و لا قوة الاّ باللّه » را زیاد بگو. (بحارالانوار، ج ٧٨، ص ٤٥، ح ٥١)

امام زین العابدین علیه السلام:

الهی، دل‎های شیدا، سرگشته تواند و خِردهای گوناگون بر معرفت تو فراهم و هم‎داستان گشته اند. دل‎ها جز با یاد تو آرام نمی گیرند و جان‎ها جز با دیدن تو آرامش نمی یابند. (بحارالانوار، ج٩٤، ص١٥١، ح٢١)

 

منبع : مجله  اشارات  پاییز سال 1392 شماره 152  / ابراهیم اخوی